A u martua Profeti Muhammed s.a.v.s. me Ajshen r.a., kur ajo ishte gjashtë vjeçe?

Në vitin 10 pas profetizmit, u bë fejesa e Profetit Muhammed s.a.v.s. me Hazret Ajshen, të bijën e Hazret Ebu Bekrit. Propozimi i kësaj fejese u bë nga Hazret Heula bint Hekim, pra, sipas saj, Ajshja r.a. atëherë ishte e denjë për t’u martuar me Profetin s.a.v.s., por kjo martesë u mjaftua vetëm deri në shpallje të saj dhe Hazret Ajshja r.a. vijoi të qëndronte me prindërit e vet. Ardhja e saj si bashkëshorte në shtëpinë e Profetit s.a.v.s. u realizua në vitin e dytë pas mërgimit (hixhretit). Ajo tashmë ishte e pjekur, sepse Hazret Ebu Bekri r.a. erdhi tek Profeti Muhammed s.a.v.s. dhe i kërkoi që martesa të realizohej mirëfilli. Kështu, në muajin sheval të vitit të 2-të pas mërgimit, Hazret Ajshja r.a. u nda nga shtëpia e saj për të shkuar në shtëpinë e Profetit Muhammed s.a.v.s.

Jomuslimanët shpesh ngrenë pyetjen se sa ka qenë mosha e Hazret Ajshes r.a., gjatë kohës kur u shpall fejesa dhe gjatë kohës kur ajo erdhi në shtëpinë e Profetit s.a.v.s. dhe, për të akuzuar Profetin s.a.v.s. se gjoja u martua me një vajzë nën moshë, i mbeten “besnikë” një burimi, në të cilin pohohet se gjatë shpalljes së martesës, ajo ka qenë 6 vjeçe, kurse në kohën kur filloi bashkëjetesën me Profetin s.a.v.s., ka qenë 9 vjeçe. Por kjo nuk është e saktë dhe e vërteta është se ekzistojnë fakte të pamohueshme se pikërisht ky rrëfim është i pabesueshëm dhe, gjithashtu, ekzistojnë shumë burime të tjera që përcaktojnë një moshë tjetër të saj gjatë martesës me Profetin s.a.v.s.. Kështu, faktet tregojnë se ajo nuk ishte më e re se 12-13 vjeçe në kohën e martesës që u bë me pëlqimin e saj dhe të prindërve të saj. Ftojmë lexuesit të marrin në konsideratë disa faktorë, përpara se të krijojnë një mendim përfundimtar rreth çështjes në fjalë.

Para se të shfletojmë historinë islame, duhet të kemi parasysh se mosha “e pranueshme” për martesë nuk është konsideruar si një standard objektiv gjatë të gjitha kohërave në të gjitha kulturat dhe fetë, por është konsideruar si një standard subjektiv, i bazuar në parimet shoqërore. Për shembull, në lidhje me Marinë, nënën e Jezusit, Enciklopedia Katolike raporton:

“… priftërinjtë njoftuan nëpërmjet Judeas, që ata dëshiruan të gjejnë në Juda një burrë të respektueshëm që të martojnë Marinë me të, e cila atëherë ishte nga 12 apo 14-vjeçare. Jozefi, i cili në atë kohë ishte nëntëdhjetë vjeç, shkoi në Jerusalem bashkë me kandidatët e tjerë; një mrekulli zbuloi që Perëndia kishte bërë zgjedhjen e Jozefit dhe pas dy vitesh, u bë Shpallja”.[1]

Po ashtu, teksti i shenjtë i hebrenjve, Talmudi pohon:

“Nëse vajza jote ka arritur pubertitetin, liroje skllavin tënd dhe jepja vajzës”.[2]

Në fakt, Talmudi jep disa udhëzime tronditëse në lidhje me martesat, ndër to, pohon:

“Një vajzë që mbush tre vjet e një ditë, mund të merret në martesë …  dhe nëse vëllai i burrit të saj të vdekur bashkëjeton me të, ajo bëhet e atij”.[3]

Kështu, Enciklopedia Katolike na thotë se Maria dhe Jozefi ishin martuar në një moshë kur ata ishin përkatësisht 12-14 dhe 90 vjeç, kurse Talmudi lejon martesën e vajzës që kalon një ditë pasi të bëhet 3 vjeçe. Që të mos duket se po sulmojmë Krishterimin dhe Judaizmin, gjë që absolutisht nuk qëndron, do të paraqesim disa nga ligjet e Perëndimit.

Në Skoci, për shekuj me radhë, mosha e pjekurisë seksuale për vajzat ka qenë 12, ndërkohë pëlqimi i prindërve nuk ishte i nevojshëm.[4] Vetëm në vitin 1929, kur kjo moshë u rrit në 16 vjet për vajzat.[5]

Por sipas ligjeve të ShBA-ve martesa e Ajshes me Profetin Muhammed, edhe sot e kësaj dite  konsiderohet e vlefshme. Për shembull, në New Hampshire, mosha e lejuar për vajzat është 13, me pëlqimin e prindërve.[6] Në Massachusetts, mosha e lejimit për vajzat është 12 me pëlqimin e prindërve.[7] Në Mississippi, nuk ka një kufi minimal për moshën e lejimit të vajzave, për sa kohë që të jetë i pranishëm pëlqimi i prindërve.[8] Në Kaliforni po ashtu, nuk ka një kufi minimal për moshën e lejimit të vajzave, për sa kohë që të jetë i pranishëm pëlqimi i prindërve.[9]

Dihet që ligjet e ShBA-ve u miratuan, jo sot, por në shekullin 19 dhe 20; dihet që amerikanet e moshës 12 a 13-vjeçare, sot, zakonisht nuk martohen. Megjithatë, pika që qëndron është se edhe në historinë e fundit amerikane, amerikanët vlerësuan si “nuk ka kundërshtim” në martesën e vajzave të moshës 12 a 13 vjeçare, madje edhe më të vogla, dhe miratuan ligje në kushtetutat e shteteve të tyre për ta konfirmuar këtë vlerësim. Ky parashtrim në asnjë mënyrë nuk debaton që të kthehemi në mosha të tilla të lejimit, madje, provon faktin se mosha “e përshtatshme” për martesë bazohet në parimet shoqërore e jo në disa objektiva të supozuara apo në standardet bashkëkohore. Prandaj, nëse do të akuzonim Profetin Muhammed s.a.v.s. për ndonjë papërshtatshmëri në martesën tij me Ajshen, në kohën kur ajo ka qenë 12-13-vjeçare, do të na duhet të dënojmë Dhiatën e Vjetër, Dhiatën e Re, Evropën dhe shumë shtete amerikane.

Diskutimi i sipërm provon që martesa e Ajshes r.a. me Profetin Muhammed s.a.v.s., edhe në kohën kur ajo ka qenë 12-13 vjeçe, absolutisht nuk ishte anormale, kur e krahasojmë me kohëra dhe kultura të ndryshme, madje edhe me standardet bashkëkohore. Na mbetet të provojmë se pohimi që Ajshja r.a., gjatë fejesës së saj ka qenë 6 vjeçe, është i pavlefshëm.

Gjatë përcaktimit të autencitetit të një hadithi të caktuar, është e nevojshme të merret në konsideratë se sa rrëfimtarë ka ai, të cilët në rrugën gojëdhënore, e përcollën deri te burimi i tij, i cili mund të jetë qoftë Profeti Muhammed s.a.v.s., qoftë Ajshja r.a. apo ndonjë sahab tjetër. Sa më shumë rrëfimtarë të jenë dhe sa më shumë ata të përputhen me njëri-tjetrin, aq më shumë autentik do të quhet rrëfimi i tyre.

Në të vërtetë, çdo narracion rreth pohimit se Hazret Ajshja r.a. ishte 6 vjeçe gjatë shpalljes së martesës me Profetin Muhammed s.a.v.s. dhe 9 vjeçe kur ajo filloi jetën martesore me të, është i lidhur me Hisham Ibni Urvah-un, i cili, si burim informacioni, përcakton babanë e tij.[10] Për shumë arsye, ky pohim mbetet problematik:

Së pari, Hisham Ibni Urvah është i vetmi rrëfimtar i këtij rrëfimi. Këtu qëndron problemi, sepse nuk ekziston mundësia për ta vërtetuar pohimin e tij. Së dyti, Hishami e rrëfeu këtë në pleqërinë e tij, në një kohë kur, sipas pohimit të tij, ai vuante nga humbje e rëndë e memories. Për shembull, Tahdhib el-Tahdhib, një ndër librat kryesorë për besueshmërinë e haditheve, citon Jakub Ibni Sahibanin, që thotë:

“Rrëfimet e raportuara nga Hishami janë të besueshme, përveç atyre që u raportuan nëpërmjet banorëve të Irakut”.[11]

Historia shënon që Hishami, deri në 71 vitet e para të tij, jetoi në Medinë, kurse në pleqërinë e tij, mërgoi në Irak dhe vuajti nga humbje e rëndë kujtese.[12] Jakub ibni Shaibah pohon më specifikisht:

“Ai (Hishami) është shumë i besueshëm, rrëfimet e tij janë të pranueshme, përveç atyre që ai rrëfeu pas mërgimit në Irak”.[13]

Rrëfimi që sjell fjalën e Ajshes r.a. që ajo ishte 6 vjeçe në kohën e shpalljes së martesës, vjen nga Hishami, pikërisht pas mërgimit të tij në Irak. Prandaj, ky rrëfim i vetmuar nuk mund të jetë i besueshëm, për shkak të humbjes së rëndë të kujtesës së rrëfimtarit.

Nga ana tjetër, shumë burime të tjera pohojnë se Ajshja r.a. duhet të ketë qenë 12 vjeçe në kohën e fejesës dhe, sipas një burimi tjetër 15-16 vjeçe gjatë fejesës dhe 19-20 vjeçe në kohën kur ajo shkoi në shtëpinë e Profetit Muhammed s.a..

Për shembull, Ibni Sadi raporton:

“Ajshja lindi në fillim të vitit të katërtë pas deklaratës profetike”.[14]

Kështu që, gjatë mërgimit, ajo kishte mbushur 10 vjet e disa muaj. Siç e dimë që martesa e saj e mirëfilltë u realizua në vitin e dytë pas mërgimit, dhe kështu, sipas këtij burimi, rezulton që ajo të ishte 12 vjeçe.

Analizojmë një tjetër burim: martesa e mirëfilltë e Profetit s.a.v.s. me Ajshen r.a. u bë gjatë vitit të dytë pas mërgimit, ose rreth vitit 624 e.s.. Ajo ishte e bija e Hazret Ebu Bekrit r.a.. Për fëmijët e Ebu Bekrit r.a., Tabari raporton:

“Të gjithë 4 fëmijët e tij (të EbuBekrit) kanë lindur në periudhën para-islame [që duhet të jetë para 610 e.s.], prej dy bashkëshorteve të tij, emrat e të cilave i kemi përmendur më lart.”[15]

Kështu që, edhe sikur të supozohet se Hazret Ajshja r.a. lindi në vitin 609 e.s., vetëm një vit përpara deklaratës profetike të Profetit s.a.v.s., ajo duhet të ishte afërsisht 14 vjeçe gjatë kohës së mërgimit në Medinë që u bë në 623 dhe, duke u bazuar në këtë, jo më pak se 15 vjeçe kur u martua me Profetin Muhammed s.a.v.s.. Këto të dhëna, nuk i afrohen asfare variantit të të qenit 6 vjeçe.

Gjithashtu, shumica e historianëve raportojnë se Hazret Asma r.a., motra e madhe e Hazret Ajshes r.a., ishte 10 vjet më e madhe sesa ajo.[16] Librat “TahzibutTahzib” si dhe “El-Bidajahuen-Nihajah” raportojnë se Hazret Asma r.a. ndërroi jetë në moshën 100 vjeçare, në vitin 73 pas mërgimit, përkatësisht 695 e.s.[17] Kjo tregon se Hazret Asma r.a. nuk duhet të ishte më e vogël se sa 27 vjeçe në kohën e mërgimit. Hazret Ajshja r.a., siç e dimë, u martua me Profetin s.a.v.s. një vit pas mërgimit dhe, duke u bazuar në këto burime, rezulton që ajo duhet të ishte 18 vjeçe në kohën kur erdhi në shtëpinë e Profetit s.a.v.s. si bashkëshorte.

Këta shembuj nuk janë të gjithë. Ka shumë rrëfime të tjera autentike dhe ngjarje të mirëshënuara, të cilat tërësisht hedhin poshtë variantin e 6 vjeçes dhe 9 vjeçes dhe bindshëm tregojnë se ajo ishte një vajzë e pjekur gjatë kohës së martesës me Profetin Muhammed s.a.v.s., e cila u bë me gjithë pëlqimin e saj.

Një i krishterë që ishte edhe armik i Islamit, kur e ngriti këtë akuzë, Hazret Mesihu i Prmetuar a.s., themeluesi i Xhematit Musliman Ahmedia, i qe përgjigjur me këto fjalë:

“Keni përmendur se e dëlira Hazret Ajshja r.a. ishte 9 vjeçe në kohën kur ajo u martua me Profetin s.a.v.s.. Së pari, nuk ka asnjë provë të vërtetuar nga goja e Profetit Muhammed s.a.v.s., nuk përmendet në asnjë shpallje dhe nuk provohet as nga rrëfimet e përsëritura që ajo patjetër duhet të ishte 9 vjeçe. Vetëm një rrëfimtar e thotë këtë gjë. Arabët nuk mbanin kalendarët nëpër shtëpi, sepse ishin analfabetë. Duke e marrë parasysh këtë gjendje të tyre, një luhatje për 2-3 vjet ishte normale. Siç për shembull, edhe në vendin tonë [Indi], shumica e analfabetëve nuk tregojnë me përpikëri dallimin e periudhës 3-4 vjeçare”.[18]

Duke iu përgjigjur një akuzuesi tjetër, që ishte nga feja arje, Mesihu i Premtuar a.s. tha:

“Pohimi se Hazret Ajshja r.a. ishte 9 vjeçe është kryekëput pabazë. Nuk provohet në asnjë hadith dhe në asnjë ajet të Kuranit”.[19]

Si përfundim:

(1) Nuk ka një standard në përcaktimin e moshës së lejimit të një vajze dhe kjo varion sipas viseve. Mosha e lejimit në vendet e ngrohta është më e ulët, në krahasim me vendet e ftohta, dhe Arabia njihet si një vend shumë i ngrohtë.

(2) Kemi provuar se rrëfimi që tregon se ajo ka qenë 9 vjeçe, nuk është i vlefshëm.

(3) Kemi sjellë si shembuj shumë burime të tjera që përcaktojnë një moshë më të madhe të saj që ajo ka pasur gjatë kohës së martesës dhe kështu rezulton që, atëherë, ajo ishte një vajzë e pjekur.

Përveç këtyre argumenteve, duhet të merret në konsideratë edhe dëshmia e Ajshes r.a., se si ka qenë bashkëjetesa e saj me Profetin Muhammed s.a.v.s.. Ndër të gjitha bashkëshortet e Profetit s.a.v.s., vetëm Ajshja r.a. është ajo që ishte e virgjër në kohën kur ajo u martua me të, kurse gjithë të tjerat ishin ose vejusha ose të ndara. Kur shohim lidhjen që kishte Hazret Ajshja r.a. me Profetin s.a.v.s., ne bindemi se ai kishte një lidhje aq të pastër, aq vetëmohuese dhe aq shpirtërore, që kurrsesi nuk mund të krijohej nga një jetë prej qejfi. Sikur lidhja e Profetit me të të ishte bazuar mbi qejfin, atëherë ajo, medoemos nuk do të kishte pasur asnjë ndikim shpirtëror prej tij. Por, në historinë islame, pas Kuranit dhe Profetit Muhammed s.a.v.s., ajo paraqitet si një ndër burimet kryesore të besimit, spiritualitetit dhe të haditheve të Profetit s.a.v.s.. Jeta e saj ka qenë jashtëzakonisht e vyer në shërbim të Islamit.

Lidhja e saj me Profetin s.a.v.s. duket të jetë realizuar nga Zoti i Madhërishëm, kur shohim vlerat që ajo do t’i jepte umetit musliman në të ardhmen. Edhe Profeti Muhammed s.a.v.s. përmend një ëndërr të tij që një engjëll i paraqiti një pëlhurë të palosur prej mëndafshi dhe i tha: “Kjo është bashkëshortja jote”, dhe Profeti s.a.v.s. kur e hapi atë, pa fytyrën e Ajshes r.a.. Megjithatë, ai nuk ia përmendi ëndrrën askujt dhe besoi se, nëse ëndrra do të realizohej fjalë për fjalë, Zoti Vetë do të krijonte rrethanat për të.[20] Më pas, Heula Bint Hekim u bë shkak kryesor i kësaj lidhjeje martesore.

Pas vdekjes së Profetit Muhammed s.a., Hazret Ajshja r.a. jetoi rreth 48 vite të tjera dhe ndërroi jetë në ramazan të vitit 58 pas mërgimit. Gjatë periudhës pas-profetike, ajo shërbeu si një fener i besimit për të gjithë umetin musliman. Hazret Ajshja r.a. është një ndër burimet kryesore të haditheve. Numri total i haditheve të rrëfyera nga ajo shkon deri në 2210. Vlera e saj në dijen e besimit pranohej edhe nga sahabët kryesorë të Profetit s.a.v.s.. Madje, kur sahabët përballeshin me ndonjë çështje të pazgjidhshme, pikërisht Hazret Ajshes r.a. i drejtoheshin. Urvah Ibni Zubejri thotë:

“Në dijen e Kuranit, në dijen e trashëgimisë, në dijen e çështjeve të hallallit dhe të haramit, në dijen e jurisprudencës dhe në dijen e haditheve nuk kam parë ndonjë njeri tjetër më të ditur sesa Ajshja”[21]

Në sinqeritet dhe dëlirësi Hazret Ajshja r.a. ishte kaq e lartë saqë një herë asaj i erdhën njëqind mijë dirhamë, të cilat ajo i shpërndau si lëmoshë përpara muzgut, ndërkohë në shtëpinë e saj nuk kishte asgjë për darkë.[22]

O Allah lartësoje Muhammedin dhe familjen e tij, bekoje dhe dërgoji paqe! Ti pa dyshim je i Lavdëruar, i Nderuar.

Dëshmi e një dashurie të rrallë bashkëshortore

Referencat:

• Nga webfaqja zyrtare në gjuhën angleze www.alislam.al

[1]The Catholic Encyclopedia: An International Reference of Workon the Constitution, Doctrine, Dicipline, and History of the Catholic Church, New York Robert Appleton Company, Vëll. VIII, f. 505.;
Versioni online në anglisht (u marrë më 15 shkurt 2016) në: http://www.catholic.org/encyclopedia/view.php?id=6476
[2]Talmud, Pesachim 113a;
[3]Talmud, Sanhedrin 55b.
[4]G T Bisset-Smith. Botimi i parë. Edinburgh: WilliamGreen&Sons, (1902).
[5] Po aty.
[6]New Hampshire Title 53, Chapter 457; gjendet në http://topics.law.cornell.edu/wex/table_marriage#g.
[7]Massachusetts Title III, Chapter 207; gjendet në http://topics.law.cornell.edu/wex/table_marriage#g.
[8]Mississippi Title 93, Chapter 1; gjendet në http://topics.law.cornell.edu/wex/table_marriage#g.
[9]California Family Code §§ 300-500; gjendet në http://topics.law.cornell.edu/wex/table_marriage#g.
[10] Buhariu, Kitabufadailus-sahaba, babtezvixhin Nebijis.a.v.s. Ajshja.
[11] “Tahdhibal-Tahdhib”,vëll. 11, f. 48 – 51.
[12] “Mizanal-I‘tidal”, vëll. 4, f. 301 – 302.
[13] “Tahdhibal-Tahdhib”, IbnHajarAl-‘Askalani, Arabisht, Dar Ihyaal-Turathal-Islami, vëll. 11, f. 50.
[14] “Tabkat” Ibni Sadi, vëll. 8, f. 54; “SiretKhatamun-nebijin”, MirzaBashirAhmad, vëll. 1, f. 424.
[15] “Tarikhal-umamuel-mamluk”, Al-Tabari, vëll. 4, f. 50 (Arabisht, Dar al-fikr, Bejrut, 1979).
[16] “SijarA`la’ma’l-nubala”, Az-Zahabi, vëll. 2, f. 289 (Arabisht, Mu’assasatu’l-risala’h, Bejrut, 1992).
[17]“El-Bidajahuen-Nihajah”, Ibn-e-KathirIbn-e-KathirIbn-e-Kathir, vëll. 8, f. 372, Arabisht, Dar el-fikrel-`arabija, El-xhizah, 1933.
[18] “RuhaniKhezain” vëll. 9, “Nurul-Kuran” nr. 2, f. 377-378.
[19] “RuhaniKhezain” vëll. 10, “ArjeDerm” f. 64.
[20]Buhariu, Kitabun-nikah, baben-nezriilel-mer’atikeblet-tezvixh.
[21]Hakim dhe Tibrani; marrë nga “Zerkani”, vëll. 3, f. 234.
[22] “Ibni Sad”, vëll. 8, f. 46.