E gjashta
Metoda e gjashtë nga e cila njeriu mund të përfitojë shumë, është kontrolli. Njeriu shumë shpejt mund të arrijë pastrimin shpirtëror përmes kësaj metode. Por shpjegimi i kontrollit nuk është ai që mund të jetë në mendjen tuaj, por është ai që do t’ju tregoj tani. Ky shpjegim do të provojë se kontrolli është diçka e jashtëzakonshme, si duhet bërë, çfarë vështirësish hasen në mes dhe se si ato mund të largohen.
Së pari dua t’ju tregoj nga Kurani se kontrolli duhet të bëhet. Zoti i Madhërishëm thotë:
یَوۡمَ یَبۡعَثُہُمُ اللّٰہُ جَمِیۡعًا فَیُنَبِّئُہُمۡ بِمَا عَمِلُوۡا ؕ اَحۡصٰہُ اللّٰہُ وَ نَسُوۡہُ ؕ وَ اللّٰہُ عَلٰی کُلِّ شَیۡءٍ شَہِیۡدٌKujtojeni ditën kur Allahu do t’i tubojë të gjithë dhe do t’i njoftojë për veprat që kanë bërë ata. Allahu i ka shënuar, ndërsa ata (që ishin të obliguar t’i mbanin mend) i kanë harruar ato. Allahu është mbikëqyrës i çdo gjëje.[1]
Pra, veprat duhet t’i mbanin mend ata që kishin për të dhënë llogari, por ata i harruan. Ndërsa, Allahu i ka shënuar. Kjo është shumë e çuditshme. Pra, ky ajet tregon se kontrolli është i domosdoshëm. Zoti thotë se robit i duhej të bënte kontroll mbi veprat e tij, sepse ai do të jepte llogari ditën e gjykimit, por ai nuk bëri ashtu. Pra, Kurani Famëlartë pohon se kontrolli duhet të bëhet. Është një thënie e famshme e Hazret Omeritra, për të cilën disa njerëz gabimisht kujtojnë se është hadith. Ai thotë:
Kontrollojeni veten, para se të kontrolloheni![2]
Dy llojet e kontrollit
Duhet të dimë se kontrolli është i dyllojshëm dhe secili ndryshon nga tjetri. Duke mos e kuptuar këtë ndarje, shumë njerëz nuk e kuptojnë se çfarë do të thotë kontrolli në të vërtetë dhe as nuk arrijnë t’ua tregojnë të tjerëve. Ju duhet t’i mbani mend mirë të dyja llojet e tij. Një kontroll është i pjesshëm dhe një tjetër është tërësor. I pari lidhet me çdo vepër konkrete dhe e përmirëson atë, ndërsa i dyti i kontrollon veprat në tërësi dhe i lartëson. Në përgjithësi, njerëzit i përziejnë të dyja llojet ose shpjegojnë vetëm të dytin, por e vërteta është se kontrolli duhet bërë në të dyja nivelet, dhe vetëm atëherë ai sjell dobi.
[1] Kurani Famëlartë 58:7.
[2] Tirmidhiu, Ebuab sifatil-kijamah, bab ma xha’a fi sifati avanil-haud.