Revista “The Review of Religions” ka kryer një intervistë me Dr Faheem Younus, i cili është Zyrtar Kryesor i Cilësisë dhe kryetar i Sëmundjeve Infektive në Universitetin e Maryland UCH, për krizën aktuale Covid-19. Për këshillime të përditësuara për këto kushte të ndryshueshme në shpejtësi, Dr. Faheem Younus rekomandoi të vizitoni faqen e OBSH-së. Intervista u zhvillua nga Sarah Waseem
S: Dr Faheem, Es-selamalejkum (Paqja qoftë mbi ju!)
F: Valejkum selam (Paqja qoftë gjithashtu mbi ju!)
S: Ne kemi pasur shumë pandemi me para si SARS dhe gripi i derrave, por asnjëra prej tyre nuk dukej se kishte rezultuar në llojin e masave globale të kontrollit që ne po shohim tani – dyqanet janë të mbyllura, transporti i prekur. Cfarë ka tek Covid-19 që është kaq i ndryshëm?
F: Është një pyetje e shkëlqyeshme. Para së gjithash mendoj se përgjigjja e thjeshtë është ndikimi. Nëse mendoni midis janarit dhe shkurtit, gjithçka që njerëzit thoshin ishte: “ky është një lloj tjetër gripi; ai thjesht shkakton vdekshmëri 2%”.
Ky numër 2% ishte shumë çorientues. Kur ktheheni në SARS, që ndodhi në vitin 2003, ai kishte një vdekshmëri prej 8%. Por kur shikoni numrin e përgjithshëm të njerëzve që vdiqën me SARS, ai ishte më pak se 900 njerëz në botë. Me Covid-19 tani, numri i të vdekurve është mbi 26,000. Pra, çfarë bëri Covid-19 në tre muaj, SARS nuk mundi ta bënte në 2 vjet. Pra, pyetja është pse? Si mundet që ky virus është kaq vdekjeprurës?
Kaq shumë gjëra kanë ndryshuar në botë gjatë 17 viteve të fundit, për shembull, udhëtimi global. Nëse shikoni në vitin 2003, rreth 1.5 miliardë njerëz udhëtonin çdo vit nëpër botë. Tani numri është mbi 4 miliardë. Ju mund të shihni se si ky virus është përhapur shumë larg. Një pikë tjetër e të dhënave është mbyllja e udhëtimeve nga Wuhan, Kinë. Virusi ndoshta shpërtheu diku në nëntor ose dhjetor, ne nuk e dimë pikën e saktë, por le të themi se ishte në dhjetor. Kthehuni dhe shikoni kur u vendosën kufizimet e udhëtimit dhe nuk ndodhi deri më 21 janar.
Kështu që deri në 21 janar kur vendosëm bllokimin në Wuhan, më shumë se 7 milion njerëz kishin udhëtuar nga Wuhan deri në atë kohë. Kur i bashkoni këto numra dhe pastaj e shikoni atë vdekshmëri 2% dhe e krahasoni me gripin e rregullt, (unë nuk di për Britaninë e Madhe, por në SHBA, gripi vret mesatarisht rreth 35,000 çdo vit), vdekshmëria e koronavirusit është 10-20 herë më shumë se kaq. Kjo do të thotë se ne po shohim potencialisht një gjysmë milioni njerëz të vdekur në SHBA
Problemi më i madh është shtimi i sëmundshmërisë që shkakton ky virus. Rreth 10-15% e njerëzve do të kërkojnë shtrimin në spital. Nëse vetëm 10% e popullsisë së ShBA do të infektohej me virus, (që nuk ka gjasa, zakonisht numri është shumë më i lartë), do të thotë 6 milion shtrime në spital. Kemi 5000 spitale në të gjithë vendin, prandaj mendoni për këtë: 1000 pacientë shtesë për çdo spital. Pra, këto janë arsyet pse kjo është një çështje kaq e madhe.
“Unë them që do të vdesin miliona njerëz ne rastin më të mirë!” Ajo që po ndodh këtu është se një sërë faktorësh të vegjël janë bashkuar në një mënyrë që ata kanë fituar vrull. Kështu që, së pari ju keni një agjent të ri – një virus të ri që vjen nga një mbretëri e kafshëve dhe infekton njerëzit, dhe njerëzit kurrë nuk e kanë parë atë më parë, kështu ne nuk kemi imunitet ndaj tij.
Së dyti, ndodhi në vendin më të populluar të mundshëm. Nëse do të kishte ndodhur në Maldive, një ishull, shanset janë që të mos kishte shkuar kurrë kudo në botë. Wuhan është një qytet më i madh se Nju Jorku. Nju Jorku ka 8 milionë njerëz, Wuhan ka 11 milionë.
Së treti, ndodhi rreth Vitit të Ri, koha e udhëtimit ishte në kulm dhe më pas ishte Viti i Ri Kinez, dhe e katërta është se nuk u zbulua për 7 ose 8 javë. Unë nuk po kritikoj kinezët – mendoj se është shumë, shumë e vështirë për të zbuluar një patogjen të ri – kështu që unë mendoj se ata kanë bërë një punë fenomenale. Pastaj, shtoni vdekshmërinë, sëmundshmërinë dhe efikasitetin e këtij virusi. Cdo person i infektuar me grip ka të ngjarë ta kalojë tek 1-2 persona. Me Coronavirus do ta kalojmë tek 2-3 persona. Kjo mund të duket si një ndryshim i vogël por kur e projektoni atë në popullsi dhe kaloni ciklin e tretë, të katërt, të pestë të virusit, janë qindra mijëra njerëz. Pra, ekzistojnë faktorë të shumtë, të gjithë së bashku, dhe kjo është arsyeja pse ju po shihni këtë lloj ndikimi.
S: Në mediat sociale, në llogarinë tuaj në Twitter keni folur mjaft për disa nga mitet që duhet të largohen rreth këtij virusi. Ju keni hyrë në shumë detaje rreth kësaj. A mund të na tregoni se çfarë mendoni se është më e rëndësishmja nga ato?
F: Zoti e di, unë nuk ia kam idenë! Do t’ju them pse po e bëj këtë por para t’ju tregoj se cila është më e rëndësishme! Nuk mund të mbaja ritmin me mesazhet e mia dhe Whatsapp-in dhe telefonatat që po merrja – nga miqtë dhe familja dhe anëtarët e Xhematit Musliman Ahmedia dhe nga puna – sepse të gjithë ishin të shqetësuar. Nuk mund të vazhdoja me ritmin e pyetjeve që po merrja, shumë prej të cilave ishin thjesht mite. Përfundimisht vajza ime tha,
“baba, duhet të shkruash në Twitter për këtë sepse shumë nga njerëzit janë në Twitter.”
Prandaj, kjo është arsyeja pse unë fillova te shkruaj në Twitter për këto mite dhe mora përgjigje në të gjithë botën. Kjo gjë më bëri të kuptoj që, hej, ky është një shërbim. Mendoj se ka shumë njerëz që po përballen me këto pyetje. Dy ose tri javë më parë, cikli i mediave po fliste për muajt e verës – se virusi do të ikë atëherë. Dhe mendova, nëse do të më kërkonit 2-3 javë më parë, unë do të thosha se do të ishte miti numër 1. Por, pas një jave, i gjithë tregimi i ibuprofen, filloi nga Franca. Dhe pastaj përsëri, ky ishte një mjek britanik, mendoj nga shoqëria e tyre ENT, foli për humbjen e nuhatjes – nëse keni humbje të nuhatjes, ju keni Covid. Ju, e dini, unë kam familjarë të cilët kanë vite të tëra qe nuk nuhasin dot! Nuk dua që ata të vdesin nga ky panik. Kështu që mendoj se kjo do të lëvizë me ciklin mediatik.
S: Si një musliman i Xhematit Ahmedia – ju që jeni në vijën e parë të kësaj lufte – si ju ka ndihmuar besimi juaj në reagimin tuaj në këtë kohë të vështirë?
F: Po, gëzohem që ju e pyetët atë sepse një nga partnerët e mi erdhi tek unë ditën tjetër, ai është gjithashtu një specialist i sëmundjes infektive dhe një njeri shumë, shumë i zgjuar. Dhe tha: Do të të bëj një pyetje dhe e di përgjigjen, por prapë do ta bëj. Nuk e dija se çfarë po mendonte. Ai tha: “A nuk je i frikësuar?” Kështu unë qesha me të madhe dhe i thashë, ti më the që tashmë e di përgjigjen time. Ti më thuaj, cila është përgjigjja? Dhe ai tha, Unë e di që ti do thuash “jo”. Kjo është përgjigjja e duhur. Kështu që ai më pyeti, pse? Dhe unë i thashë, shiko, si një njeri me besim, mendoj shumë për vdekshmërinë time, edhe gjatë kohërave të rregullta. Dhe përsëri, unë nuk desha ta mbysja atë me zhargon … por përsëri unë mendoj se kjo është ajo që na kanë mësuar Kalifët tanë. Ky është mësimi thelbësor i Mesihut të Premtuar.
Çfarë nënkupton takva? Është druajtja nga Zoti. Është ndërgjegjësimi nga Zoti për mendimin tim, dhe “vetëdija ndaj Zotit”. Kështu që, unë mendoj se nëse nuk do të kishte besim, nuk do të kishte argëtim. Unë me të vërtetë mendoj se ky është një moment frymëzues. Nuk kam frikë të jem në vijën e parë, në të vërtetë jam i ngazëllyer. Kam gjetur më shumë synim në profesionin tim. Kishte ditë, kishte javë dhe muaj ku ndihesha si robot, vetëm hyja e dilja, duke parë të njëjtët pacientë çdo ditë, edhe pse ende po punoja për të ndihmuar njerëzit. Por shkalla e ndihmës që mund të ofrojmë këto ditë, shkalla e rehatisë që mund t’u ofrojmë njerëzve, mendoj se kjo lidhet drejtpërdrejt me besimin. Pra, kjo është një temë shumë e madhe, se si besimi bëhet pjesë e tij, por duhet të them që është ai është në të djathtë, në të majtë dhe në qender.
S: Kur kam folur me mjekët ku punoj, ose punonjës të kujdesit shëndetësor, dhe gjithashtu në media, po dëgjojmë shumë mjekë që flasin për ndjenjën e frustrimit për atë që po ndodh, ndjenjën e dëshpërimit dhe ndjenjën e tyre pothuajse të traumatizuar nga sasia e vdekjes që po shohin. Dhe pyes veten, çfarë mund t’u thuash atyre që nuk kanë një prejardhje besimi?
F: Shikoni, unë nuk jam i traumatizuar nga vdekja dhe vuajtja sepse nëse do të mund të parandaloja çdo vuajtje, do të kisha qenë në gjendje te parandaloja dhe vdekjen e prinderve. E verteta është që të gjithë do të shkojmë në njëfarë kohe. Unë kam friken time, por frika ime vjen nga mungesa e burimeve. Si mjek, nuk kam teste të mjaftueshme për të ofruar ndihmë për pacientët e mi. Pavarësisht se jetojmë këtu në qendrën e shkencës dhe ekonomisë në SHBA, ne nuk kemi mjaftueshëm maska mjekësore, nuk kemi mjaftueshëm maska N-95, nuk kemi pajisje të mjaftueshme mbrojtëse për ekipin tim. Kjo është ajo që më irriton. Ne jemi si luftëtarë në një betejë me gërshërë dhe thika në duar, kurse kundërshtari ka F-16 dhe tanke. Kështu që, nga këtu vjen zhgënjimi im, që nuk jam në gjendje t’i ndihmoj pacientët e mi, dhe nga ana e pacientit , nuk kam një trajtim dhe nuk kam vaksinë. Kështu shikon sa i paaftë je.
Si mjekë, ne jemi të dizajnuar që të operojmë në këtë ekosistem me një infrastrukturë shumë të fortë, ku gjithçka që shihni jan këto dramat televizive, ku brenda disa minutash në një ER hapim teste, bëjmë skanime CAT, vendosim dorën në gjoksin e dikujt dhe e shtrydhim zemrën derisa të arrijë kirurgu i traumës. Kështu që, kur njerëzit e tillë prangosen nga mungesa e burimeve, mendoj se ka një zhgënjim që shoqërohet me këtë.
Por sa i përket vdekjes dhe vuajtjes, unë mendoj se detyra jonë është të bëjmë më të mirën. Pjesa tjetër është në duart e Zotit, dhe mua më pëlqen t’i trajtoj pacientët e mi sikur të jenë familja ime dhe kjo është arsyeja pse unë dhashë shembullin, që të dy prindërit e mi vdiqën para meje dhe nuk kishte shumë gjëra që mund të bëja , kjo është perspektiva që unë pëlqej ta mbaj. Ne jemi këtu për të ndihmuar njerëzit, por si mjekë, ne vdesim, anëtarët tanë të familjes vdesin, kështu që kjo është pjesa e jetës.
S: Faleminderit. Si ndodhi që ne nuk kishim planifikuar për këtë pandemi? Si ndodhi që në të gjithë botën ne nuk kishim planifikuar dhe si mund të parandalojmë pandeminë e ardhshme?
F: Kjo është një pyetje e mrekullueshme dhe përsëri, nuk e di. Si mund t’ju jap një përgjigje të butë? Ju e dini , ne jemi kembësoria e ushtrisë, pra ne që jemi mjekë dhe infermierë. Ne nuk jemi planifikues të pandemisë, unë nuk kontrolloj miliarda dollarë. Kjo ishte puna e drejtuesve, apo jo? Nëse shikoni në Ted Talk që po qarkullon kudo këto ditë, Bill Gates e parashikoi këtë pesë vjet më parë. Tani kur njerëzit shikojnë prapa, ishte absolut gjeni i pastër. Por unë mendoj se realiteti është midis parasë dhe fuqisë. Interesi i ngushtë i vetvetes ndonjëherë humb qëllimin dhe kjo është gjithçka që mund të them. Besoj se midis interesave të ngushta vetjake dhe famës, dhe parasë, dhe fuqisë së drejtë dhe gjithçka dhe egos, mbi të gjitha, mbase mbi gjithçka.
Kur recesionet nxiten nga këto motive, është shumë e vështirë të planifikosh diçka që të jetë kaq e unifikuar. Shikoni sa i unifikuar është ky virus kundër njerëzimit. Virusi nuk i bën pyetjet që keni shkruar. A je britanik, amerikan, ahmedian apo shiit? A je i zi, i bardhë? A je burre, a grua? A je i pasur apo i varfer? Virusi është një virus i tillë etik që do të thosha, ai bën një pyetje të thjeshtë; A je njeri? Kjo është. Dhe këtu jemi si njerëzim – ne jemi të ndarë, kurse planifikimi pandemik kërkon mendim të unifikuar. Ku është platforma e unifikuar? Në cilën platformë po marrim vendime globale? Kjo është ajo që Hazret Mirza Masrur Ahmed, Udhëheqësi botëror i Xhematit Musliman Ahmedia (Allahu e ndihmoftë fuqimisht) ka thënë për të paktën dymbëdhjetë vjet. Mbaj mend që ai fliste për këto gjëra. Që OKB është e zhdukur, qeveritë e tjera nacionaliste po vijnë. Kështu që, për fat të keq, unë mendoj se këtu qëndron barra.
Por nëse më pyet, a ishin shenjat paralajmëruese atje? Po ishin aty. A u paralajmërua bota për këtë kërcënim? Po bota u paralajmërua. A kishte vullnet politik për të bërë diçka? Nuk e di.
S: Faleminderit. Një nga realitetet e tjera me të cilat është e mundshme të perballemi është se izolimi mund të mos jetë zgjidhje, për gjashtë muaj, një vit, dhe gjithashtu ne po dëgjojmë për faktin se vetë-izolimi mund të funksionojë, por virusi mund të kthehet përsëri. Pyesja veten se cilat ishin mendimet tuaja për këtë dhe a ka ndonjë strategji që po zbatohet?
F: Absolutisht. Njerëzit pyesin si do të hani një elefant? A do ta hani atë nga një kafshatë, apo të gjithin përnjëherë? Këtu kemi një elefant që duhet ta gëlltisim. Kështu unë nuk mendoj, kushdo që pretendon se izolimi ose distancimi shoqëror është zgjidhja e vetme, kjo është një thjeshtësim i tepërt.
Prandaj duhet të punojmë së prapthi. Sa larg jemi nga trajtimi apo vaksina? Ndoshta një vit e gjysmë, dy vjet mbrapa. Pra, gjasat për një vaksinë apo trajtim janë tetëmbëdhjetë deri në njëzet e katër muaj jashtë. Pra, pyetja tjetër është, ne kemi nevojë për një strategji për të mbajtur njerëzimin gjatë tetëmbëdhjetë deri në njëzet e katër muajve të tjerë, për t’i kaluar ato brenda kësaj periudhe me dëmin më të vogël. Sepse kjo është strategjia, si mund të krijosh një urë midis tani dhe njëzet e katër muaj më pas? Gjëja e parë do të jetë izolimi ose unë do ta quaja distancim shoqëror për tri javë. Më lejoni të luaj vetëm skenarin sepse këto janë gjërat që unë mendoj shumë thellë gjatë gjithë kohës.
Ekzistojnë tre shtresa tipike të çdo shoqërie: ka një njësi të lartë, njerëz që kanë shumë para, ka një pjesë të mesme që thjesht mund të mbahen për tre javë, dhe pastaj ka të tretën. Pra, e treta e ulëta që do të luftojë me të vërtetë, qeveria duhet ta ndihmojë atë, njerëzit e pasur duhet t’i ndihmojnë ata. Ata duhet të krijojnë një strukturë sociale ku nuk ndihen të detyruar të dalin nga shtëpitë e tyre, përndryshe do të vdesin nga uria. Gjatë atyre tri javëve ndërsa njerëzit janë në shtëpi, ne punojmë intensivisht që testimet të bëhen të arritshme. Ne bëjmë miliona dhe miliona veshje dhe doreza dhe punësojmë çdo fabrikë Nike, çdo fabrikë GAP, Under Armour, etj., thjesht për të bërë pajisje personale mbrojtëse (PPE).
Kjo është një iniciativë e drejtuar nga njerëzimi. Kur kjo filloi në Singapor, një vend me rreth 5.5 milionë njerëz, brenda disa javësh, Singapori kishte bërë 900 stacione testimi. Nëse ata mund ta bëjnë këtë, pse nuk mund ta bëj Londra, apo New York-u? Pra, pasi të mbarojnë këto tri javë, duhet të kemi një kapacitet testimi që do të na mundësojë të japim teste në shtëpi. Njerëzit duhet të jenë në gjendje të testohen në makinë, në qendra tregtare, në të gjitha vendet publike. Ata duhet të jenë në gjendje të marrin një provë. Tani teston 10% -20% të popullsisë dhe fillon të vesh të gjithë ata që janë, sic i quajmë “transportues asimptomatikë” ose ata që nuk janë tepër të sëmurë, por janë të infektuar dhe ti i izolon ata. Ti e le shoqërinë të ecë përpara. Nëse unë jam një transportues asimptomatik por jam shofer autobusi ose nëse jam një transportues asimptomatik por drejtoj një qendër të kujdesit ditor – është shumë e rëndësishme të më identifikosh mua. Kështu që ti do të shkosh me një strategji të synuar. Thjesht do të izolosh ata njerëz që janë transportues asimptomatikë dhe do të lejosh që shoqëria të ecë përpara. Dhe do të vazhdosh ta bësh atë izolim të synuar, provë – izolim, provë – izolim, por në mënyrë të synuar. Do ta bësh atë për 14 ose 16 muaj derisa të marresh një vaksinë ose një trajtim. Pra, nuk është distancim shoqëror, por një rrugë me tri pikë – distancim shoqëror, pastaj testim, më pas karantinim dhe më pas arritja në një trajtim.
Gjatë rrugës ka shumë aspkete të tjera. Shpresojmë se në një ose dy muaj do të marrim teste serologjike, të cilat do të na ndihmojnë të zbulojmë se kush është imun. Kështu kjo vetëm na tregon kush ka qenë i ekspozuar ndaj këtij virusi, qofshin ata të sëmurë vdekjeprurës apo asimptomatikë, dhe pasi të gjejmë qindra mijëra nga ata njerëz që besoj se ekzistojnë, atëherë mund të marrim serumin e tyre dhe nga serumi i tyre mund të bëjmë ilaç, i cili do të jetë një lloj imuniteti pasiv. Kështu që, ne mund t’i injektojmë ato antitrupa te njerëzit që janë me të vërtetë të sëmurë në njësi terapie intensive (ICU). Atëherë ne mund të fillojmë të shpëtojmë jetë pikerisht atje, duke identifikuar njerëz që tashmë janë rikuperuar.
Gjatë rrugës, ne duhet të përdorim sigurisht kanalet e komunikimit, t’ju japin njerëzve shpresë. Ne duhet të sigurohemi që njerëzit të kuptojnë se njerëzimi do të qëndrojë në këmbë pasi kjo gjë të ketë mbaruar. Dhe natyrisht si muslimanë ahmedianë, ne besojmë në atë siguri që Hazret Mirza Ghulam Ahmed, Mesihu i Premtuar a.s. ka dhënë tashmë për të ardhmen e Xhematit Musliman Ahmedia që si do të ishte për treqind vjet që nga koha e tij. Kështu që unë nuk kam asnjë shqetësim për njerëzimin. Por sigurisht ne duhet t’u tregojmë atyre në mënyra që ata mund të kuptojnë.
S: Faleminderit. Sa e rëndësishme është të kesh një sistem imunitar të shëndetshëm me këtë sëmundje?
F: Po, atëherë në fillim ne të gjithë jemi të barabartë. Askush nuk ka antitrupa kundër këtij virusi. Është një tendosje e re. Tani pyetja tjetër është, të kthehemi në analogji të zjarrit të shtëpisë. Çdo shtëpi është po aq e prirur ndaj zjarrit. Një sistem imunitar më i mirë do të ishte si një shtëpi e cila ka më pak dru dhe më shumë çelik. Kështu që ajo shtëpi do të mbrohet më shumë nga zjarri dhe kjo është e vërtetë për njerëzit që janë me shëndet të mirë, njerëzit që janë kujdesur për veten e tyre, të cilët ushtrojnë dhe të cilët nuk kanë pesë sëmundje të tjera, të cilët po flenë mirë dhe madje do të shkoja aq larg sa të them, edhe ata që janë njerëz pozitiv në këndvështrimin e tyre. Unë mendoj se të gjitha këto gjëra do të ndihmojnë. Në një ose dy vite, ne do të bëjmë një ekzaminim për të parë se si ndikoi kjo në pjesë të ndryshme të botës. Ndonjëherë kur shikoj pandemitë e mëparshme, nuk shoh një model shumë të larmishëm – zakonisht është i ngjashëm në të gjithë tabelën, por do të shohim se çfarë ndodh këtë herë.
S: Njerëzit po flasin gjithashtu, sigurisht në këtë vend, për ndikimin e kësaj pandemie në shëndetin mendor. Ju përmendët për nevojën për një qëndrim pozitiv. Por shumë ka të ngjarë të vuajnë nga trauma, pikëllimi – njerëzit do të humbasin të afërmit. Për sa i përket punëtorëve të vijës së parë dhe traumës, ata do t’i kënë këto probleme. Si mendoni ju se çfarë do të ndodhë në këtë aspekt?
F: Ashtë një pyetje shumë e vështirë sepse mendoj se qeniet njerëzore janë makina shumë komplekse. Ne kemi pikëpamjen tonë për botën dhe, në këtë fazë, të gjithë do të vuajnë në mënyrën se si ata kanë jetuar jetën e tyre dhe do të shërohen në mënyrën se si besojnë në çfarëdo të ardhme në të cilën besojnë. Kështu që siç thonë, në natyrë nuk ka as shpërblime dhe as ndëshkime, ka thjesht pasoja. Kështu që, mendoj se për fat të keq, do të ketë shumë pasoja për ne si njerëzimi, që do të thotë, nëse më ka filluar një sëmundje mendore, ka të ngjarë që ajo të përkeqësohet dhe nëse do të kisha një të dhjetën e problemeve në jetë që unë tashmë i menaxhoja dhe kjo ndodh në krye të saj, ka të ngjarë ta vështirësojë mua. Nëse jetoj në një vend ose një shoqëri shumë individualiste, do të kem një përvojë krejt të ndryshme në krahasim me ata që jetojnë në një shoqëri që është më shoqërore.
Për mua, Xhemati Musliman Ahmedia është si prehri i një nëne. Për ne që kemi Kalifatin, ne kemi ku të lidhemi, mendoj se aftësia jonë do të jetë shumë e ndryshme. Tani kemi mundësinë t’ia japin njerëzimit atë që u mungon. Ne e dimë që njerëzit vuajnë dhe si virusi që nuk diskriminon se kë sulmon, ne mund të ndihmojmë pa diskriminim.
Unë mendoj se ka një mundësi të mirë në këtë krizë, veçanërisht për njerëzit si ne që janë bekuar me këtë lloj imuniteti shpirtëror, që do të thoja që ky është një imunitet shpirtëror që Allahu na ka dhënë, një terren krejtësisht e veçantë në këtë botë.
Pra, mbase kjo është ajo që duhet të bëjmë, por do të ketë shumë vuajtje, do të ketë depresion të madh, izolim, PTSD dhe shpresoj se mund të bashkëjetojmë me të dhe jo të shpërthejmë.
S: Ashtu si një reflektim i fundit, nuk mendoj se bota do të jetë përsëri e njëjtë. Po mendoja nëse keni ndonjë mendim përfundimtar për këtë gjë.
F: Është shumë e vështirë t’i përgjigjem kësaj pyetjeje. Më frikëson të parashikoj se si do të jetë bota. Përsëri mendoj se është mënyra si e shikoj. Njerëzit e zgjuar po hedhin një vështrim nga brenda, marrin mësime dhe mësojnë nga ato mësime, dhe njerëzit jo aq të zgjuar përfundojnë duke fajësuar të tjerët, nuk e ndryshojnë sjelljen e tyre dhe për ta kështu vazhdon jeta.
Unë besoj fuqimisht në trajtimin e kësaj situate si një mundësi. Kjo është ajo me të cilën ka të bëjë i gjithë nocioni i vuajtjes. Hazret Mirza Tahir Ahmed, Kalifi i Katërti Xhematit Musliman Ahmedia, e ka shpjeguar këtë në librin e tij “Revelation, Rationality, Knowledge, and Truth” se shumë mundësi të reja dalin pikërisht gjatë vuajtjes. Pyetja është: kush do ta shfrytëzojë këtë mundësi, pra ta shfrytëzojë në mënyrë të mirë atë mundësi, përballë një shfrytëzimi jo aq të mirë? Besoj se do të ketë një spektër. Disa do të mësojnë diçka nga kjo dhe jeta e tyre do të ndryshojë përgjithmonë. Unë mendoj se kjo do të jetë një gjë e mirë.
Uroj me të vërtetë, që bota të shkojë drejt një gjendjeje të mirë duke ecur përpara. Por unë kam parë kaq shumë vuajtje në jetën time dhe përvoja ime është se disa gjëra thjesht nuk ndryshojnë kurrë për fat të keq, por ndryshimi është në kontrollin tonë. Kjo është e zbatueshme për mua, për ju, për Xhematin tonë. Hazret Mirza Masroor Ahmad, Allahu e ndihmoftë fuqimisht, na udhëzon çdo javë për gjërat që duhet të bëjmë, dhe për atë që është e mirë për ne, dhe nëse na pëlqen apo jo, ne të gjithë kemi një shkallë të ndryshme përgjigjeje ndaj saj; ka një spektër. Dhe në njërën anë janë ata që thjesht do të rreshtohen plotësisht me të dhe në anën tjetër ekstreme janë njerëz që do të vazhdojnë jetën e tyre siç jetonin.
Si Xhemat, do të dëshiroja dhe shpresoja nëse të gjithë ne si Xhemat, do të lëviznim pak më shumë drejt porosisë së Huzurit (Kalifit) – kjo distancë mbase për dikë është një centimetër e për dikë tjetër një kilometër. Vazhdoj të mendoj për seancën e pyetjeve dhe përgjigjeve të Huzurit, ku ai shprehu shqetësimin e tij më të madh – kur të ndodhë ndryshim i madh (kur njerëzit do të jenë në kërkim të Zotit) a do të jemi ne gati? Kështu që mbase kjo na zgjon dhe ne bëhemi pak më të gatshëm për këtë. Kjo është gjithçka që doja të them.
S: Zoti ju shpërbleftë! Unë nuk mendoj se kam ndonjë gjë për të shtuar. Pra, i gjej përgjigjet tuaja tepër nxitëse për të menduar. Në emër të revistës “The Review of Religions” thjesht dëshiroj t’ju faleminderit shumë. Kemi aq shumë respekt për ju të gjithë që jeni në vijën e parë, duke punuar pa pajisje të mjaftueshme dhe ju keni familje, të cilët jam i sigurt se shqetësohen për ju. Në dashtë Zoti, do të lutemi për ju. Faleminderit shumë për kohën tuaj!
F: Ska problem. Kënaqësia është imja! Zoti ju shpërbleftë!