Metoda e tretë për të pasur atributet Hyjnore është që njeriu t’i sjellë ndërmend e të meditojë vazhdimisht për veprat, që ia mundësojnë pastrimin e nefsit. Sepse, gjërat që i bluani në mendje, ju nguliten në zemër. Këtë dua t’ju shpjegoj me një shembull: një njeri që është zemërak, në kohë të lirë duhet të mendojë për të kuptuar se pse zemërohet aq shpejt e të bindet se ky është ves dhe pengesë për përparimin e tij shpirtëror. Gjatë meditimit, ai gjithashtu të marrë vendimin se kurrë nuk do të zemërohet. Këtë duhet ta sjellë ndërmend aq shumë sa t’i rrënjoset në zemër derisa të shpëtojë nga ky ves.
Nëse nuk ka sukses nga kjo metodë dhe ai e harron premtimin e bërë, atëherë ka edhe një metodë tjetër që mund ta përdorë. Jo gjithkush u përmbahet premtimeve afatgjata. Një i tillë le të bëjë premtime të përkohshme, qoftë edhe njëditore. Pra, të jetë i vendosur që “sot patjetër do ta bëj këtë vepër të mirë”, ose “sot nuk do ta bëj këtë gabim”. Atë ditë ai do të tregohet i vendosur në premtimin e tij, përndryshe vetë ndërgjegjja e tij do ta brejë se si as për një ditë nuk i përmbahet dot fjalës së tij. Këtë duhet ta bëjë edhe ditën e dytë dhe kështu të vazhdojë derisa ta mbizotërojë nefsin e vet.
Shkurt, për të hequr dorë nga diçka e papëlqyeshme, kështu duhet luftuar me të, e jo t’i ngarkojë vetes një barrë që nuk mund ta ngrejë, përndryshe nuk mund të arrihet lehtë suksesi. Suksesi arrihet duke punuar shkallë-shkallë dhe me qëndrueshmëri. Së pari, bëjeni nefsin tuaj që të realizojë një vepër të mirë, pastaj mësojini që ta përsërisë atë aq shumë herë, derisa t’i bëhet shprehi ajo vepër. Nefsi i njeriut, realisht, është si fëmijë dhe ashtu duhet të trajtohet. Për t’i dhënë edhe edukatën shpirtërore, duhet ndjekur e njëjta metodë që ndjekin shkollat për të edukuar fëmijët, pra duke u mësuar në fillim ushtrime të lehta e pastaj më të vështira.
Një tjetër metodë për të pasur pastrimin shpirtëror është edhe përsëritja. Edhe kjo metodë dëshmohet në Kuranin Famëlartë:
لَیۡسَ عَلَی الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ جُنَاحٌ فِیۡمَا طَعِمُوۡۤا اِذَا مَا اتَّقَوۡا وَّ اٰمَنُوۡا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ ثُمَّ اتَّقَوۡا وَّ اٰمَنُوۡا ثُمَّ اتَّقَوۡا وَّ اَحۡسَنُوۡا ؕ وَ اللّٰہُ یُحِبُّ الۡمُحۡسِنِیۡنَ
Nuk hyjnë në gjynah ata që besuan dhe bënë vepra të mira për ato që kanë ngrënë duke pasur takva (druajtje ndaj Allahut) dhe besim e duke bërë vepra të mira, të cilët sërish e shtuan takvanë e besuan, e mandej prapë e shtuan takvanë dhe u bënë mirëbërës. Allahu i do mirëbërësit.[1]
Në këtë ajet, tri herë përsëritet porosia për të pasur takvanë dhe në të tria herët janë përmendur efekte të ndryshme të saj. Me takvanë e parë, Kurani përmend besimin dhe veprat e mira. Këtu veprat nënkuptojnë ato që besimtarët i realizojnë duke përmbushur të gjitha kushtet e duke pasur besim të sinqertë. Pastaj, kur tha sërish “të shtojnë takvanë” përmendi vetëm besimin. Në lexim të parë, kjo krijon një pyetje: Si është e mundur që në herën e parë takvaja sjell si efekt besimin dhe veprat e mira, ndërsa në herën e dytë ajo sjell vetëm besimin?
Duhet të keni parasysh që besimi ka disa nivele. Një besim mund të jetë i tillë që jo medoemos shkakton vepra të mira, një tjetër mund të jetë i tillë që patjetër sjell vepra të mira me vete. Në ajetin e sipërshënuar, ngaqë së pari u përmend ai besim, i cili për shkak të dobësisë së tij jo medoemos sjell vepra të mira, prandaj bashkë me porosinë e besimit janë porositur edhe vepra të mira. Kurse besimi që u përmend për herë të dytë është më i fortë se i pari, i cili natyrisht shkakton vepra të mira, ndaj dhe nuk është përsëritur porosia për vepra të mira. Pastaj, për herë të tretë përsëritet porosia e takvasë dhe efekti i saj është që besimtarët të bëhen mirëbërës. Kjo tregon se me përsëritjen e veprës, njeriu arrin përparim të veçantë, duke hedhur çdo herë hapa përpara.
Fjala arabe muhsin (mirëbërës) që është mbiemër rrjedh nga ihsani dhe kuptimin e saj e ka treguar vetë Profeti Muhammedsa. Ai tha se Ihsani (mirëbërësia) është:
“Ta adhurosh Allahun ashtu sikur e sheh Atë. E, nëse nuk arrin ta shohësh, të paktën (të jesh i bindur se) Ai të sheh ty”. [2]
Pikërisht kjo quhet njohja e Zotit. Shkurt, ajeti i Kuranit që u citua pak më parë tregon se sa e rëndësishme është përsëritja e një vepre të caktuar dhe se si ajo çdo herë sjell efekt më shumë se përpara. Ajeti tregon se kur një njeri punon me takva, e fiton besimin dhe i jepet mundësia edhe për të bërë vepra të mira. Pastaj, kur sërish punon me takva, ai përparon akoma më shumë në besim, aq sa veprat e mira bëhen pjesë e pandashme e besimit të tij, pasi ato ai mund t’i realizojë natyrshëm. Pastaj, kur sërish punon me takva, përparon akoma më shumë derisa gëzon edhe statusin e mirëbërësit, në shpjegimin e të cilit Zoti i Lartësuar thotë se ai bëhet i dashur i Zotit. Kush mund të rrijë në perde me personin e dashur?! Kurse Profeti Muhammedsa thotë me fjalë akoma më të qarta se njeriu i tillë arrin ta shohë Zotin dhe pikërisht kjo quhet njohje e Zotit.
[1] Kurani Famëlartë 5:94.
[2] Buhariu, Kitabul-iman bab suali Xhibril minel-iman uel-islam ue geirihima.