Një tjetër instinkt ndër instinktet e njeriut është edhe dhembshuria. Përgjithësisht, njerëzit e çdo feje kanë dhembshuri të vrullshme ndaj popullit të vet. Nga ky vrull i vetvetishëm dhe nga dashamirësia ndaj popullit të vet, shpesh njerëzit u bëjnë padrejtësi popujve të tjerë, sikur këta të fundit të mos jenë njerëz. Kjo gjendje nuk mund të quhet moral, por është vetëm një ndjenjë e brendshme, të cilën po të shohim me vëmendje, e kanë edhe korbat dhe shpendë të tjerë. Vëreni sesi mblidhen mijëra korba nëse ngordh qoftë edhe një prej tyre.
Kurse te njeriu kjo ndjenjë do të quhet moral atëherë kur ajo do të realizohet në vendin e në kohën e duhur duke përmbushur kushtet e drejtësisë. Dhembshuria e vërtetë është një moral madhor, që në arabisht quhet muasat e në persisht hamderdi. Në lidhje me këtë Allahu i Madhërishëm në Kuranin Famëlartë thotë:
وَ تَعَاوَنُوۡا عَلَی الۡبِرِّ وَ التَّقۡوٰی ۪ وَ لَا تَعَاوَنُوۡا عَلَی الۡاِثۡمِ وَ الۡعُدۡوَانِ 1
وَ لَا تَہِنُوۡا فِی ابۡتِغَآءِ الۡقَوۡمِ 2
وَ لَا تَکُنۡ لِّلۡخَآئِنِیۡنَ خَصِیۡمًا 3
وَ لَا تُجَادِلۡ عَنِ الَّذِیۡنَ یَخۡتَانُوۡنَ اَنۡفُسَہُمۡ ؕ اِنَّ اللّٰہَ لَا یُحِبُّ مَنۡ کَانَ خَوَّانًا اَثِیۡمًا ﴿۱۰۸﴾ۚۙ 4
Kuptime: Vetëm në veprat e mira duhet të keni dashamirësi dhe bashkëpunim me popullin tuaj, ndërsa në veprat e padrejta e në shkelje, kurrsesi nuk duhet të bashkëpunoni me të. Jini të angazhuar në dashamirësinë ndaj popullit. Mos u dilni në mbrojtje të pandershmëve. Mos luftoni për ata që janë të pandershëm e të pabesë. Zoti nuk i do ata që bëjnë punë të pandershme.
[1] “Bashkëpunoni me njëri-tjetrin për mirësinë dhe druajtjen dhe mos bashkëpunoni për mëkatin dhe keqtrajtimin.” (El-Maidah 5:3)
[2] “Mos u tregoni të kursyer në ndjekjen e popullit.” (En-Nisa 4:105)
[3] “Dhe për të pabesët mos debato!” (En-Nisa 4:106)
[4] “Mos debato për ata që janë besëprerë me veten e tyre. Pa dyshim, Allahu nuk e do mëkatarin e pabesë.” (En-Nisa 4:108)