Përqasja me të vërtetën
• E vërteta rreth mubahiles (duelit në lutje) midis Mesihut të Premtuar a.s. dhe Molvi Thenaullahut
• A u zhvillua në të vërtetë ndonjë mubahile midis tyre?
• Refuzimi i Molvi Thenaullahut nga pranimi i mubahiles dhe arratisja e tij
• Vendimi i Zotit sipas dëshirës së Molvi Thenaullahut
• Si i erdhi vdekja Mesihut të Premtuar a.s.?
• Angazhimet e tij për shërbimin e fesë Islame dhe pasojat e këtyre mundimeve mbi shëndetin e tij
• E vëreteta rreth akuzës së kolerës
• Përfundimi i mirë i Mesihut të Premtuar a.s. dhe ngjashmëri në momentet e vdekjes me të Dërguarin e Allahut s.a.v.s.
• Deklarata e Mesihut të Premtuar a.s. drejtuar dijetarëve kundërshtarë dhe mbështetja e fuqishme e Allahut ndaj xhematit të tij
Edhe pse ne e kemi trajtuar çështjen e vdekjes së Hazret Mirza Ghulam Ahmedit a.s. me fakte historike në numrin IV të revistës, por meqenëse hoxhë Kalaja dëshiron të vërtetojë një trillim që ka huazuar nga dijetarët homogjenë të Pakistanit dhe Indisë, ne e kemi zgjeruar këtë temë duke trajtuar të gjitha aspektet e saj. Rrena i ka këmbët e shkurtra, dhe këtë do ta vërtetojmë nga argumente dhe fakte të pamohueshme nga jeta e themeluesit të Xhematit Musliman Ahmedia. Në këtë temë do të përpiqemi të pasqyrojmë dy fakte:
1. Lutja e Hazret Mirza Ghulam Ahmedit a.s. ishte tekst për një mubahile të shpallur prej tij që do të hynte në fuqi vetëm nëse pala tjetër, pra Molvi Thenaullahu nga Amritsari, ta pranonte atë, gjë që ai e refuzoi kategorikisht.
2. Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. nuk ndërroi jetë absolutisht nga kolera, por vdekja e tij ishte e natyrshme siç është trajtuar edhe në numrin IV të kësaj reviste.
Hyrje
Në Kuranin Famëlartë Allahu xh.sh. i drejtohet Hazret Muhammedit s.a.v.s. duke thënë:
فَمَنۡ حَآجَّکَ فِیۡہِ مِنۡۢ بَعۡدِ مَا جَآءَکَ مِنَ الۡعِلۡمِ فَقُلۡ تَعَالَوۡا نَدۡعُ اَبۡنَآءَنَا وَ اَبۡنَآءَکُمۡ وَ نِسَآءَنَا وَ نِسَآءَکُمۡ وَ اَنۡفُسَنَا وَ اَنۡفُسَکُمۡ ۟ ثُمَّ نَبۡتَہِلۡ فَنَجۡعَلۡ لَّعۡنَتَ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ
“Ai që grindet me ty në këtë çështje, edhe pse ty të ka ardhur dija, atëherë thuaji: Ejani të thërrasim bijtë tanë e bijtë tuaj, gratë tona e gratë tuaja, njerëzit tanë e njerëzit tuaj dhe të lutemi me përgjërim që mallkimi i Allahut të bjerë mbi gënjeshtarët!”[1]
Ky ajet në fakt tregon për një ndodhi në jetën e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. kur një delegacion i përbërë nga disa priftërinj dhe krerë të krishterë nga Nexhrani, erdhën në Medinë. Ata debatuan me Profetin s.a.v.s. rreth Islamit dhe parimeve të fesë së krishtere. Kur ata mbetën pafjalë para argumenteve të Profetit s.a.v.s. dhe përsëri nuk e pranuan thirrjen e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. ndaj fesë islame, atëherë zbriti ky ajet. Historia tregon se delegacioni i krishterë refuzoi ta pranonte këtë përballje me lutje, por megjithatë, kjo mënyrë mbeti një mundësi përfundimtare për përqasjen e së vërtetës me gënjeshtrën. Ky duel lutjeje që ndryshe quhet mubahila është elementi thelbësor i çështjes sonë në diskutim, prandaj para se të vazhdojmë me këtë temë, është me rëndësi që të shpjegojmë domethënien e mubahiles, për të cilën Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. kishte thirrur Molvi Thenaullahun.
Dijetari i famshëm i fik’hut dhe hartuesi i fjalorit të famshëm Lisanul Arab, Ibni Mendhuri shkruan se el-behlu do të thotë mallkim. Raghib el-Isfahani shkruan se ajo realizohet me anë të lutjes dhe përgjërimit. Pra shkurt mund të themi se mubahila është lutje që i drejtohet Zotit, me ngashërim dhe përgjërim për t’i kërkuar shenja në mbështetje të atij që është i vërtetë, dhe ndëshkim e fatkeqësi për gënjeshtarin.
Ardhja e Mesihut të Premtuar a.s. dhe thirrja e tij
Ishte fundi i shek. XIX, kur në veri të Indisë, Hazret Mirza Ghulam Ahmed Kadijani a.s. deklaroi, se Ai është Imam Mehdi dhe Mesih i Premtuar. Ai shkruan:
“Ai që duhet të vinte në krye të këtij shekulli për ripërtëritjen e besimit, jam unë, me qëllim që ta rivendos atë bindje, që ishte ngritur prej tokës dhe duke u fuqizuar prej Zotit dhe përmes forcës tërheqëse të dorës së Tij, t’i bëj thirrje botës për paqe, frikë ndaj Zotit dhe virtytshmëri, t’ua largoj gabimet në besim dhe në sjellje. … Mua më është treguar përmes shpalljes hyjnore se, Mesihu që ishte premtuar për këtë umet që nga fillimi, dhe Mehdiu i fundit, që ishte përcaktuar nga dekreti i Zotit, i cili në kohën e rënies së Islamit dhe të përhapjes së injorancës, do të merrte udhëzime drejtpërdrejt nga Zoti dhe t’ua shtronte njerëzve këtë sofër hyjnore në një trajtë krejtësisht të re, dhe ai i cili ishte paralajmëruar njëmijë e treqind vjet përpara nga i Dërguari i Allahut s.a.v.s., jam unë. Komunikimet hyjnore dhe shpalljet e Zotit të Mëshirshëm m’u rreshtuan me aq kthjelltësi dhe vijimësi, sa nuk mbeti asnjë vend dyshimi apo pasigurie. Çdo shpallje më ngulej në zemër si një gozhdë hekuri, dhe të gjitha këto shpallje hyjnore mbanin profeci të tilla të jashtëzakonshme, që dilnin të vërteta si drita e diellit.”[2]
Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. shkroi libra, botoi njoftime, shkroi letra për t’i treguar botës porosinë që kishte marrë nga Zoti i Madhërishëm, por një pjesë e muslimanëve në vend që ta pranonin këtë lajmëtar dhe t’i nënshtroheshin atij në përpjekjet e tij për fitoren e Islamit, e mohuan, kundërshtuan dhe e përgënjeshtruan mesazhin e tij. Atëherë, Hazret Mesihu i Premtuar a.s., iu drejtua dijetarëve dhe hoxallarëve që ishin në pararojë të këtij kundërshtimi, duke shkruar në librin Enxhami Atham (1896):
“Nëse kjo është punë e njeriut, atëherë së shpejti do të përgënjeshtrohet. Por nëse është e Zotit, atëherë vallë mos ju do të shpalleni keqbërës duke u ballafaquar me të. Allahu xh.sh. tregon në Kuranin Fisnik se:
وَ اِنۡ یَّکُ کَاذِبًا فَعَلَیۡہِ کَذِبُہٗ ۚ وَ اِنۡ یَّکُ صَادِقًا یُّصِبۡکُمۡ بَعۡضُ الَّذِیۡ یَعِدُکُمۡ ؕ اِنَّ اللّٰہَ لَا یَہۡدِیۡ مَنۡ ہُوَ مُسۡرِفٌ کَذَّابٌ
“Nëse ky është gënjeshtar, atëherë gënjeshtra e tij do të bjerë mbi të, por nëse është i vërtetë, atëherë ju s’mund të shpëtoni nga disa prej profecive të tij që ka nxjerrë rreth jush. Zoti nuk i prin rrugën e ngadhënjimit dhe triumfit atij që është fjalaman dhe gënjeshtar”.[3]
Tani o ju hoxhallarë kundërshtarë! dhe titullarë fetarë!! Kjo mosmarrëveshje midis nesh dhe jush ka tejkaluar kufirin. Edhe pse xhemati ynë krahas bashkësive tuaja është i paktë dhe është një grup i vogël, ndoshta numri i tij nuk kalon as katër apo pesë mijë veta, por megjithatë ta dini se kjo është një pemë e mbjellë nga Zoti dhe Ai kurrë nuk do të lejojë që ajo të thahet. Ai nuk do të gëzohet deri sa nuk e shpie drejt përkryerjes. Ai do ta ujisë e do ta rrethojë atë, dhe do t’i japë asaj zhvillime të mahnitshme. Vallë, a bëtë pak përpjekje?! Pra, po të ishte kjo punë e njeriut, kjo pemë do të ishte e prerë qëkur, dhe nuk do të mbetej asnjë gjurmë apo shenjë.
Ai (Zoti) më ka urdhëruar që t’ju shtroj kërkesën e mubahiles, me qëllim që të shkatërrohet armiku i së vërtetës, dhe ai që pëlqen errësirën të bjerë në terrin e ndëshkimit. Unë nuk kisha ndërmend kurrë për një mubahile të tillë dhe nuk kam dashur të mallkoj dikë… por tashmë jam munduar keq dhe sfilitur rëndë. Mua më shpallën qafir, më quajtën dexhall dhe më vënë emrin shejtan. U konsiderova gënjeshtar dhe shpifës. Në njoftimet e tyre unë u kujtova me mallkime. Në kuvendet e tyre u përmenda me urrejtje. Ju të gjithë u pajtuat për tekfirin (mosbesimin) tim, gjoja s’kishit asnjë dyshim për mosbesimin tim. Fjalët e pahijshme drejt meje, secili i konsideroi shkas për fitimin e sevapit, ndërsa mallkimi ndaj meje u konsiderua dispozitë e Islamit, por përgjatë gjithë kësaj ashpërsie dhe dhëmbjeje, Zoti ishte me mua. Ishte Ai që në çdo çast më ngushëllonte dhe më jepte zemër. Vallë a mund të qëndrojë një krimb përballë gjithë botës?! A mund t’i bëjë ballë një grimcë tërë botës?! Shpirti i ligë i një gënjeshtari, a mund ta zotërojë këtë qëndresë?! Një mashtrues i hiçit a mund t’i gëzojë këto fuqi?
Prandaj kuptojeni mirë se ju, edhe pse ndesheni me mua, ta dini, po luftoni me Zotin! A s’mund të bëni dallim midis parfumit dhe erës së qelbur?! A nuk po e shikoni madhështinë e vërtetësisë?! Do të ishte më mirë që të derdhnit lot para Zotit dhe t’i kërkonit udhëzim rreth meje me një zemër të thyer dhe të mallëngjyer, dhe që t’i bindeshit besimit dhe jo besëtytnisë.
Andaj, tani çohuni dhe përgatituni për mubahile. Ju tashmë keni dëgjuar se thirrja ishte bazuar në dy çështje. Së pari, në urdhrat e Kuranit dhe hadithit dhe së dyti, në shpallje hyjnore. Kështu që, ju mohuat porositë e Kuranit dhe të hadithit dhe shmangët fjalën e Zotit ashtu sikur dikush të dërrmojë kashtë dhe pastaj t’i hedhë. Tashmë më ka mbetur pjesa tjetër nga baza e thirrjes sime. Prandaj, unë duke ju dhënë betimin e Atij të Plotfuqishmi që ka shumë sedër ndaj Vetes, betim të cilin asnjë besimtar nuk mund ta anashkalojë, ju bëj thirrje që të bëni mubahila me mua për këtë bazë të dytë.”[4]
Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. duke u bërë thirrjen e mubahilës (duel në lutje) dijetarëve dhe shehlerëve myslimanë që e kundërshtonin dhe e quanin gënjeshtar dhe mashtrues, deklaroi që:
“Unë e vë kushtin që lutja ime të konsiderohet e pranueshme vetëm nëse të gjithë ata që dalin para meje në duelin e mubahiles të përfshihen në një ndër këto vështirësi* dhe nëse dikush i shpëton, qoftë njëri, atëherë unë veten do ta quaj gënjeshtar dhe do të pendohem në duart e tyre edhe pse ata të jenë një apo dy mijë.”[5]
Ai gjithashtu shkroi:
“Në mubahilen time është edhe ky kusht që ndër emrat e personave të poshtëshënuar të paktën dhjetë persona duhet të jenë të pranishëm dhe jo më pak. Pastaj sa më shumë të jenë, është për kënaqësinë dhe dëshirën time, sepse kapja e shumë personave nga ndëshkimi i Zotit është një shenjë mjaft e qartë, që s’mund t’i fshihet dikujt.”[6]
Në fund të këtij njoftimi, Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. shënoi emrat e 58 hoxhallarëve dhe 52 shehlerëve, ndër të cilët emri i Molvi Thenaullah Amritsari renditet në numrin dymbëdhjetë. Momentin kur ishte botuar ky libër, pra në vitin 1897 Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. ishte 62 vjeç, ndërsa Molvi Thenullahu ishte vetëm 29 vjeç. Por fatkeqësisht, nuk ishin as dhjetë dijetarë që mund të dilnin përpara për ta pranuar këtë thirrje, prandaj kjo mubahile nuk u zhvillua kurrë.
Molvi Thenaullahu për vite më radhë mbajti heshtje për thirrjen e Mesihut të Premtuar a.s., por duke u shtyrë nga përkrahësit e tij, ai për herë të parë shprehu dakortësinë e tij për një mubahile në vitin 1902. Madje vetë Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. përmendi këtë në librin e tij “Ixhaze Ahmedi” botuar më 8 nëntor 1902, ku ai shkruan se:
“E kam dëgjuar, madje e kam parë shkrimin e Molvi Thenaullahut, të Amritsarit nënshkruar prej tij, ku ai shprehet se me gjithë zemër dëshiron që të dyja palët, pra unë dhe ai, të bëjnë lutje se ai që gënjen të vdesë gjatë jetës së atij që është i vërtetë … pra nëse Molvi Thenaullahu ka pasur sinqeritet në dëshirat e tij, dhe jo hipokrizi, atëherë çfarë dobie tjetër mund të pritet pos këtij. Ai do t’i bëjë nder këtij umeti në këtë kohë të pështirë nëse del përpara si trimi i dheut për të dalluar të vërtetën nga gënjeshtra. Ai ka bërë një sugjerim të mirëfilltë, por ky vlen vetëm nëse ai i përmbahet asaj.”[7]
Edhe pse Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. ishte plot 33 vjeç më i madh se Molvi Thenaullahu, por duke pasur një besim të pakrahasueshëm në Zotin e Plotfuqishëm, rikonfirmoi dakortësinë e tij në këtë sfidë dhe deklaroi që:
“Nëse ai pajtohet me këtë deklaratë se gënjeshtari të vdesë para të vërtetit atëherë ai sigurisht do të vdesë i pari.”[8]
Këtu nga fjalët e Mesihut të Premtuar a.s. del qartazi se Molvi Thenaullahut i duhet ta pranonte publikisht këtë ndeshje shpirtërore, ku ai ta pranonte këtë ballafaqim me anë të lutjes dhe pastaj t’i përmbahej kësaj. Duket se Hazret Mesihu i Premtuar a.s. ishte skeptik se vallë Thenaullahu vërtet do t’i qëndrojë besnik deklaratës së tij të mëparshme. Prandaj duke nënvizuar këtë pikë ai gjithashtu kishte shkruar në f. 122 të këtij libri që:
“Ai ka bërë një sugjerim të mirëfilltë por ky vlen vetëm nëse ai i përmbahet asaj”.
Arratisja e Molvi Thenaullahut nga mubahila (dueli)
Hazret Mesihu i Premtuar a.s. ishte i drejtë në dyshimet e tij ndaj Thenuallahut. Si përgjigjje ndaj thirrjes së Mesihut të Premtuar a.s., Molvi Thenaullahu botoi një libër në formën e një replike me titullin “Ilhamate Mirza” (d.m.th. Shpalljet e Mirzait) ku ai duke iu trembur poshtërimit, deklaroi mospëlqimin e tij për mubahilen dhe shkroi se:
“Meqenëse unë në të vërtetë nuk jam as profet e as i dërguar, apo biri i Zotit apo prej tyre që gëzojnë shpallje nga Zoti, nuk kam guxim për këtë ballafaqim… më vjen keq por s’guxoj dot në këto çështje.”[9]
Pra, për sa i takon kushtit të thirrjes se Molvi Thenaullahu të pajtohet (me deklaratën) se gënjeshtari të vdesë para të vërtetit, ai e refuzoi kategorikisht, dhe nuk guxoi ta pranonte atë, edhe pse Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. ishte 67 vjeç kurse ai ishte vetëm 34 vjeç. Arsyeja që parashtron ai është plotësisht e pabazë, sepse kur i Dërguari i Allahut s.a.v.s. u kishte bërë thirrje priftërinjve të Nexhranit, asnjëri prej tyre nuk ishte profet, dhe ashtu siç u provua vërtetësia dhe fitorja e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. nga mospranimi i thirrjes prej tyre, po ashtu u shfaq edhe vërtetësia e Mesihut të Premtuar a.s. në deklaratat e tij.
Nga botimi i librit Ixhazi Ahmedi në 1902, kaluan edhe pesë vite të tjera dhe asnjë deklaratë tjetër në lidhje me mubahilen nuk doli nga ana e Molvi Thenaullahut. Por, shumëkush i shkroi letra që ai t’i përgjigjej thirrjes së Hazret Mirza Ghulam Ahmedit a.s.. Presioni këmbëngulës i përkrahësve dhe lexuesve të gazetës së tij, e detyroi që të ndryshonte qëndrim. Pra duke thyer heshtjen e tij të gjatë, në numrin e gazetës së tij të datës 22 qershor 1906, ai botoi këtë njoftim duke shprehur:
“… megjithatë unë jam i gatshëm të veproj sipas ajetit:
فَمَنۡ حَآجَّکَ فِیۡہِ مِنۡۢ بَعۡدِ مَا جَآءَکَ مِنَ الۡعِلۡمِ فَقُلۡ تَعَالَوۡا نَدۡعُ اَبۡنَآءَنَا وَ اَبۡنَآءَکُمۡ وَ نِسَآءَنَا وَ نِسَآءَکُمۡ وَ اَنۡفُسَنَا وَ اَنۡفُسَکُمۡ ۟ ثُمَّ نَبۡتَہِلۡ فَنَجۡعَلۡ لَّعۡنَتَ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ
“Ai që grindet me ty në këtë çështje, edhe pse ty të ka ardhur dija, atëherë thuaji: Ejani të thërrasim bijtë tanë e bijtë tuaj, gratë tona e gratë tuaja, njerëzit tanë e njerëzit tuaj dhe të lutemi me përgjërim që mallkimi i Allahut të bjerë mbi gënjeshtarët!” [10][11]
Vendimi përfundimtar me Molvi Thenaullahun me anë të lutjes dhe arratisja e tij
Kryeredaktori i gazetës El-Hakam të Xhematit Ahmedia si një sugjerim, i bëri thirrje Molvi Thenaullahut që ai të betohej para Mesihut të Premtuar a.s.:
“Tashmë nëse Thenaullahu gjithashtu nuk ka parë asnjë shenjë të jashtëzakonshme të vërtetësisë (së Mesihut të Premtuar a.s.) atëherë edhe ai le ta provojë këtë me anë të betimit, që të dihet se kë e mbështet Zoti dhe kë e shpall të vërtetë.”[12]
Si përgjigje ndaj këtij sugjerimi, Molvi Thenaullahu, në gazetën e tij, botoi një shkrim me një titull përbuzës dhe të pahijshëm si “Thashetheme kadijane” ku ai shkroi se:
“Jemi të gatshëm të betohemi për gënjeshtrat e Krishnës suaj. Ejani ku të doni, dhe më merrni betim. Por para kësaj, tregoni se çfarë rezultati do të sjellë kjo? Ne do të betohemi që nuk e pranojmë Mirza Ghulam Ahmedin e Kadijanit si i dërguar nga Zoti, madje ai është gënjeshtar, mashtrues dhe shpifës i madh dhe asnjë nga profecitë e tij nuk është nga Zoti.”
Pastaj ai bëri thirrje për mubahilen dhe tha:
“O Mirzajanë! Ejani nëse jeni të vërtetë me gjithë prijësin tuaj. Po ajo fusha e namazgjahut është e gatshme ku jeni poshtëruar njëherë gjatë mubahiles me Sufi Abdul Hak Gaznevi. Nëse nuk mundeni në Amritsar, atëherë ejani në Batala. Çdo gjë do të bëhet para publikut, por paraprakisht sqarojini detajet e rezultatit të saj me z. Krishna, i cili më ka bërë thirrje për mubahile në librin Enxhami Atham, dhe më tregoni ato.”[13]
Para se të vazhdojmë më tutje, nuk mund të lëmë pa vërejtur vonesën që iu paskësh dashur Molvi Thenaullahut për pranimin e mubahiles. Pra nëse Mesihu i Premtuar a.s. kishte botuar Anxhami Atham në vitin 1897, ku i kishte bërë thirrje Thenaullahut me emër, ai pas shumë refuzimeve e pranon pas dhjetë vjetësh pikërisht në gazetën e tij më 29 mars 1907. Ai për ç’arsye pëlqeu të përgjigjej pas një periudhe aq të gjatë? Megjithatë vënia e kushtit që Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. të paraqitet fizikisht në këtë mubahile, tregon se Thenuallahu mund të kishte menduar që meqenëse Mirza sahibi tashmë është 75 vjeç, dhe natyrisht vdekja e tij nuk është shumë larg, kështu, ai për shkak të moshës së madhe, do të refuzojë të pranojë mubahilen. Por, për çudinë e tij, Hazret Mesihu i Premtuar a.s., shpalli pëlqimin e tij për këtë mubahile dhe në gazetën El-Badr, të datës 4 prill 1907, redaksia botoi këtë deklaratë:
“Unë e njoftoj Molvi Thenaullah sahibin se Hazret Mirza Sahibi ka pranuar thirrjen e tij. Ai padyshim mund të betohet duke përmendur që ky person është gënjeshtar në pohimet e tij dhe le të thotë gjithashtu që në qoftë se kam gënjyer në këtë çështje atëherë لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ (mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët). Përveç kësaj, ai ka të drejtë të kërkojë çfarëdo ndëshkimi për vdekjen e tij në rast se është gënjeshtar. Nëse jeni dakord që mubahila të bëhet ballë për ballë gojarisht, atëherë ju mund të vini në Kadijan dhe mund të sillni deri në dhjetë persona me vete. Ne mund të paguajmë deri në pesëdhjetë rupi si shpenzime të ardhjes suaj këtu dhe për vajtjen pas mubahiles. Por, në çdo rrethanë është e rëndësishme që para mubahiles të nënshkruhen kushtet midis dy palëve, dhe ato të firmosen nga dëshmitarët.”[14]
Kur Molvi Thenaullahu mësoi që Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s. ka pranuar thirrjen e tij si dhe pas përmendjes së fjalëve të betimit i duhej të bënte dua që لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ (mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët), gjë që shndërronte këtë betim në mubahile dhe rrezikonte jetën e tij, ai refuzoi ta pranonte këtë kusht. Menjëherë pas deklaratës së Mesihut të Premtuar a.s. në lidhje me mubahilen, botuar në gazetën El-Badr të datës 4 prill 1907, Molvi Thenaullahu botoi përgjigjen e tij në gazetën Ahli Hadith të datës 19 prill 1907, e cila në fakt ishte botuar një javë para më 12 prill 1907 duke thënë:
“Më vjen keq se unë kam shprehur pëlqimin tim vetëm për të bërë be, por ju e quani mubahile, ndërkohë mubahila quhet ajo ku dy palë bëjnë be përballë njëri-tjetrit. Beja dhe betimi kryhen përditë nëpër gjykata, por askush nuk e quan mubahile”.[15]
Ja këtu doli qartë me anë të këtij shkrimi se ai i arratisej thirrjes së mubahiles edhe pse ai më 22 qershor 1906 kishte shprehur dakortësinë e tij për të bërë mubahile sipas ajetit kuranor, por tani kur u vë si kusht që pas fjalëve të betimit, ai të bënte lutje që لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ (mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët), ai u tremb dhe menjëherë shprehu mospëlqimin e tij. Megjithatë për të fshehur frikën e tij, ai mburret sërish në atë gazetë se ai është i gatshëm për të bërë be por jo për mubahile. Për shembull ai shkruan:
“Nuk është që i frikësohem mubahiles me ju, mazallah, sepse unë ju kam konsideruar çrregullues dhe dexhall, dhe jo vetëm tani por prej vitesh, kështu që si mund të frikësohem nga mubahila me ju.”[16]
Është për t’u habitur se në një anë ai deklaron se ai nuk ka frikë nga mubahila dhe Hazret Mirza Ghulam Ahmedin a.s. e konsideron mashtrues, gënjeshtar etj., ndërsa në anën tjetër nuk pranon të përballet me të në mubahile, edhe pse i ofrohen të gjitha shpenzimet e rrugës për në Kadijan. Pastaj Molvi Thenaullahu shkruan:
“Unë kam thënë për të bërë be dhe nuk kam thënë për mubahile e as nuk kam shkruar për të thënë لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ (mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët). Betimi është tjetër dhe mubahila është tjetër. Vetëm të vërtetët si ju dhe askush tjetër mund të quajë betimin si mubahile.”[17]
Pastaj ai shkruan që:
“Padyshim fjalët e mubahiles janë vendosur, për të cilat kam shkruar në letrën tuaj dhe ju i keni pranuar.”
Për çudi ai po i quan fjalët e betimit si “fjalët e mubahiles” ndërsa ai në të njëjtin shkrim ka shkruar që:
“Unë kam thënë për të bërë be dhe nuk kam thënë për mubahile e as nuk kam shkruar për të thënë لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ (d.m.th. mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët).”[18]
Kjo është dyfytyrësia e Molvi Thenaullahut, që në një anë ankohet se për ç’arsye fjalët e betimit janë quajtur fjalët e mubahiles, dhe pse i thuhet që të kërkojë mallkimin e Zotit mbi gënjeshtarin, dhe për këtë arsye ai shpreh mospëlqimin e tij për të bërë mubahile me Mesihun e Premtuar a.s., kurse në anën tjetër ato fjalë që ai vetë i kishte konsideruar fjalët e betimit, i konsideron se janë të mubahiles, po kështu atë që ai vetë e quante betim, tashmë e quan mubahile. Pra duket sikur ai nuk dëshiron as të fshihet, e as të shfaqet përpara dhe në cilëndo rrethanë, ai nuk ishte aspak i gatshëm që të bënte duke thënë “mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët”.
Mesihu i Premtuar a.s. duke parë hipokrizinë e Molvi Thenuallahut dhe për të nxjerrë në pah frikën e tij për muhbahile, më 15 prill 1907 botoi një shkrim nën titullin “Vendimi përfundimtar me Molvi Thenaullah sahibin”. Faktikisht ky është dokumenti më i rëndësishëm dhe vendimtar gjatë gjithë këtij episodi me Molvi Thenaullahun për mubahile. Për lexuesin po paraqesim poshtë këtë deklaratë:
Vendimi përfundimtar me Molvi Thenaullah sahibin (i Amritsarit)
Në emër të Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit
Ne e përlëvdojmë Atë dhe i dërgojmë salavate të Dërguarit të Tij të shenjtë s.a.v.s.
Drejtuar Molvi Thenaullah sahibit,
Es-selamu ala menit-tebeil huda (paqja qoftë mbi atë që ndjek udhëzimin)
Po vazhdon përgënjeshtrimi dhe përbuzja ndaj meje në revistën tuaj prej kohësh. Ju gjithmonë më referoheni në revistën tuaj me emrat si i mallkuar, gënjeshtar, dexhall dhe çrregullues. Ju po popullarizoni mendimin sikurse ky person është mashtrues, rrenacak dhe dexhall, si dhe deklarata e tij të qenit Mesihu i Premtuar nuk është veçse një trillim i hollë. Unë kam përjetuar vuajtje të rënda nga ana juaj, por gjithmonë kam duruar. Por meqenëse shikoj se unë jam i caktuar për të përhapur të vërtetën, ndërsa ju po ndaloni botën që të më dëgjojë mua, duke sajuar shpifje të shumta kundër meje. Ju përdorni sharje, akuza dhe fjalë aq të rënda ndaj meje, saqë nuk mund të përfytyrohen. Nëse në të vërtetë jam mashtrues dhe rrenacak i tillë, siç ju shpeshherë më përshkruani mua në çdo revistë tuajën, atëherë unë do të vdes në jetën tuaj, sepse unë e di se mashtruesi dhe gënjeshtari nuk jeton shumë dhe ai largohet nga bota me dështim, poshtërim dhe keqardhje gjatë jetës së armiqve të tij të hapët. Sigurisht vdekja e tij është më e dobishme që mos t’i devijojë robërit e Zotit. Nëse nuk jam gënjeshtar e mashtrues dhe gëzoj komunikim me Zotin tim dhe jam Mesihu i Premtuar, atëherë me bekimin e Zotit shpresoj se sipas praktikës së Allahut, ju nuk mund t’i shpëtoni dënimit të gënjeshtarëve. Pra, ky dënim që nuk shkaktohet nga dora njerëzore por nga fuqia e Zotit, sikurse murtaja, kolera dhe sëmundje të tjera të rënda, nëse nuk ju ngjitet gjatë jetës sime, atëherë unë nuk jam prej Zotit. Kjo nuk është ndonjë profeci bazuar mbi shpalljen hyjnore por është vetëm një lutje përmes së cilës i kam kërkuar Zotit një vendim.
I lutem Zotit se O Sunduesi im! Gjithëshikues, i Plotfuqishëm, i Gjithëdijshëm dhe i Gjithëinformuar që di më së miri çka është në zemrën time, nëse ky pohim se jam Mesihu i Premtuar është thjesht sajimi i vetes sime, dhe sipas Teje jam mashtrues dhe gënjeshtar ndërsa trillimi dhe shpikja është puna ime e përhershme, atëherë o Zoti im i dashur, unë të përgjërohem Ty me shumë përulësi që më shkakto vdekje gjatë jetës së Thenaullah sahibit dhe gëzoje atë dhe grupin e tij me vdekjen time. Amin. Por, o Zoti im i Gjithëfuqishëm dhe i Vërtetë! Nëse Molvi Thenaullahu nuk ka të drejtë për akuzat që ai ngre ndaj meje, atëherë unë të përgjërohem Ty me shumë modesti se shkatërroje atë gjatë jetës sime, por jo nga dora e njeriut por përmes murtajës, kolerës e sëmundjeve të tjera të rënda, ose ai të pendohet haptas para meje dhe xhematit tim për të gjitha ato sharje dhe shprehje fyese, me të cilat ai përherë na shkakton dhembje dhe i konsideron si detyrë. Amin O Zoti i botërave. Kam përjetuar vuajtje të mëdha prej tyre por gjithmonë kam duruar. Por tani shikoj se përbuzja e tij ka shkelur çdo kufi. Ai më konsideron më keq se hajdutët e banditët, qenia e të cilëve është tejet e rrezikshme për botën. Ai nuk veproi as në ajetin
وَ لَا تَقۡفُ مَا لَیۡسَ لَکَ بِہٖ عِلۡمٌ
(Mos mbaje atë qëndrim, për të cilin nuk ke dijeni.[19] sh.përkth.)
dhe më konsideroi njeriun më të keq në botë. Madje ai përhapi rreth meje edhe në shtete të largëta se ky njeri është përçarës, sharlatan, batakçi, gënjeshtar, shpifës dhe njeri shumë i ligë. Unë do të kisha duruar këto akuza të rreme, po të mos ndikonin keqas këto fjalë mbi kërkimtarët e së vërtetës. Aq më tepër, unë shikoj se Molvi Thenaullahu dëshiron ta shkatërrojë xhematin tim dhe dëshiron ta rrëzojë këtë ngrehinë, të cilën Ti o Zoti im ke ngritur me dorën Tënde. Prandaj, për hir të Shenjtërisë dhe Mëshirës Sate, lutem te pragu Yt të gjykosh midis meje dhe Thenaullahut. Jepi fund atij që është çrregullues e gënjeshtar në sytë e Tu, gjatë jetës së atij që është i vërtetë, ose shkaktoji atij fatkeqësi të rëndë sikur vdekje. O Sunduesi Im! Bëj kështu. Amin thumme amin!
Në fund i lutem Molvi sahibit që ta botojë këtë shkrim timin në revistën e tij dhe le të shkruajë poshtë saj çfarë të dojë. Tani gjykimi është në dorën e Zotit.
I nënshkruari
Rob i Allahut të Plotfuqishëm Mirza Ghulam Ahmedi Mesih i Premtuar
I shkruar më 15 prill 1907
Në këtë deklaratë Hazret Mesihu i Premtuar a.s. duke pranuar kushtet e vendosura nga Molvi Thenuallahu, i lutet Allahut që gënjeshtari të vdesë gjatë jetës së të vërtetit. Por meqenëse thirrja e mubahiles nuk mund të mbyllet vetëm me pëlqimin e njëanshëm por pajtimi i të dyja palëve është kusht themelor për zbatimin e mubahiles, prandaj për të përfunduar mubahilen Mesihu i Premtuar a.s. kryesisht parashtron dy kërkesa:
- Molvi Thenuallahu duhet ta botojë këtë njoftim në gazetën e tij Ahli Hadith.
- Le të shkruajë çfarë të dojë ai poshtë këtij njoftimi (d.m.th. të shkruajë kushtet e tij nëse ka)
Pastaj rezultati është në dorën e Zotit dhe kështu kjo ndeshje shpirtërore me anë të lutjes hyn në fazën e saj vendimtare. Tani Hazret Mirza Ghulam Ahmedi a.s., pavarësisht nga mosha e tij, kishte nënshkruar poshtë këtij njoftimi, që Allahu të shkaktojë që gënjeshtari të vdesë në jetën e të vërtetit, por tashmë edhe pala tjetër duhet ta pranonte solemnisht këtë mubahile, me qëllim që me pëlqimin e të dyja palëve, çështja t’i dorëzohej Zotit për vendimin e Tij, por në qoftë se pala tjetër nuk pajtohet me këtë lutje atëherë mubahila nuk do të hynte në fuqi.
Refuzimi i Thenaullahut nga pranimi i mubahiles
Molvi Thenaullahu botoi këtë njoftim në gazetën e tij më 26 prill 1907. Ajo që duhet nënvizuar është fakti që ai gjithashtu shkroi diçka shumë të rëndësishme, që hoxhallarët e sotëm duke vrarë drejtësinë dhe ndershmërinë, fshehin nga muslimanët. E vërteta është që ky shkrim i Molvi Thenaullahut ishte si përgjigje ndaj kërkesës së Hazret Mirza sahibit, që i duhet ta botonte atë njoftim në gazetën e tij si dhe të shkruante kushtet e tij poshtë atij shkrimi. Molvi Thenuallahu shkruan në f. 3 nën titullin z. Krishna po e heq qafe.
Imazhi i faqes kryesore të gazetës “Ahli Hadith” të datës 26 prill 1907. Në pjesën e ngjyrosur, Molvi Thenaullahu refuzon kategorikisht të pranojë thirrjen e Mesihut të Premtuar alejhiselam për të hyrë në mubahile (duel nëpërmjet lutjes).
“Z. Krishna më thirri për mubahile, përgjigjja e së cilës i ishte dhënë imtësisht në gazetën Ahli Hadith të datës 19 prill 1907. Pra, ajo në mënyrë të përmbledhur ishte që unë sipas premtimit tim, jam i gatshëm për të bërë be për gënjeshtrën tuaj, por me kusht që të ma tregoni rezultatin që do të sjellë ky betim. Si përgjigje z. Krishna më ka dërguar një njoftim që sipas shprehjes pyetja nga qielli dhe përgjigja nga gremina.”
Në këtë shkrim Molvi Thenaullahu pranon se ai ishte thirrur për mubahile, por ai është i gatshëm vetëm për të bërë betim për gënjeshtrat, por me kusht që t’i tregohen rezultatet e këtij betimi. Pra, kur Hazret Mesihu i Premtuar a.s. publikoi lutjen e mubahiles nga ana e tij, dhe i kërkoi Thenaullahut që ta botonte në gazetën e tij dhe pastaj të shkruante si të donte, atëherë në të vërtetë deklarata e Mesihut të Premtuar a.s. nuk përputhej me kërkesën e tij. Por refuzimi i tij gjithashtu tregon se edhe deklarata e tij bërë më 22 qershor 1906 nuk ishte veçse për sy e faqe, kështu që ai duhet të kishte titulluar reagimin e tij si “Thenuallahu po heq dorë nga mubahila”.
Në fund ai si përfundim shkruan:
“Në mënyrë të përmbledhur unë jam i gatshëm të bëj betim por me kusht që të më tregoni rezultatin e këtij betimi dhe këtë shkrim tuajin nuk e pranoj dhe asnjëri i mençur s’mund ta pranojë atë.”[20]
Pra, duke refuzuar lutjen e Mesihut të Premtuar a.s. si një vendim përfundimtar, ai e bëri atë të pavlefshme, sepse për forcimin e saj duhej pëlqimi i të dyja palëve. Në fakt edhe betimi, të cilit i referohet Molvi Thenaullahu, duhet të shoqërohej me fjalët لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ d.m.th. mallkimi i Allahut t’i godasë gënjeshtarët, gjë që kishte refuzuar ai vazhdimisht:
“Unë kam thënë për të bërë be dhe nuk kam thënë për mubahile e as nuk kam shkruar për të thënë لَعۡنَتُ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ (mallkimi i Allahut qoftë mbi gënjeshtarët).”[21]
Pra, Molvi Thenaullahu përmes këtij shkrimi e shpalli të papranueshëm betimin e Mesihut të Premtuar a.s., dhe duke refuzuar lutjen e Mesihut të Premtuar a.s. me titull “Vendimi përfundimtar me Molvi Thenuallahun”, ku ai i kishte kërkuar Allahut që gënjeshtari të vdesë gjatë jetës së të vërtetit, ai e bëri edhe atë të pavlefshme, sepse mubahila nuk hyn në fuqi vetëm me pëlqimin e njërës palë.
Vendimi i Zotit sipas dëshirës së Thenaullahut
Zv. Kryeredaktori i gazetës Ahli Hadith në mbrojtjen e qëndrimit të tyre botoi një shënim poshtë lutjes së Mesihut të Premtuar a.s. botuar më 26 prill 1907 në f. 30. Ai shkruan:
“Ju në deklaratën tuaj po i kundërviheni qartazi Kuranit. Kurani thotë se keqbërësit gjejnë afatin nga Zoti. Dëgjoni!
قُلۡ مَنۡ کَانَ فِی الضَّلٰلَۃِ فَلۡیَمۡدُدۡ لَہُ الرَّحۡمٰنُ مَدًّا
([o Muhammed]: Atij që është në humbje, sigurisht i Gjithëmëshirshmi i jep pak afat.)[22]
اِنَّمَا نُمۡلِیۡ لَہُمۡ لِیَزۡدَادُوۡۤا اِثۡمًا
(Ne i kemi lëshuar që ata të shtohen në mëkate)[23]
وَ یَمُدُّہُمۡ فِیۡ طُغۡیَانِہِمۡ یَعۡمَہُوۡنَ …
([Sigurisht Allahu] do t’i lërë për një kohë që të vërtiten në tërbimin e tyre.)[24]
të gjitha këto ajete përgënjeshtrojnë mashtrimin tuaj dhe dëgjoni!
بَلۡ مَتَّعۡنَا ہٰۤؤُلَآءِ وَ اٰبَآءَہُمۡ حَتّٰی طَالَ عَلَیۡہِمُ الۡعُمُرُ
(Madje ne u sollëm atyre edhe baballarëve të tyre dobi derisa iu zgjat jeta.)[25]
këto kanë kuptim shumë të qartë që Allahu i Lartësuar ua zgjat jetën gënjeshtarëve, mashtruesve, çrregulluesve dhe të pabindurve, me qëllim që ata t’i shtojnë veprat e këqija, atëherë ju nga i shpifni këto parime që njerëzit e tillë nuk jetojnë gjatë. Pra, si të mos ishte, kur ai pretendon për të qenë Mesih, Krishna, Muhammed, Ahmed madje edhe për të qenë Zot dhe zotëron këtë kompetencë në Kuran.”
Hazret Mesihu i Premtuar a.s. besonte pikërisht këtë që ndër ata që marrin pjesë në mubahile, gënjeshtari vdes gjatë jetës së të vërtetit. Pra ai shkruan:
“Ku është shkruar që gënjeshtari vdes në jetën e të vërtetit? Ne kemi shkruar vetëm këtë që ndër ata që marrin pjesë në mubahile, gënjeshtari vdes në jetën e të vërtetit. A të gjithë armiqtë e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. kishin vdekur gjatë jetës së tij. Mijëra armiq jetuan edhe pas vdekjes së tij, por gënjeshtari që përballet në mubahile vdes në jetën e të vërtetit. Po kështu kundërshtarët e mi do të jetojnë edhe pas vdekjes sime. Ai që akuzon këtë duhet pyetur se ku kam shkruar që gënjeshtarët pa bërë mubahile, vdesin dhe shkatërrohen gjatë jetës së të vërtetit.”[26]
Ky shkrim tregon qartazi që lutja e përmendur në njoftimin e Mesihut të Premtuar a.s. që mban titullin “Vendimi përfundimtar me Molvi Thenaullah sahibin” është vetëm teksti paraprak i lutjes së mubahiles, por kur Molvi Thenuallahu iu përgjigj kësaj thirrje negativisht duke thënë se “…këtë shkrim tëndin nuk e pranoj”, atëherë mubahila nuk u zhvillua. Po kështu me pezullimin e mubahiles, kjo lutje nuk mbeti më argument apo vendim përfundimtar sepse ajo ishte kushtëzuar me mubahilen. Hazret Mesihu i Premtuar a.s. sipas shpalljes së marrë قَرُبَ اَجَلُكَ الْمُقَدَّرُ (largimi yt nga kjo botë është afruar), ndërroi jetë më 26 maj 1908, ndërsa Allahu i Madhërishëm i dha Molvi Thenaullahu një afat të gjatë sikundër kishte menduar ai që:
“Allahu i Lartësuar ua zgjat jetën gënjeshtarëve, mashtruesve, çrregulluesve dhe të pabindurve me qëllim që ata t’i shtojnë veprat e këqija.”[27]
Molvi Thenaullahu meritoi atë që kishte dashur, pra jetoi pothuaj dyzet vjet pas vdekjes së Mesihut të Premtuar a.s.. Ai jo vetëm që u bë dëshmitar për përparimin e xhematit të Mesihut të Premtuar a.s., por shikoi edhe shkatërrimin dhe dështimin e dëshirave dhe përpjekjeve të tij kundër këtij xhemati. Thenaullahu jetoi për të parë se si të afërmit e tij e braktisën, kur dijetarët e Mekës dhe të Medinës lëshuan një vendim kundër Thenaullahut për herezi duke deklaruar që:
“Molvi Thenaullahu është një person i devijuar i cili ka trilluar doktrina të reja… Ai ka dalë nga feja sepse ka keqinterpretuar Kuranin.”[28]
Ky vendim gjithashtu tregonte se:
“Nuk është lejuar të mësohet prej Molana Thenuallahut, e as të ndiqet në ndonjë çështje. Dëshmia e tij nuk është e pranueshme dhe ai nuk mund të udhëheqë namazin. Nuk ka asnjë dyshim për herezinë dhe daljen e tij nga feja.”[29]
Ai gjithashtu jetoi që të shikonte pozitën e vet duke u zvogëluar nga aristokracia në mjerim të skajshëm. Gjatë ndarjes së Indisë në 1947, iu grabit e gjithë pasuria e tij dhe shtëpia iu bë shkrumb e hi. Molvi Thenaullahu, me shumë mundime dhe përpjekje kishte krijuar një bibliotekë, ku kishte mbledhur libra shumë të rrallë dhe dorëshkrime mjaft të çmuara. Gjatë rrëmujës iu dogj e tërë biblioteka, duke i lënë atij një plagë të pashërueshme, e cila e sfiliti deri në fund. Por plaga më e rëndë ishte humbja e djalit të tij të vetëm, i cili u masakrua barbarisht para syve të tij. Këto dhimbje të pashërueshme e brengosën shpirtërisht deri në fund të jetës së tij. Këto ngjarje ishin aq të rënda që, sipas biografit të tij:
“…u bënë shkaqe për vdekjen e tij të papritur dhe fatkeqe.”[30]
Si i erdhi vdekja Mesihut të Premtuar a.s.?
Një çështje tjetër, po mjaft e rëndësishme është se si i erdhi vdekja Mesihut të Premtuar a.s.. Hoxhallarët në përgjithësi kanë përhapur mjaft gënjeshtra lidhur me këtë çështje. Ata tregojnë se ngaqë ai kishte deklaruar mubahile kundër Molvi Thenullahut dhe i kishte thënë që:
“Nëse kjo që unë predikoj nuk është e vërtetë, i lutem Zotit që të më japë një shenjë, dhe të më bëjë argument për njerëzit. Ama, në qoftë se kjo që unë predikoj është e vërtetë, i lutem Zotit që gënjeshtarit prej neve të dyve, t’i japë një sëmundje të rëndë, sëmundjen e kolerës, dhe të vdesë me të, në mënyrë që të jetë argument për gënjeshtarin dhe mashtruesin. Sepse unë besoj se ti je mashtrues dhe unë jam i vërtetë.”
Pastaj ata thonë se:
“Atë e zuri kolera se kështu duke pasur një përfundim të keq doli që kush ishte i vërtetë dhe kush gënjeshtar.”[31]
Faktikisht mjafton t’i përgjigjemi kësaj shpifjeje vetëm me fjalët e Kuranit:
ہٰذَاۤ اِفۡکٌ مُّبِیۡنٌ … ہٰذَا بُہۡتَانٌ عَظِیۡمٌ
“Sigurisht, kjo është gënjeshtër e qartë (dhe) kjo është shpifje e madhe.”[32]
Sjellja e Zotit me mbartësit e këtij lloj trillimi është që (citoj):
فَنَجۡعَلۡ لَّعۡنَتَ اللّٰہِ عَلَی الۡکٰذِبِیۡنَ
“… mallkimi i Allahut godet gënjeshtarët!”[33]
Një ndër parimet më thelbësore në drejtësi është që në lidhje me çdo ngjarje, në radhë të parë merren në konsideratë personat që kanë qenë të pranishëm në ato çaste. Tani ngjarja e vdekjes së Mesihut të Premtuar a.s. është përmendur hollësisht në librat e xhematit. Pra, udhëtimi i tij drejt qytetit Lahor, stërmundimet e tij gjatë qëndrimit atje, angazhimet e njëpasnjëshme, pra e gjithë kronologjia e ngjarjeve që përfundoi deri me vdekjen e tij, janë regjistruar në historinë e xhematit nga dëshmitarët e ngjarjes. Të gjitha këto dëshmi janë të botuara që prej asaj kohe, por fatkeqësisht e keqja vazhdon të shtrembërojë të vërtetën.
Atyre që gjithmonë anohen nga ligësia dhe dredhia, u mjaftojnë fjalët e të Dërguarit të Allahtu s.a.v.s.:
“Për të qenë gënjeshtar mjafton që njeriu të përhapë çdo gjë që i bie në vesh”.[34]
Pra sipas të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. çdo njeri që sajon të pavërtetën dhe mandej e përhap atë, është gënjeshtar. Është e çuditshme që çdo akuzë të cilën kundërshtarët ia drejtojnë themeluesit e Xhematit Musliman Ahmedian, është përdorur edhe nga kundërshtarët e Islamit për të njollosur nderin e Profetit tonë të dashur Muhammedin s.a.v.s.. Në fakt, përmes sjelljes së tyre, këta njerëz vërtetojnë hadithin e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s., në të cilin ai parashikon rënie morale dhe shpirtërore të umetit të tij duke thënë se përmes tipareve të tyre, ata do t’u ngjajnë çifutëve dhe të krishterëve. Ai ka thënë:
“Sigurisht, edhe popullit tim do t’i ndodhin gjërat që u kanë ndodhur më parë Izraelitëve, ashtu siç këpucët ngjajnë njëra me tjetrën. Madje, nëse dikush prej Izraelitëve ka kryer imoralitet haptas me nënën e tij, do të jetë ndonjëri edhe nga populli im, që do të bëjë të njëjtën gjë. Vërtet, Izraelitët u ndanë në 72 sekte, por njerëzit e mi do të ndahen në 73; të gjithë do të jenë në zjarr përveç njërit.”[35]
Në fakt një akuzë e ngjashme i është ngritur edhe Profetit tonë të dashur s.a.v.s. nga një armik i Islamit.[36]
Edhe pse e gjithë ngjarja e vdekjes së Mesihut të Premtuar a.s. është trajtuar hollësisht me dëshmitë e personave që ishin të pranishëm atëherë, në numrin IV të revistës, për t’iu përgjigjur kësaj akuze na duhet të ilustrojmë edhe njëherë shkurtimisht kronologjinë e ngjarjeve që përfundoi me vdekjen e Hazret Mirza Ghulam Ahmedit a.s. më 26 maj 1908 në Lahor.
Ai mbërriti në Lahor më 29 prill 1908. Edhe pse ai kishte shkuar atje për ndërrimin e ambientit, por ditën e natën kalonte vetëm në shërbimin e Islamit. Pas namazeve qëndronte me anëtarët e xhematit dhe u jepte këshilla të çmuara dhe u mbante fjalime ndërsa gjatë gjithë kohës i vinin vizitorët pareshtur për ta takuar. I vinin muslimanët, hindut, të krishterët, intelektualët dhe njerëzit e shquar. Përveç këtyre fjalimeve, ai gjithashtu ftoi qytetarët e Lahorit për një drekë ku mbajti një fjalim të gjatë, në të cilin tregoi se Zoti ka caktuar atë për shërbimin e Islamit dhe për të shfaqur vërtetësinë e mesazhit të Tij. Po në këtë gjendje, ai nisi një libër me titullin “Mesazhi i paqes” si një zgjidhje për bashkëjetesën paqësore midis hinduve dhe muslimanëve të Indisë. Gjatë qëndrimit të tij në Lahor, për shkak të angazhimeve të tij tejet të mundimshme, ai u sëmur. Zakonisht, angazhimet e tepërta mendore ndikojnë në sistemin e tretjes së njeriut, duke i shkaktuar dalje jashtë të shpeshta. Këto simptoma iu shfaqën edhe Mesihut të Premtuar a.s. në mbrëmjen e 25 majit. Djali i tij Hazret Mirza Bashir Ahmed sahibi, i cili ishte edhe dëshmitar i kësaj ngjarjeje tregon se atë natë, Hazuri u çua disa herë për të bërë nevojën. Me kalimin e kohës, gjendja iu përkeqësua dhe ndjeu veten më të lodhur dhe të këputur. U mblodhën të gjithë, ndërsa lodhja po i shtohej, për derisa për shkak të zënies së barkut, gryka dhe goja filluan t’i thaheshin dhe kishte shumë vështirë të fliste. Dëgjoheshin vetëm këto fjalë “Allahu! I Dashuri im, Allah.”
Kur vajti koha për sabahun, ai pyeti se a kishte vajtur koha për faljen, dhe kështu duke u shtrirë bëri tejemum dhe filloi të falej. Por gjatë faljes i ra të fikët. Kur e mori veten prapë, pyeti për faljen dhe e kreu. Pas kësaj mbeti pothuaj i pavetëdijshëm por sa herë që merrte veten dëgjoheshin vetëm këto fjalë “Allah! I Dashuri im, Allah”. Në fund, afërsisht në orën dhjetë e gjysmë Hazret Mesihu i Premtuar a.s. mori nja dy herë frymë të thellë dhe kështu i doli shpirti duke shkuar drejt Zotit të tij të Dashur.[37]
Ngjashmëria në momentet e vdekjes midis Mesihut të Premtuar a.s. dhe të dashurit të tij të Dërguari të Allahut s.a.v.s.
Para se të vazhdojmë, duhet të ndalemi për të cekur një tjetër aspekt të kësaj çështjeje. Ashtu siç gjatë gjithë jetës së tij, Mesihu i Premtuar a.s. u përpoq t’i përmbahej sjelljes dhe modelit të të dashurit të tij Muhammed s.a.v.s., edhe momentet e fundit të jetës së tij dëshmojnë për këtë dashuri të çiltër dhe përkushtim të plotë. Pas rrëfimit të vdekjes së Mesihut të Premtuar a.s., nuk do të jetë pavend nëse e përqasim atë me çastet e fundit të jetës së të Dërguarit të Allahut s.a.v.s.. Në Sahihul-Buhari, vdekja e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. përshkruhet me këto fjalë:
Abdullah bin Utbeja r.a. tregon: “Shkova tek Aishja r.a. dha i thashë: “A mund të më tregoni për sëmundjen e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s. (në të cilën ai ndërroi jetë)”? Ajo tha: “Sigurisht. Kur Profetit s.a.v.s. iu rëndua (sëmundja), ai pyeti: “A janë falur njerëzit?” “Jo” – i thamë ne. “Ata po ju presin.” Ai tha: “Më sillni ujë në koritë.” Aishja r.a. tha se “Ne ashtu bëmë. Ai u la dhe kur bëri të ngrihej, i ra të fikët. Më vonë e mori veten, dhe pastaj tha: “A janë falur njerëzit?” Ne i thamë: “Jo. Ata po ju presin, o i Dërguar i Allahut!”Ai tha: “Më sillni ujë në koritë.” Aishja r.a. thotë se ai u ul dhe u la. Por, kur deshi të ngrihej, i ra të fikët. Pastaj u përmirësua dhe tha: “A janë falur njerëzit?” Ne iu përgjigjëm: “Jo. Ata po ju presin, o i Dërguar i Allahut!”Ai tha: “Më sillni ujë në një koritë.” Pastaj ai u ul dhe u pastrua. Por, kur deshi të ngrihej, i ra të fikët. Pastaj, e mori veten prapë, dhe pyeti: “A janë falur njerëzit?” Ne iu përgjigjëm: “Jo. Ata po ju presin, o i Dërguar i Allahut!”[38]
Buhariu gjithashtu tregon transmetimin e Aishes r.a. ku ajo tregon çastin e fundit të Pejgamberit s.a.v.s.. Në botë shohim se nganjëherë, edhe në momentin e ndarjes nga jeta, njerëzit u lënë porosi të afërmve për pronat, pasuritë apo për tregtinë etj., ndërsa i Dërguari i Allahut s.a.v.s. ishte plotësisht i përgatitur dhe priste me padurim takimin e tij me Allahun e Madhërishëm.
“Hazret Aishja r.a. transmeton se kur i Dërguari i Allahut s.a.v.s. u sëmur nga (sëmundja nga e cila kishte ndërruar jetë), ai thoshte vetëm fir-refikil a’la d.m.th. drejt Mikut më të Lartë.”[39]
Allahu i Madhërishëm u jep epërsi dhe dallim të dashurve të tij edhe në mënyrën se si u vjen vdekja. Përfundimi i mirë i tyre është gjithashtu një dëshmi për vërtetësinë dhe dëlirësinë e tyre si dhe për përkrahjen e Zotit. Nëse lexuesi i paanshëm, ka lexuar të dyja rrëfimet, pra të vdekjes së Mesihut të Premtuar a.s. dhe të të Dërguarit të Allahut s.a.v.s., ai nuk mund të nxjerrë ndonjë përfundim tjetër veçse të pranojë që si një shërbëtor i bindur, një ndjekës i përkushtuar dhe një pasues i flaktë, Mesihu i Premtuar a.s. rrezaton dashurinë e tij ndaj Muhammedit s.a.v.s. në çdo veprim dhe në çdo lëvizje.
Përkushtimi i tij për namazin edhe pse humbte ndjenjat nga pafuqia, pyetjet e tij rreth vaktit të sabahut dhe përmendja e Zotit të Lartësuar gjatë gjithë kohës duke thënë vetëm: “Allah! I Dashuri im Allah!”, a nuk vërtetojnë se Mesihu i Premtuar a.s. ishte kredhur në dashurinë e Allahut dhe të të Dërguarit të Tij s.a.v.s., që edhe Zoti e bekoi me një përfundim aq të bukur që i shëmbëllen plotësisht vdekjes së Hazret Muhammedit s.a.v.s.. Vallë a një gënjeshtar dhe shpifës mund të jetë njësoj si i dashuri i Zotit? Jo, kurrsesi jo. Ligji i Kuranit Famëlartë hedh poshtë këtë mendim duke treguar qartazi që:
قُلۡ لَّا یَسۡتَوِی الۡخَبِیۡثُ وَ الطَّیِّبُ
“Thuaj: (O Muhammed!) “Nuk mund të barazohet e keqja me të mirën”.[40]
Pra, kështu Allahu dallon të keqen nga e mira. Ky dallim shfaqet edhe midis besimtarëve dhe mosbesimtarëve që në fjalët, sjelljet, veprat madje edhe në përfundimin e tyre.
کَذٰلِکَ یَجۡزِی اللّٰہُ الۡمُتَّقِیۡنَ ﴿ۙ۳۲﴾ الَّذِیۡنَ تَتَوَفّٰٮہُمُ الۡمَلٰٓئِکَۃُ طَیِّبِیۡنَ ۙ یَقُوۡلُوۡنَ سَلٰمٌ عَلَیۡکُمُ ۙ ادۡخُلُوا الۡجَنَّۃَ بِمَا کُنۡتُمۡ تَعۡمَلُوۡنَ
“Kështu i shpërblen Allahu të devotshmit, d.m.th atyre të cilëve engjëjt ua marrin shpirtrat kur ata janë të pastër. Ata u thonë atyre: Shpëtimi qoftë mbi ju! Hyni në xhenet, si shpërblim për veprat që keni bërë!”[41]
Të gjitha shqetësimet shëndetësore të Mesihut të Premtuar a.s. ishin pasojë e punës së tij të palodhshme që ai kishte marrë përsipër në mbrojtjen e Islamit, duke shkruar libra dhe derisa ai i kishte, në mbrojtjen e Islamit dhe nderit të Muhammedit s.a.v.s. atëherë ato kurrë nuk mund të konsiderohen të metat. Madje ato u ngjajnë plagëve të as’habëve të Muhammedit s.a.v.s. që ata pësuan gjatë luftërave të tyre në mbrojtjen e Islamit. E vërteta është që puna dhe përpjekja që edhe pse shkreh njeriun dhe i tret fuqitë e tij, por nëse i sjell umetit ato fitore me anë të të cilave Islami t’u bëj ballë të gjitha dallgëve të kundërshtimit dhe i siguron kësaj feje triumf mbi fetë e tjera, atëherë ai njeri kurrë nuk mund të jetë nën shënjestër të përbuzjes. Ky mundim dhe kjo përpjekje është një meritë që i takon vetëm këtij luftëtari të pathyeshëm. Kjo është epërsia e këtij pehlivani të Islamit, i cili për asnjë çast nuk lejoi që sëmundjet e tij që ai mori po në shërbimin e tij, ta mbizotërojnë atë, por me ndihmën dhe mëshirën e Allahut vazhdoi të harxhojë të gjitha fuqitë e tij për ta mbrojtur fenë Islame.
Ai që guxon të përbuzë një person të tillë, harron se edhe i Dërguari i Allahut s.a.v.s. kishte kaluar çdo çast të jetës së tij në përmbushjen e asaj detyre, të cilin Zoti ia kishte besuar atij. Pavarësisht nga vuajtjet dhe mundimet e skajshme, gjithë ditën e tij kalonte në angazhime të njëpasnjëshme. Madje Allahu thotë në Kuran:
اِنَّ لَکَ فِی النَّہَارِ سَبۡحًا طَوِیۡلًا
“(O Muhammed! Me të vërtetë, dita jote kalon në angazhime të shumta”.[42]
Këto shqetësime dhe përgjegjësi të jashtëzakonshme, e thinjën Profetin s.a.v.s. dhe i sollën pasoja të rënda edhe në shëndetin e tij. E zuri dhimbje koke dhe i duhej të ndërmerrte mjekim për t’u shëruar.[43]
Tani duhet t’i përgjigjemi edhe akuzës se gjoja atë e kishte zënë kolera. Në fakt për të mbështetur akuzën e tyre, ata i referohen rrëfimit të Mir Nasir Nevab sahibit, vjehrri i Mesihut të Premtuar a.s., në të cilin thuhej se Mesihu i Premtuar a.s. i kishte thënë se:
“Mir sahib! Jam prekur nga epidemia e kolerës”.[44]
Ky është i vetmi transmetim, që kundërshtarët e xhematit parashtrojnë duke shtuar që arsye pse vdiq në këtë mënyrë ishte se neudhubil-lah ai qe gënjeshtar në deklaratat e tij. Tani thënia e Mesihut të Premtuar a.s. mund të ketë njërën prej dy kuptimeve:
- Është pohim, ose
- Është një pyetje.
Nëse ai është një pohim, atëherë faktet tregojnë se epidemia e kolerës ishte shfaqur atje së fundmi vetëm në 1892.[45] Pra, në prill 1908 epidemia e kolerës nuk ekzistonte në Lahor madje nuk kishte pasur asnjë vdekje prej saj.
Nëse ajo është pyetje, atëherë sërish Mesihu i Premtuar a.s. nuk kishte pasur asnjë shenjë nga kjo sëmundje. Madje për të çuar trupin e Mesihut të Premtuar a.s. deri në qytetin Batala, shërbëtorët e tij rezervuan një tren që shkonte deri atje. Por sipas rregullave të asokohe, nuk lejohej transportimi i kufomës me tren derisa nuk merrej një certifikatë nga kirurgu i përgjithshëm, i cili tregonte dhe shkakun e vdekjes. Mjeku dr. Sutherland, drejtori i fakultetit të mjekësisë, i cili lëshoi certifikatën e vdekjes, nxori këtë përfundim se vdekja ishte shkaktuar nga heqja e shpeshtë e barkut. Ky përfundim u mbështet nga gjithë doktorët e tjerë. Madje kirurgu i përgjithshëm, i cili gjithashtu lëshoi certifikatën e vdekjes, arriti në përfundim se vdekja e Mesihut të Premtuar a.s. erdhi nga dalje jashtë të shpeshta, dhe ato u shkaktuan nga dobësia në sistemin nervor dhe jo nga kolera.
Këtu lind pyetja përse Mesihu i Premtuar a.s. ishte shprehur se: “Unë jam prekur nga epidemia e kolerës” ndërkohë që analizat mjekësore mohuan një gjë të tillë?
Së pari, kjo shprehje që gjendet në jetëshkrimin e Mir Nasir Nevab sahibit, vjehrri i Mesihut të Premtuar a.s. dhe njëherazi dëshmitar i kësaj ngjarjeje, është i vetmi person që rrëfen këtë gjë. Siç ndodh shpesh në raste të tilla, kur dikush bie në gjendje të rëndë shëndetësore, ai dyshon për veten e tij dhe kujton se vallë a mos vuan nga kjo apo ajo sëmundje. Pra, momentin që Mesihu i Premtuar a.s. vuante nga dobësia e madhe trupore dhe daljet jashtë të shpeshta i kishin shkaktuar një ligështi të skajshme duke lënë gjurmë edhe në sistemin nervor, ne kurrsesi s’mund të themi që çdo gjë që shpreh ai në ato momente, të jetë e qartë në mendjen e tij me të gjitha hollësitë e mundshme, ashtu si mund të jetë tek një person i shëndoshë.
Madje, kur njeriu është në gjendje agonie, pra duke dhënë shpirt, atëherë shpeshherë kjo gjendje shoqërohet me humbjen e vetëdijes. Edhe i Dërguari i Allahut s.a.v.s. kur u sëmur nga ajo sëmundje në të cilën ndërroi jetë, ai shpesh harronte atë që kishte bërë ose kujtonte se ka bërë diçka, që nuk kishte bërë. Hazret Aishja r.a. rrëfen se:
“Disa herë ai kujtonte për diçka se e ka kryer, edhe pse ai nuk e kishte kryer”.[46]
Së dyti, në gjuhën urdu, në të cilën është bërë ky komunikim, ka raste që fjalia të zhvishet nga pjesëzat pyetëse si a, çfarë etj., por të shërbejë si pyetje, dhe të dallohet vetëm me anë të intonacionit d.m.th. në mënyrën e shqiptimit, ngritjes dhe uljes së zërit. Pra, edhe pse në dukje, ajo mund të jetë e zhveshur nga fjalët pyetëse dhe për t’u shkruar, shkruhet njësoj si fjalia pohuese, por përsëri nga mënyra e shqiptimit kuptohet se është pyetje. P.sh. në shqip ne themi “Ishte te mjeku.” dhe “Ishte te mjeku?” Midis këtyre dy fjalive, vetëm pikëpyetja dallon se fjalia tjetër është pyetëse.
Pra, e gjithë kjo tregon që edhe Mesihu i Premtuar a.s. përmes kësaj fjalie ka dashur të pyesë Nevab sahibin “A mos jam prekur nga epidemia e kolerës?” Dhe vetëm bërja e pyetjes nuk është argument se Mesihu i Premtuar a.s. në të vërtetë vuante nga kolera, ndërkohë që të gjitha faktet e mohojnë një gjë të tillë.
Për atë që themi, ka edhe një dëshmi të pamohueshme. Pra Allahu xh.sh. bëri që kur trupi i Mesihut të Premtuar a.s. mbërriti në stacionin hekurudhor të Lahorit, dhe u vendos në vagonin e trenit, atëherë disa kundërshtarë, me mendje të ndyrë, u mblodhën atje dhe e njoftuan shefin e stacionit që Mirza sahibi ka vdekur nga kolera, dhe meqenëse sipas ligjit personi që vdiste nga sëmundje ngjitëse nuk mund të transportohej me tren nga një qytet në qytetin tjetër, andaj ai refuzoi të transportohej trupi i Mesihut të Premtuar a.s.. Atëherë një nga as’habët e Mesihut të Premtuar a.s. nxori çerfikatën e vdekjes dhe ia tregoi shefit të stacionit. Atëherë ai kuptoi se ata njerëz nuk ishin veçse kundërshtarë të pafytyrë që kishin sajuar një gënjeshtër për të arritur qëllimin e tyre të pacipë dhe kështu, ai lejoi transportimin e trupit, i cili u përcoll në vendlindjen e tij Kadijan.
Ashtu siç e gjithë jeta e Mesihut të Premtuar a.s. është e pastër dhe fisnike, e stolisur me aromën e dashurisë së Allahut, ashtu edhe vdekja e tij na shfaq shembuj të papërsëritshëm të këtij përkushtimi. Jeta e tij është si një libër i hapur. Kundërshtarët tentuan ta njollosnin atë me lloj-lloj akuzash. Ata iu drejtuan me fjalë të ndyra, i thanë shprehje fyese dhe të pahijshme, i shpallën fetvet e mosbesimit dhe të daljes nga Islami dhe nuk lanë asnjë armë pa përdorur në kundërshtimin e tyre. Padyshim, kundërshtimi i Mesihut të Premtuar a.s. i cili u nis në jetën e tij sot pas më shumë se një shekulli, është shtrirë përtej kufijve të hapësirës. Janë shfaqur aktorë të rinj që vazhdojnë të tentojnë për të shtrembëruar të vërtetën me mjetet që janë përdorur vetëm nga forcat kundërshtuese të çdo profeti. Pyetja është: Çfarë është rezultati? Kush fitoi dhe kush dështoi? Përveç atyre që janë privuar nga shikimi i sinqertë, për të gjithë të tjerët është qartë si ditë me diell se të gjithë kundërshtarët e Mesihut të Premtuar a.s. përfunduan me dëshpërim duke parë dështimin e përpjekjeve të tyre. Pra të gjithë prijësit dhe liderët e tyre dështuan në qëllimin e tyre, ndërsa robi i vërtetë i Zotit doli ngadhënjimtar në çdo fushë. Lulëzimi dhe përparimi i gjithanshëm i xhematit, tregon qartazi përkrahjen e Zotit të Madhërishëm.
Nëse gjendet qoftë një grimcë sinqeriteti dhe frike ndaj Allahut xh.sh. në zemrën e kundërshtarëve tanë, atëherë ne i pyesim: Tregona! Vallë, sjellja e veçantë e Allahut ndaj Mesihut të Premtuar a.s., përkrahja e mbështetja e tij e fuqishme gjatë jetës së tij a nuk janë dëshmi të qarta dhe bindëse që ai është i dërguar i vërtetë prej Zotit?
Vini vesh dhe dëgjoni me vëmendje këto fjalë sepse ato janë fjalët e shërbëtorit të të Dërguarit të Allahut s.a.v.s., të cilin Allahu xh.sh. ka kurorëzuar me titullin e Imamit të kohës. Ai thotë:
“Ai që i kundërvihet të dërguarit të Zotit të Lartësuar, në fakt nuk i kundërvihet atij por Zotit. Ta dini, ndonëse Zoti i Lartësuar është i ngadaltë në ndëshkim, sërish ata që nuk heqin dorë nga ligësitë e tyre dhe në vend që t’i nënshtrohen Zotit të Lartësuar duke pranuar gjynahet e bëra, akoma pengojnë dhe përndjekin të dërguarin e Zotit të Lartësuar, të tillët përfundimisht kapen dhe sigurisht kapen.”[47]
Këtë shkrim e përfundojmë me deklaratën e tij të fuqishme drejtuar të gjithë kundërshtarëve të tij. Ai shkruan:
“Unë u them dijetarëve kundërshtarë dhe bashkëmendimtarëve të tyre, si këshillë vetëm për hir të Allahut, se sharja dhe përdorimi i fjalëve të pahijshme, nuk është mënyrë fisnike. Nëse doni të veproni ashtu me kokëfortësi atëherë kjo është zgjedhja juaj, por në qoftë se ju më konsideroni gënjeshtar, atëherë ju keni të drejtë edhe që të më mallkoni mua qoftë duke u mbledhur në xhami qoftë veç e veç dhe të kërkoni shkatërrimin tim me të qara të thekshme. Nëse jam gënjeshtar, atëherë sigurisht, lutjet tuaja do të marrin përgjigje. Madje ju gjithmonë jeni angazhuar në lutje të tilla, por të dini që edhe nëse ju bëni aq shumë lutje që gjuhët ju marrin plagë, dhe të bini në sexhde me dënesë aq shumë herë derisa hundët t’ju gërryhen, dhe gropat e syve t’ju kalben nga lotët, qerpikët t’ju bien dhe shikimi t’ju dobësohet nga gulçima të shpeshta, madje truri t’ju boshatiset dhe t’ju godet damllaja apo t’ju zërë melankolia, por prapëseprapë ato lutje nuk do të dëgjohen, sepse unë kam ardhur prej Zotit. Ai që bën mallkim ndaj meje, mallkimi i tij i kthehet atij. Ai që thotë rreth meje që mallkimi qoftë mbi mua, mallkimi i tij e godet zemrën e tij, por ai nuk ka asnjë dijeni për këtë.”[48]
Dhe thirrja jonë e fundit është që lavdërimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve.
[1] Kurani Famëlartë, Ali-Imran 3:62.
[2] Ruhani Khazain, vëll. XX, Tadhkiratush Shehadetejn f. 3-4.
[3] Kurani Famëlartë, El-Ghafir 40:29.
[4] Ruhani Khazain, vëll. XI, Enxhami Atham f. 64-65.
[5] Ruhani Khazain, vëll. XI, Enxhami Atham f. 67.
[*] Bëhet fjalë për vdekje, apo për sëmundje të rënda si epilepsia, paraliza apo verbëria etj. si dhe vështirësi të mëdha financiare etj.
[6] Ruhani Khazain, vëll. XI, Enxhami Atham f. 67.
[7] Ruhani Khazain, vëll. XIX, Ixhazi Ahmedi f. 121-122.
[8] Ruhani Khazain, vëll. XIX, Ixhazi Ahmedi f. 148.
[9] Ilhamat-e-Mirza, botimi i dytë, f. 85.
[10] Kurani Famëlartë, Ali-‘Imran 3:62.
[11] Gazeta “Ahli Hadith”, 22 qershor 1906, f. 4.
[12] Gazeta “El-Hakam”, 17 mars 1907, f. 11.
[13] Gazeta “Ahli Hadith”, 29 mars 1907.
[14] Gazeta “El-Badr”, 4 prill 1907.
[15] Gazeta “Ahli Hadith”, 19 prill 1907, f. 4.
[16] Gazeta “Ahli Hadith”, 19 prill 1907, f. 4.
[17] Gazeta “Ahli Hadith”, 19 prill 1907, f. 4.
[18] Gazeta “Ahli Hadith”, 19 prill 1907, f. 4.
[19] Kurani Famëlartë, El-Isra 17:37.
[20] Gazeta “Ahli Hadith”, 26 prill 1907.
[21] Gazeta “Ahli Hadith”, 26 prill 1907.
[22] Kurani Famëlartë, Merjem 19:76.
[23] Kurani Famëlartë, Ali-‘Imran 3:179.
[24] Kurani Famëlartë, El-Bekare 2:15.
[25] Kurani Famëlartë, El-Enbija 21:46.
[26] Gazeta “El-Hakam”, nga Kadijani, 10 tetor 1907.
[27] Gazeta “Ahli Hadith”, 26 prill 1907, f. 4.
[28] “El-Fejsila el-hixhazija es-sultanija bejne ehlissunah ue bejnel xhehmijjatu-thenaijjah”.
[29] “Fejsila Mekka”, f. 15.
[30] “Sirati Sanai”, nga Molvi Abdul Mexhid.
[31] Fjalët e hoxhës Ahmed Kalaja.
[32] Kurani Famëlartë, En-Nur 24:13, 17.
[33] Kurani Famëlartë, Ali-‘Imran 3:62.
[34] Sahih Muslim, “El-Mukaddime”, bab “En-Nehju ‘anil-hadithi bikul-li ma semi‘a”, hadithi nr. 7.
[35] Xhami‘u et-Tirmidhi, kitab “El-Iman”, bab “Ma xhae fi iftiraki hadithil-ummeti”, hadithi nr. 2641.[36] Shiko “El-Uehjul Muhamedi”, nga Es-Sejjid Muhammed Rashid Rida, 1985.
[37] Përmbledhur nga Silsila Ahmedia, f. 82-84, nga Hazret Mirza Bashir Ahmad.
[38] Sahih el-Buhari, kitab “El-Edhan”, bab “Innema xhu’ilel-imamu liju’temme bihi”, hadithi nr. 687.[39] Sahih el-Buhari, kitab “El-Megazi”, bab “Meredin-Nebijji s.a.v.s. ve vefatihi”, hadithi nr. 4436.
[40] Kurani Famëlartë, El-Ma‘ide 5:101.
[41] Kurani Famëlartë, En-Nahl 16:32-33.
[42] Kurani Famëlartë, El-Muzzemmil 73:8.
[43] Sahih el-Buhari, kitab “Et-Tibb”, bab “El-Hexhmi minesh-shekikati ves-suda‘i”, hadithi nr. 5700.[44] “Hajati Nasir” nga Shejh Jakub Ali Kadijani, f. 114.
[45] “Encyclopedia of Plague and Pestilence”, nga George C. Kohn, 2008, Facts On File Inc., New York, USA, ISBN 10:0-8160-6935-2.
[46] Sahih el-Buhari, kitab “Et-Tibb”, bab “Es-Sihri”, hadithi nr. 5763.
[47] Melfuzat, vëll. V, f. 412-13.
[48] Erba’in nr. 4, Ruhani Khazain vëll. XVII, f. 471-72.