
Synimi i muslimanit
Fjalët صراط الذین انعمت علیھم “në rrugën e atyre që i bekove” duke e pasuar lutjen ٳھدنا الصراط المستقیم “na udhëzo në rrugën e drejtë”, kanë marrë kuptime shumë të gjera. Këto fjalë përcaktojnë se muslimani nuk duhet të synojë t’i kërkojë Zotit vetëm një rrugë të drejtë, por t’i kërkojë edhe metodat, mësimet dhe njohuritë për rrugën e drejtë, që Zoti ua ka dhënë njerëzve të bekuar më përpara. Duke ngjallur shpresa kaq të mëdha, Zoti i Madhërishëm i bëri mirësi shumë të madhe umetit të Muhammedit s.a.v.s..
Argumente nga Kurani për vazhdimësinë e profetësisë (nebuvvet) brenda umetit të Muhammedit s.a.v.s.
Me praninë e një mësimi kaq të qartë që thotë se muslimanët mund të gëzojnë çdo përparim individual e shpirtëror, nuk kemi nevojë të sjellim dëshmi të tjera. Por sot në përgjithësi, muslimanët janë të dëshpëruar, andaj le të hyjmë më në detaje të Kuranit Famëlartë se si e shpjegon ai vetë këtë lutje të kërkimit të udhëzimit. Gjithashtu, a ka ndonjë premtim në Kuran apo jo që kjo lutje do t’u pranohet muslimanëve?
Në suren En-Nisa, Zoti i Madhërishëm thotë:
وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا. وَإِذًا لَآتَيْنَاهُمْ مِنْ لَدُنَّا أَجْرًا عَظِيمًا. وَلَهَدَيْنَاهُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا. وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ ۚ وَحَسُنَ أُولَٰئِكَ رَفِيقًا
“(Muslimanët e dobët që u treguan mosbindës), sikur të bënin atë që u është këshilluar, do të ishte mirë për ta dhe kjo do t’i forconte fuqishëm ata. Në këtë rast, Ne me siguri do t’u jepnim prej Vetes shpërblim të madh, dhe do t’i udhëzonim ata në rrugë të drejtë (sirāt mustekīm). Dhe kushdo që i bindet Allahut dhe të dërguarit (pra, Profetit Muhammed s.a.v.s.), do të jetë me ata që Allahu i ka bekuar (domethënë), ndër profetët, të vërtetët, dëshmorët dhe të dëlirët. Sa shoqëri e mbarë janë këta!”[i]
Ky ajet rendit bekimet që janë caktuar për muslimanët dhe fjalët janë po të njëjtat që janë edhe në suren El-Fatiha, pra “sirat mustekim”, “rruga e drejtë” dhe edhe rruga e drejtë e atyre që Allahu i ka bekuar. Vjen edhe sqarimi se cilët do të jenë këta: profetët, të vërtetët, dëshmorët dhe të dëlirët. Nga kjo nxjerrim përfundimin se lutja për të kërkuar bekimet që përmendet në suren El-Fatiha, në aspektin fetar u referohet bekimeve madhore shpirtërore dhe Allahu i Madhërishëm pohon se muslimanët do t’i gëzojnë të gjitha ato.
Disa kundërshtojnë duke thënë se përderisa ajeti i sures En-Nisa thotë: مَعَ الَّذِیْنَ ٵنْعَمَ اللہُ عَلَیْھِمْ “do të jenë me ata që Allahu i ka bekuar”, do të thotë se ata do të jenë me ta, por jo prej tyre.
Kundërshtimi në fjalë e zbulon vetë dobësinë e tij. Parafjala “me” po t’i ishte paravendosur emrit “profetët”, mund të thuhej se nuk do të kishte profet në umetin e Muhammedit s.a.v.s., por do të kishin njerëz, që do të qëndronin bashkë me profetët. Por, Kurani Famëlartë këtë parafjalë e vendos përpara fjalëve ٵنْعَمَ اللہُ عَلَیْھِمْ “ata që Allahu i ka bekuar”. Andaj, në këtë rast nëse nxirrni përfundimin se muslimanët nuk do ta kenë atë pozitë, dhe do të kenë vetëm shoqërinë e njerëzve të asaj pozite, ajetin në fjalë do t’ju duhet ta kuptoni se gjoja askush nga muslimanët nuk do të jetë i bekuar nga Zoti, dhe se vetëm disa prej muslimanëve do të gëzojnë shoqërinë e njerëzve të bekuar. Por një kuptim të tillë e hedhin poshtë edhe Kurani, edhe hadithet, edhe logjika e shëndoshë.
Nëse thonë se parafjala “me” i referohet sqarimit që vjen pas frazës “ata që Allahu i ka bekuar”, edhe në këtë rast, ky argument vetvetiu bie poshtë. Sepse, në sqarim kemi katër grada: profetët, të vërtetët, dëshmorët dhe të dëlirët. Tani, nëse parafjala “me” dhënka vetëm kuptimin e shoqërimit dhe të përfshirjes, del që muslimanët nuk do të bëhen profetë, por vetëm se do të shoqërojnë profetët (e mëparshëm); muslimanët nuk do të jenë të vërtetë, por vetëm se do të shoqërojnë të vërtetët; muslimanët nuk do të jenë dëshmorë, por vetëm se do të shoqërojnë dëshmorët; muslimanët nuk do të jenë të dëlirë, por vetëm se do të shoqërojnë të dëlirët. A mund të imagjinohet kuptim më negativ sesa ky?! A mund të përfytyrohet fyerje më e madhe sesa kjo që në umetin e Profetit Muhammed s.a.v.s. profetët nuk do të vijnë, jo e jo, por nuk do të ketë as të vërtetë, as dëshmorë dhe as të dëlirë?!
Disa e kundërshtojnë duke thënë se nubuvveti, pra, profetësia është dhuratë, ndaj, cili është kuptimi i lutjes për të?
Përgjigjja është që robi nuk lutet për profetësinë, por si pjesëtar i umetit të Muhammedit s.a.v.s. lutet për të gëzuar bekimet sa më të larta. Ky është kuptimi i ajetit. Pastaj është vullneti i Zotit që një bekim të caktuar Ai t’ia japë kujt të dojë. Zoti thotë:
اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ
“Allahu e di më së miri se ku të vendosë mesazhin e Tij”.[ii]
Profetësia pa dyshim është dhuratë, por ajo pse iu bë Profetit Muhammed s.a.v.s. dhe jo Ebu Xhehlit? Pra, edhe për të pranuar profetësinë, njeriu duhet të ketë bërë sakrifica.
Së dyti, nuk themi se Zoti po i mëson robit të lutet: O Zot! Më bëj profet! Lutje të tilla janë të papëlqyeshme jo vetëm në çështjet shpirtërore, madje nganjëherë edhe në çështjet materiale. Një zdrukthëtar të lutet: O Zot, më bëj drejtor të shkollës! Ose një që është i gjymtuar nga këmba, të lutet: O Zot, më bëj komandant të ushtrisë! Pra, lutje të tilla janë të pakuptimta. Pranimi i lutjeve varet nga rrethanat dhe urtësitë hyjnore. Andaj, nuk është mirë për besimtarin që ai të lutet për pozita të caktuara shpirtërore. Për profetësinë jo e jo, nëse dikush lutet, o Zot, më bëj siddik ose kutb ose dëshmor, edhe lutje të tilla nuk janë të pëlqyeshme.
Një arsye pse lutja është në shumës
Pikërisht për këtë arsye, Zoti na mësoi lutjen ihdina (na udhëzo) në shumës dhe jo ihdini (më udhëzo) në njëjës, sepse forma e shumësit tregon zhvillimin e mbarë umetit. Zoti i Madhërishëm e zgjedh Vetë personin që dëshiron t’i dhurojë një pozitë të caktuar pranë Vetes.
Gjithashtu, nuk duhet harruar se kjo lutje është për të kërkuar bekime. E kur edhe profetësia (nubuvveti) është dhuratë, pra një bekim, atëherë ku qëndron problemi nëse këtë gjë ia kërkojmë Zotit për mbarë popullin?! Shkurt, lutja në fjalë na mëson të kërkojmë çdolloj bekimi si dhe udhëzimin në të gjitha punët. Kurani Famëlartë pohon se të gjitha këto bekime do t’u jepen muslimanëve dhe ndër to, ai vetë e përfshin edhe profetësinë, prandaj, askush nuk ka të drejtë ta përjashtojë këtë bekim nga kjo lutje.
Profeti Muhammed s.a.v.s. është Vula e profetëve, si mund të vijë profet pas tij?
Dikush mund të kundërshtojë duke thënë: Profeti Muhammed s.a.v.s. është vula e profetëve, atëherë si mund të vijë profet pas tij?
Përgjigjen e kësaj pyetjeje e jep po ky ajet i sures En-Nisa. Sepse ajeti thotë:
وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ
Do t’i ketë këto bekime vetëm ai
që i bindet Allahut dhe Profetit Muhammed s.a.v.s..
Dihet që ai që është shërbëtor i Profetit Muhammed s.a.v.s., nuk do të ketë ndonjë mision tjetër përtej misionit të Profetit s.a.v.s.. Andaj, ai nuk mund të sjellë ndonjë sheriat të ri. Kështu që, profeti që vjen duke qenë nën urdhrat e Profetit Muhammed s.a.v.s., nuk është kundër kuptimit të Vulës së Profetëve (Hatemun-nebijjin), madje e përforcon kuptimin e saj.
Një zotëri që njihet si një ndër komentuesit e sotëm të Kuranit dhe që e reklamon shpesh përkthimin e tij të Kuranit të Shenjtë, në tefsirin e tij shkruan se kjo lutje po të ishte për të fituar profetësinë, Zoti duhet t’ia mësonte Profetit Muhammed s.a.v.s. përpara se ta bënte atë profet, por ngaqë ajo përmendet në Kuran, do të thotë se Zoti ia ka mësuar pasi e zgjodhi si profet. Dhe në këtë mënyrë, ai nxjerr përfundimin se lutja në fjalë nuk ka lidhje me profetësinë.
Ky kundërshtim është kaq i pabazë saqë dëshmon mungesë thellimi të autorit në kuptimet e Kuranit. Lutja është mësuar në ajetin: “Na udhëzo në rrugën e drejtë”, është një lutje e natyrshme. Të lutesh me këto fjalë është bekim sepse janë fjalët e bekuara të Kuranit dhe si të tilla ato janë të pastra nga gabimet. Por njëherësh, të gjithë kërkimtarët e së vërtetës, cilësdo feje t’i përkasin a të mos i përkasin, kur ndiejnë në zemër dëshirën për të gjetur të vërtetën, bëjnë lutje të ngjashme pikërisht me këtë lutje dhe thonë:
O Allah! Na trego rrugën e drejtë! Na trego rrugën e të dashurve të Tu!
A mund të pranojë ndokush që ka pak mend që Profetit Muhammed s.a.v.s., përpara se të bëhej profet, të mos i kishte lindur dëshira që Zoti t’ia tregonte rrugën e drejtë dhe t’ia mundësonte rrugën e të dashurve të Tij?! Shkrepja e një mendimi të tillë të mjafton ta humbasësh besimin. Ishte pikërisht dëshira e flaktë e zemrës së Profetit Muhammed s.a.v.s. ajo që solli bekimin e Zotit të Madhërishëm. Pikërisht kjo dëshirë reflektohet edhe në lutjen:
“Na udhëzo në rrugën e drejtë!”
Ajo që ka bërë Kurani Famëlartë është që, së pari, zgjodhi fjalët më të përshtatshme, të përsosura dhe të pastra nga gabimet, dhe së dyti, u hapi zemrën shumë njerëzve që vetë nuk merrnin dot nismën, së treti, krijoi shpresë te të gjithë se nëse bëjnë një lutje të tillë, ajo pranohet. Madje, urdhëroi besimtarët ta bëjnë këtë lutje. Mendimi që Profeti Muhammed s.a.v.s. nuk kishte pasur një ndjenjë të tillë të ngjashme me këtë lutje, është një fyerje ndaj tij, madje edhe ndaj Zotit të Madhërishëm, sepse del që Ai caktoi me zor si profet një njeri që nuk kishte pasur fare dëshirë për të pasur rrugën e drejtë. Kërkojmë mbrojtjen e Allahut nga këto mendime të gabuara!
Nëse kjo akuzë ka ndonjë peshë logjike, dikush mund të shtrojë edhe pyetjet se Profeti Muhammed s.a.v.s., përpara zbritjes së Kuranit, a ishte i dëlirë apo jo, a ishte i dashuruar me Zotin apo jo, a e kishte afërsinë me Zotin apo jo, etj. Nëse përgjigjet janë pohuese, dikush mund të thotë: Mirë atëherë, çfarë nevoje kemi për namazin që përmendet në Kuran; ç’na duhen agjërimet që na mëson Kurani; ç’na hyn në punë xhihadi dhe porositë e tjera që na jep Kurani, për sa kohë që Profeti Muhammed s.a.v.s. e fitoi druajtjen (takvanë) dhe dashurinë e Zotit, pa i zbatuar këto porosi?! Pra, ata do të thonë: edhe ne kështu do t’i arrijmë.
E lëmë punën e fesë, edhe në çështjet e kësaj bote, bota do ta quajë naiv atë që thotë se nuk dimë nëse në fillim ka ardhur pula apo veza, ose pema apo fara dhe, edhe tani e në të ardhmen, nuk kemi nevojë të punojmë, çdo gjë do të lindë vetvetiu sipas ligjeve të natyrës. Pra, ligji i Zotit në kohën kur mungon fara është tjetër dhe në kohën kur është krijuar fara është tjetër. Përpara se t’i zbritej Kurani Famëlartë Profetit Muhammed s.a.v.s., bota e kishte humbur mësimin e pastër të besimit. Profeti s.a.v.s. pati ndjenja të pastra dashurie ndaj Zotit dhe Zoti i Madhërishëm ia pranoi dhe ia bekoi, pa qenë nevoja që ato të konkretizoheshin në fjali të caktuara. Por kur u zbrit Kurani Famëlartë dhe u vendosën parimet për çdo çështje, nuk mund të fitojmë më ato bekime, pa i ndjekur këto parime. Përmes Profetit Muhammed s.a.v.s. u vu themeli i besimit dhe i sheriatit, andaj, nga ajo kohë e tutje, ai që dëshiron të qëndrojë jashtë këtyre parimeve dhe këtij sheriati, nuk do të ketë sukses.
Pozita e profetit
Kësaj pyetjeje mund t’i qasemi edhe nga një këndvështrim tjetër. Duhet ditur nëse të qenët profet është thjesht ndonjë pozitë, apo është e kushtëzuar me takvanë (druajtjen) dhe afërsinë me Zotin e Madhërishëm? Nëse këto gjëra janë të nevojshme për të qenë profet, a mundet vallë që një joprofet në takvanë dhe në afërsinë e tij me Zotin, të jetë më i lartë sesa një profet? Ky komentues dhe bashkëmendimtarët e tij nëse i përgjigjen me pohim kësaj pyetjeje, atëherë debati është thjesht i emërtimit. E nëse i përgjigjen me mohim, pra, një joprofet në këto cilësi nuk mund të jetë i lartë me një profet, atëherë ai që pohon se umeti i Profetit Muhammed s.a.v.s. nuk mund të ketë as profet në formën e shërbëtorit të Profetit Muhammed s.a.v.s. dhe të Islamit, me fjalë të tjera, pohon se asnjë njeri në këtë umet nuk mund të arrijë gradën që njerëzit e tjerë në umetet e tjera e kanë arritur. Sigurisht, ai që beson një gjë të tillë, tenton ta privojë umetin e Profetit Muhammed s.a.v.s. nga bekimi.
Pse nuk u bë asnjë profet gjatë 13 shekujve të Islamit?
I njëjti komentues ngriti një pyetje tjetër si akuzë duke thënë se cila është arsyeja që Zoti nuk ka dëgjuar lutjen e asnjërit prej muslimanëve gjatë 13 shekujve të kaluar?
Përgjigjja është që pranimi i lutjes varet nga shkalla dhe lloji i lutjes. Komentuesi në fjalë e pranon që muslimanët mund të arrijnë gradën e siddikut. Atëherë e njëjta pyetje mund të ngrihet mbi besimet e tij se, gjatë 13 shekujve të kaluar, sa veta e kanë arritur këtë pozitë? Nëse e ka arritur vetëm Hazret Ebu Bekri r.a., do të lindë pyetja tjetër se përse nuk ia ka pranuar Zoti lutjen asnjërit prej muslimanëve, përveç Ebu Bekrit r.a., përgjatë 13 shekujve? E nëse Zoti ia ka dhënë edhe dikujt tjetër pozitën e siddikut, a ishte ai më i lartë në pozitë sesa Omeri r.a., sesa Osmani r.a. dhe sesa Aliu r.a. apo më i ulët? Nëse ishte më i ulët, pse vallë ndokush me një nivel më të ulët e ka arritur pozitën e siddikut, kurse të tjerët që ishin më të fortë në besim, u bënë dëshmorë (shehid) dhe nuk u bënë dot të vërtetë (siddikë)?
Shkurt, akuza që ata ngrenë kundër vazhdimësisë së profetësisë, ngrihet edhe për të qenët siddik, për sa kohë që e pranojnë se dera e siddikut është e hapur në umetin e Muhammedit s.a.v.s.. Andaj, një akuzë e tillë vjen nga mungesa e thellimit në kuptimet e Kuranit dhe se ajo nuk ka bazë logjike.