Deri tani kemi sqaruar moralet që aftësojnë njeriun për të hequr dorë nga e keqja. Tani do të shtjellojmë moralet që kanë lidhje me mirëbërësinë.
Morali i parë i këtij grupi është afuv [عفو], që do të thotë t’i falësh gabimet dikujt. Ai që i bën gjynah dikujt, e lëndon atë dhe për këtë arsye meriton të lëndohet, të ndëshkohet, të burgoset, të gjobitet ose të goditet. Nëse ia fal gabimin, me kusht që falja të jetë më e mirë për të, atëherë kjo është një mirësi që i bën atij. Lidhur me këtë, Kurani Famëlartë jep këtë mësim:
وَ الۡکٰظِمِیۡنَ الۡغَیۡظَ وَ الۡعَافِیۡنَ عَنِ النَّاسِ 1
وَ جَزٰٓؤُا سَیِّئَۃٍ سَیِّئَۃٌ مِّثۡلُہَا ۚ فَمَنۡ عَفَا وَ اَصۡلَحَ فَاَجۡرُہٗ عَلَی اللّٰہِ 2
Njerëzit e mirë janë ata që gëlltitin zemërimin e tyre kur zemërimi duhet të gëlltitet dhe falin gabimin kur është e nevojshme të falet. Dëmshpërblimi i veprës së keqe është aq sa është dëmi i saj, por nëse ia fal gabimin dikujt, duke gjykuar se fajtori mund të përmirësohet nga falja, pra duke parë se nga kjo nuk shkaktohet sherr dhe falja është tamam ajo që duhet bërë, atëherë ai do ta gjejë shpërblimin e faljes së tij.
Ky ajet tregon se mësimi i Kuranit për ne nuk është që në çdo rast, pa arsye, të tolerojmë të keqen dhe të mos dënojmë të ligjtë dhe mizorët, por që ne ta shqyrtojmë situatën për të parë nëse ajo na bën thirrje për falje apo për dënim. Pra, duhet të zgjedhim alternativën që me të vërtetë shkon në favor të fajtorit dhe njerëzve të tjerë. Disa herë fajtori edhe pendohet nëse i falet faji, por mundet që nga falja ai të marrë më shumë guxim për ta përsëritur gabimin.
Kështu që, Zoti i Lartësuar thotë që nuk duhet ta bëni zakon që gjithmonë të falni verbërisht. Por, duhet ta shqyrtoni mirë situatën për të parë se ku qëndron mirësia e vërtetë: në falje apo në ndëshkim, pastaj veproni sipas asaj që është më e përshtatshmja dhe më e duhura. Kur studiojmë shoqëri të ndryshme njerëzore, shohim se ka të tillë që janë të prirë për hasmëri, madje që mbajnë në zemër hasmëri të gjyshërve dhe të stërgjyshërve të tyre.
Po ashtu, disa e teprojnë me faljen e me tolerancën tej mase, nganjëherë duke kaluar edhe kufijtë e paturpësisë, kundër dinjitetit, sedrës dhe dëlirësisë, madje ato e njollosin ndershmërinë në atë mënyrë, saqë u vjen trup gjithë njerëzve të tjerë. Pikërisht për shkak të të këqijave të tilla, Kurani Famëlartë ka vënë kushtin e përshtatshmërisë për realizimin e çdo virtyti dhe nuk ka pranuar asnjë virtyt që realizohet pa të.
Mos harroni që vetëm falja nuk mund të quhet moral, sepse ajo është një forcë instinktive që e kanë edhe fëmijët. Një fëmijë që lëndohet nga dora e dikujt, qoftë edhe qëllimisht, pas pak kohe e harron atë që kishte ndodhur dhe shkon me dashuri përsëri tek ai, madje edhe nëse ai person mund të ketë dashur vrasjen e tij, fëmija prapë gëzohet vetëm me disa fjalë të ëmbla. Një fjalë të tillë kurrsesi nuk mund ta quajmë moral. Ajo do të quhet e tillë, vetëm kur shfaqet në kohën e në vendin e duhur, përndryshe mbetet vetëm një forcë instinktive. Shumë pak njerëz në botë arrijnë ta dallojnë forcën instinktive nga morali.
Ne vazhdimisht kemi thënë se dallimi midis moralit të vërtetë dhe gjendjes instinktive është që e para është e kushtëzuar me kohën dhe vendin e duhur, ndërsa e dyta shfaqet edhe vend e pavend. Tek e fundit, edhe lopa është e pasherr, edhe delja është zemërbute, por nuk mund të mendojmë se ato janë të pajisura me këto morale, sepse atyre nuk u është dhënë vetëdija për të marrë parasysh kohën dhe vendin e duhur. Urtësia e Zotit dhe Libri i vërtetë dhe i përsosur i Tij, për çdo virtyt ka vënë kushtin e përshtatshmërisë së kohës dhe të vendit.
Ndër moralet që lidhen me mirëbërësinë, morali i dytë është drejtësia, i treti bamirësia [إحسان] dhe i katërti dhembshuria si ajo që gjendet midis të afërmve, siç Allahu i Madhërishëm thotë:
اِنَّ اللّٰہَ یَاۡمُرُ بِالۡعَدۡلِ وَ الۡاِحۡسَانِ وَ اِیۡتَآیِٔ ذِی الۡقُرۡبٰی وَ یَنۡہٰی عَنِ الۡفَحۡشَآءِ وَ الۡمُنۡکَرِ وَ الۡبَغۡیِ 3
Allahu i Lartësuar urdhëron të bëni mirësi kundrejt mirësisë, nëse ka nevojë të bëni nder, që është diçka më shumë sesa ju kërkon drejtësia, atëherë bëni nder, dhe nëse nevojitet të bëni më shumë se nder, që do të thotë, të tregoni dhembshuri me një etje të natyrshme, si ajo që gjendet midis të afërmve, atëherë bëjeni atë. Njëkohësisht, Zoti i Lartësuar ju ndalon të shkelni kufijtë e drejtësisë ose të bëni nder atje ku nuk duhet apo të tërhiqeni atje ku është e nevojshme të bëni favor, ose të dështoni të shfaqni dhembshuri të plotë në rastet kur duhet ta shfaqni, apo të tregoni mëshirë tej mase. Në këtë ajet, janë përmendur tri nivele të mirëbërësisë:
Niveli i parë është që e mira të kthehet me të mirën. Por, ky është vetëm një nivel i ulët, të cilin mund ta arrijë edhe një njeri i rëndomtë, sepse edhe ai mund t’u bëjë mirë atyre që i kanë bërë mirë.
Niveli i dytë është pak më i vështirë sesa i pari dhe kërkon që ta marrësh vetë nismën për të bërë mirë, duke i bërë nder dikujt dhe jo thjesht diçka që e ka si të drejtë të tij. Ky virtyt i përket një niveli të mesëm. Shumë njerëz u vijnë në ndihmë të varfërve. Por ky veprim ka një të metë të fshehtë, sepse ai që bën nder dëshiron të paktën një falënderim apo një lutje për mirësinë e tij. Nëse i bëhet kundërshtar, e quan mosmirënjohës. Nganjëherë e ngarkon me një barrë përtej fuqisë që ka duke ia kujtuar nderin, siç Zoti i Lartësuar u tërheq vërejtjen bamirësve:
لَا تُبۡطِلُوۡا صَدَقٰتِکُمۡ بِالۡمَنِّ وَ الۡاَذٰی 4
O mirëbërës! Sadakatë [lëmoshat] tuaja, që i keni bërë me sinqeritet, mos i prishni duke ia kujtuar atij që i ka marrë këto sadaka ose duke e lënduar nëpërmjet tyre. Fjala “sadaka” [صدقۃ] rrjedh nga fjala “sidk” (vërtetësi, sinqeritet), andaj nëse nuk ka vërtetësi dhe sinqeritet në zemër, atëherë ajo lëmoshë nuk mund të jetë sadaka, por vetëm reklamë. Kështu që, bamirësi ka këtë të metë që në një çast qoftë edhe nga zemërimi, ia kujton favorin, prandaj Zoti i Lartësuar i ka tërhequr vërejtje.
Niveli i tretë i mirëbërësisë që ka treguar Zoti i Lartësuar është që veprën e mirë ta bësh pa pasur mendjen që je duke i bërë nder dikujt dhe pa pritur falënderim prej tij, madje ta bësh me një ndjenjë të fuqishme dashamirësie, si ajo që gjendet tek një afërm shumë i ngushtë, si një nënë që tregon dashamirësi ndaj të birit vetëm me një ndjenjë të fortë amënore. Ky është ai niveli i fundit i mirëbërësisë, që nuk mund të tejkalohet.
Por, Zoti i Lartësuar i ka kushtëzuar të gjitha këto llojet e mirëbërësisë me kohën dhe vendin e përshtatshëm dhe në ajetin e cituar më lart ka shprehur qartë që nëse këto mirësi nuk realizohen në kohën dhe në vendin e duhur, ato do të kthehen në ligësi. Barazia do të shndërrohet në fahsha, domethënë, duke kaluar kufijtë ajo do të bëhet e shëmtuar. Po ashtu, edhe favori do të kthehet në munker, domethënë diçka që logjika dhe ndërgjegjja njerëzore e refuzon dhe dhembshuria amënore, do të shndërrohet në dhunë.
Fjala arabe për dhunën që është në këtë ajet është bag’ji [بغی], e cila në fakt përdoret për shiun që bie tej mase dhe shkatërron arat. Si pakësimi, edhe teprimi në një detyrim quhen bag’ji. Kështu që, të tria këto virtyte, nëse nuk shfaqen në momentin e duhur, shndërrohen në shëmti. Andaj, të tria kushtëzohen të shfaqen në kohën e në vendin e duhur. Këtu do t’ju kujtojmë që vetëm drejtësia, favori apo dhembshuria amënore nuk mund të quhen morale, sepse ato ekzistojnë te njeriu si gjendjet dhe forcat instinktive, të cilat i kanë edhe fëmijët që nuk gëzojnë arsyen. Për moralin është kusht që të vihet në punë arsyetimi dhe çdo forcë instinktive të përdoret në vendin e në kohën e duhur.
Ka edhe udhëzime të tjera të rëndësishme në Kuranin Famëlartë lidhur me mirëbërësinë, në të cilat kjo fjalë përdoret me bashkëtingëllorët alif dhe lam, që përdoren për shquarsinë dhe kjo për të vënë në dukje pikërisht domosdoshmërinë e kohës dhe të vendit të duhur, siç Kurani thotë:
یٰۤاَیُّہَا الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡۤا اَنۡفِقُوۡا مِنۡ طَیِّبٰتِ مَا کَسَبۡتُمۡ … وَ لَا تَیَمَّمُوا الۡخَبِیۡثَ مِنۡہُ 5
لَا تُبۡطِلُوۡا صَدَقٰتِکُمۡ بِالۡمَنِّ وَ الۡاَذٰی ۙ کَالَّذِیۡ یُنۡفِقُ مَالَہٗ رِئَآءَ النَّاسِ 6
وَ اَحۡسِنُوۡا ۚۛ اِنَّ اللّٰہَ یُحِبُّ الۡمُحۡسِنِیۡنَ 7
اِنَّ الۡاَبۡرَارَ یَشۡرَبُوۡنَ مِنۡ کَاۡسٍ کَانَ مِزَاجُہَا کَافُوۡرًا ۚ﴿۶﴾ عَیۡنًا یَّشۡرَبُ بِہَا عِبَادُ اللّٰہِ یُفَجِّرُوۡنَہَا تَفۡجِیۡرًا ﴿۷﴾ 8
وَ یُطۡعِمُوۡنَ الطَّعَامَ عَلٰی حُبِّہٖ مِسۡکِیۡنًا وَّ یَتِیۡمًا وَّ اَسِیۡرًا ﴿۹﴾ اِنَّمَا نُطۡعِمُکُمۡ لِوَجۡہِ اللّٰہِ لَا نُرِیۡدُ مِنۡکُمۡ جَزَآءً وَّ لَا شُکُوۡرًا ﴿۱۰﴾ 9
وَ اٰتَی الۡمَالَ عَلٰی حُبِّہٖ ذَوِی الۡقُرۡبٰی وَ الۡیَتٰمٰی وَ الۡمَسٰکِیۡنَ وَ ابۡنَ السَّبِیۡلِ ۙ وَ السَّآئِلِیۡنَ وَ فِی الرِّقَابِ 10
اِذَاۤ اَنۡفَقُوۡا لَمۡ یُسۡرِفُوۡا وَ لَمۡ یَقۡتُرُوۡا وَ کَانَ بَیۡنَ ذٰلِکَ قَوَامًا 11
وَ الَّذِیۡنَ یَصِلُوۡنَ مَاۤ اَمَرَ اللّٰہُ بِہٖۤ اَنۡ یُّوۡصَلَ وَ یَخۡشَوۡنَ رَبَّہُمۡ وَ یَخَافُوۡنَ سُوۡٓءَ الۡحِسَابِ ﴿ؕ۲۲﴾ 12
وَ فِیۡۤ اَمۡوَالِہِمۡ حَقٌّ لِّلسَّآئِلِ وَ الۡمَحۡرُوۡمِ ﴿۲۰﴾ 13
الَّذِیۡنَ یُنۡفِقُوۡنَ فِی السَّرَّآءِ وَ الضَّرَّآءِ 14
وَ اَنۡفَقُوۡا مِمَّا رَزَقۡنٰہُمۡ سِرًّا وَّ عَلَانِیَۃً 15
اِنَّمَا الصَّدَقٰتُ لِلۡفُقَرَآءِ وَ الۡمَسٰکِیۡنِ وَ الۡعٰمِلِیۡنَ عَلَیۡہَا وَ الۡمُؤَلَّفَۃِ قُلُوۡبُہُمۡ وَ فِی الرِّقَابِ وَ الۡغٰرِمِیۡنَ وَ فِیۡ سَبِیۡلِ اللّٰہِ وَ ابۡنِ السَّبِیۡلِ ؕ فَرِیۡضَۃً مِّنَ اللّٰہِ ؕ وَ اللّٰہُ عَلِیۡمٌ حَکِیۡمٌ 16
لَنۡ تَنَالُوا الۡبِرَّ حَتّٰی تُنۡفِقُوۡا مِمَّا تُحِبُّوۡنَ 17
وَ اٰتِ ذَاالۡقُرۡبٰی حَقَّہٗ وَ الۡمِسۡکِیۡنَ وَ ابۡنَ السَّبِیۡلِ وَ لَا تُبَذِّرۡ تَبۡذِیۡرًا ﴿۲۷﴾ 18
وَّ بِالۡوَالِدَیۡنِ اِحۡسَانًا وَّ بِذِی الۡقُرۡبٰی وَ الۡیَتٰمٰی وَ الۡمَسٰکِیۡنِ وَ الۡجَارِ ذِی الۡقُرۡبٰی وَ الۡجَارِ الۡجُنُبِ وَ الصَّاحِبِ بِالۡجَنۡۢبِ وَ ابۡنِ السَّبِیۡلِ ۙ وَ مَا مَلَکَتۡ اَیۡمَانُکُمۡ ؕ اِنَّ اللّٰہَ لَا یُحِبُّ مَنۡ کَانَ مُخۡتَالًا فَخُوۡرَا ﴿ۙ۳۷﴾ ۣالَّذِیۡنَ یَبۡخَلُوۡنَ وَ یَاۡمُرُوۡنَ النَّاسَ بِالۡبُخۡلِ وَ یَکۡتُمُوۡنَ مَاۤ اٰتٰہُمُ اللّٰہُ مِنۡ فَضۡلِہٖ 19
Kuptime:
O besimtarë! Jepuni njerëzve bujarisht, si favor ose si lëmoshë, nga pasuritë që keni fituar hallall, domethënë, që nuk janë fituar me vjedhje, ryshfet, pandershmëri, përvetësim apo zhvatje. As mos t’ju lindë në zemër dëshira që t’u jepni njerëzve nga ajo pasuri që është e papastër dhe mos i çoni dëm lëmoshat dhe dashamirësitë tuaja, duke ua kujtuar atyre, ose duke i fyer ata. Pra, atij që ju është mirënjohës, kurrsesi mos i përmendni se çfarë i keni dhënë, as mos e lëndoni, sepse në këtë mënyrë, mirëbërësia juaj do të bëhet e pavlefshme.
Gjithashtu, mos shpenzoni pasurinë tuaj për dukje. Bëni të mira ndaj krijesave të Zotit, sepse Zoti i do bamirësit. Ata që bëjnë mirësi të vërtetë, do të pinë kupa me pije të përzier me kafur, që do të thotë se zjarrmia e botës, ëndrrat dhe dëshirat e këqija të saj atyre do t’u largohen nga zemra. Fjala “kafur” [کافور] vjen nga “kefere” [کَفَرَ] dhe kefere, në gjuhën arabe, do të thotë shtypje dhe mbulim. Në kontekst, ajo nënkupton që ndjenjat e palejueshme të mirëbërësve të vërtetë do të mbulohen në atë mënyrë, saqë ata në brendësi do të bëhen të pastër, duke fituar freskinë e njohjes së Zotit.
Pastaj ajetet vijojnë: njerëzit e tillë do të pinë ujë nga ai burim, të cilin po e mihin sot. Në këtë ajet është treguar një sekret i thellë i filozofisë së xhenetit, të cilën le ta kuptojë ai që dëshiron. Pastaj tha që mirëbërësit e vërtetë kanë në natyrën e tyre që, vetëm për hir të Zotit, ushqejnë të varfrit, jetimët e të burgosurit me atë me të cilën ushqehen edhe vetë dhe u thonë:
“Nuk po ju bëjmë ndonjë nder, por e bëjmë këtë vetëm që Zoti të kënaqet me ne, sepse në saje të Fytyrës së Tij po jua bëjmë këtë shërbim. Për këtë Nuk duam as shpërblim e as falënderim nga ju”.
Kjo tregon që ata u shërbejnë njerëzve me ndjenjën e kategorisë së tretë të mirëbërësisë, që buron vetëm nga dashamirësia e thellë. Mirëbërësit e vërtetë, për të fituar pëlqimin e Zotit, ndihmojnë të afërmit me paratë e tyre dhe gjithashtu, shpenzojnë edhe për kujdesin, rritjen, edukimin etj. të jetimëve, shpëtojnë nevojtarët nga skamja, u shërbejnë udhëtarëve dhe lypësve, shpenzojnë pasurinë e tyre për lirimin e skllevërve dhe për lehtësimin e të rënduarve nga borxhet. Ata nuk shpenzojnë në mënyrë ekstravagante, dhe as nuk tregohen dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes. Ata mbajnë lidhjet që duhen mbajtur dhe i druhen Zotit.
Në pasurinë e tyre kanë pjesë edhe lypësit, edhe ata që nuk shprehen. Ata që nuk shprehen, mund të jenë edhe qentë, macet, zogjtë, lopët, gomarët, delet dhe bagëti të tjera. Ata nuk e lëshojnë bujarinë edhe gjatë vështirësive, gjatë ngushtësisë financiare dhe gjatë thatësirës, por edhe në gjendje të tillë, tregohen dorëdhënë sipas mundësisë së tyre. Ata japin lëmoshë herë fshehtas, herë haptas: japin fshehtas, që t’i shpëtojnë dukjes, dhe haptas që t’i inkurajojnë të tjerët për këtë mirësi. Lidhur me dhënien e lëmoshave dhe të sadakave, duhet mbajtur parasysh që së pari t’ua jepni nevojtarëve.
Nëse dikush është i ngarkuar me administrimin e këtyre fondeve, edhe atij mund t’i jepet një pjesë e tyre. Po ashtu, këto fonde mund të përdoren edhe për të shpëtuar dikë nga mëkatet. Gjithashtu, këto para të përdoren për lirimin e skllevërve, për nevojtarët, për të rënduarit nga borxhet, për të prekurit nga fatkeqësitë dhe për qëllime të tjera që synojnë plotësisht të fitojnë pëlqimin e Zotit.
Ju kurrsesi nuk mund të arrini mirësinë e vërtetë, derisa nuk shpenzoni për dashamirësinë ndaj njerëzve nga ajo pasuri që është më e dashura për ju. Jepuni të drejta të varfërve dhe nevojtarëve. Shërbejuni udhëtarëve dhe ruhuni nga shpenzimet e tepërta. Domethënë, ruhuni nga shpenzimet që bëhen në mënyrë ekstravagante nëpër dasma, në festa të tjera apo në ceremoni të lindjes së djalit.
Bëni mirësi ndaj prindërve, po ashtu edhe ndaj të afërmve, jetimëve, nevojtarëve, fqinjëve që keni të afërm dhe fqinjëve që nuk i njihni, udhëtarëve, shërbyesve dhe shërbëtorëve, kafshëve dhe bagëtive që janë në dorën tuaj, si kuajt, delet, qetë, lopët. Sepse Zoti, i cili është Zoti juaj, këto punë i pëlqen. Ai nuk i do të shkujdesurit, egoistët dhe nuk i pëlqen njerëzit që janë koprracë dhe që edhe të tjerëve u mësojnë koprracinë, që fshehin pasurinë e tyre dhe që nevojtarëve u thonë: “asgjë s’kemi”.
[1] “…që gëlltitin zemërimin dhe falin njerëzit.” (Al Imran, 3:135)
[2] “Dëmshpërblimi i së keqes është aq sa është e keqja, por kush e fal (fajtorin) dhe e përmirëson, shpërblimi i tij është mbi Allahun.” (Esh-Shura, 42:41)
[3] “Sigurisht, Allahu urdhëron drejtësinë, mirësinë dhe dashamirësinë si ajo që u tregohet të afërmve, si dhe ndalon imoralitetin, veprat e shëmtuara dhe dhunën.” (En-Nahl 16:91)
[4] (El-Bekare 2:265)
[5] “O ju që besuat! Shpenzoni nga gjërat e mira që keni fituar … dhe mos i përzieni me diçka të papastër”. (El-Bekare 2:268)
[6] “Mos i prishni lëmoshat tuaja duke kërkuar mirënjohje dhe duke shkaktuar lëndim, si ai që shpenzon pasurinë e vet për t’ua treguar njerëzve”. (El-Bekare 2:265)
[7] “Bëni mirësi. Me të vërtetë, Allahu i do mirëbërësit.” (El-Bekare 2:196)
[8] “Sigurisht, mirëbërësit do të pinë nga një kupë, që do të jetë e përzierë me kamfur. Një burim, prej të cilit do të pinë robërit e Allahut dhe të cilin ata do ta zgjerojnë duke e hapur.” (Ed-Dehr 76:6-7)
[9] “Ata u japin ushqimin, pavarësisht nga dëshira ndaj tij, nevojtarëve, jetimëve dhe të burgosurve. Ne ju ushqejmë vetëm për pëlqimin e Allahut; nuk kërkojmë prej jush as shpërblim e as falënderim.” (Ed-Dehr 76:9-10)
[10] “… (ai që) u jep pasuri të afërmve, jetimëve, të varfërve, udhëtarëve, lypësve, dhe për lirimin e të robëruarve”. (El-Bekare 2:178)
[11] “…kur shpenzojnë, nuk janë as dorëlëshuar dhe as dorështrënguar, por zbatojnë rrugën e mesme.” (El-Furkan 25:68)
[12] “…dhe ata që lidhin atë që Allahu ka urdhëruar të lidhet, i frikësohen Zotit të tyre dhe frikësohen nga llogaridhënia e keqe”. (Er-Ra’d 13:22)
[13] “Në paratë e tyre ka pjesë edhe lypësi, edhe ata nevojtarë që nuk lypin.” (Edh-Dharijat 51:20)
[14] “… që shpenzojnë edhe në kamje, edhe në skamje”. (Al Imran 3:135)
[15] “… shpenzojnë fshehtas dhe haptas nga ajo që Ne ua kemi dhënë”. (Er-Ra’d 13:23)
[16] “Në të vërtetë, lëmoshat janë për të varfrit, nevojtarët, për ata që punojnë për to, për të fituar zemrat, për lirimin e të robëruarve, për të rënduarit me borxhe, (për shpenzime) në rrugën e Allahut dhe për udhëtarët. Është detyrim prej Allahut. Dhe Allahu është i Gjithëdijshëm, i Urtë.” (Et-Teube 9:60)
[17] “Kurrsesi nuk mund të arrini mirësinë, derisa të shpenzoni nga ato që i keni përzemër.” (Al Imran 3:93)
[18] “Dhe jepi të afërmit të drejtën e tij, po ashtu edhe nevojtarit dhe udhëtarit e mos shpenzo si dorëshpuar.” (Beni Israil 17:27)
[19] “Dhe bëjuni mirësi prindërve, të afërmve, jetimëve, të varfërve, fqinjëve farefis dhe fqinjëve jofarefis, shokëve, udhëtarëve dhe atyre që janë në pronësinë tuaj. Pa dyshim, Allahu nuk e do atë që është mendjemadh, mburracak. (Domethënë) ata që janë koprracë dhe urdhërojnë njerëzit të bëhen koprracë dhe fshehin atë që Allahu ua ka dhënë nga bekimi i Tij.” (En-Nisa 4:37-38)