Çfarë thotë ligji i Islamit për përdhunimin?

Mësimet e Islamit përcaktojnë se shteti mban përgjegjësi për mbrojtjen e interesave (مَصَالِح masālih) dhe të drejtave (حقوق Hukūk) të qytetarëve. Përmes mbrojtjes së këtyre interesave dhe të drejtave të çdo individi, Islami vendos bazat e një shoqërie paqësore. Të gjitha shkollat e jurisprudencës islame, duke u bazuar në Kuranin Famëlartë, pajtohen në pesë llojet kryesore të interesave njerëzore (maslehatul beshr) të cilat duhet të mbrohen nga shteti:

1. Feja (dīn)
2. Jeta (nefs)
3. Intelekti (‘Akl)
4. Pasardhësit (nasl)
5. Prona (māl)

Nëse cenohet njëra prej këtyre elementeve, rrezikohet siguria dhe mirëqenia e indivit, dhe kjo gjendje nxit pështjellim dhe çrregullim në shoqërinë në përgjithësi. Nëse dikush vepron kundër këtyre interesave dhe shpallet fajtor nga një gjykatë, atëherë ligji i shtetit do t’i japë një dënim.

Qëllimet e këtyre masave ndëshkimore e disiplinore në Islam janë: vendosja e drejtësisë, reformimi i shkelësve dhe paralajmërim për anëtarët e tjerë të shoqërisë.

Përkufizimi i krimit në Islam dhe një shënim i shkurtër mbi masat disiplinore në islam

Islami e përkufizon krimin kështu: çdo veprim apo akt përmes të cilit i shkaktohet dëm një individi në mënyrë fizike apo mendore, në të cilin dëmi përfshin dhunën fizike, lëndimin trupor, sulmin ndaj nderit dhe vdekjen.¹

Sipas ligjit islam, ndëshkimet ndaj krimeve ndahen kryesisht në tri lloje:

1. dënimi ligjor (Hadd),
2. dënimi hakmarrës (Kisās) dhe
3. dënimi diskrecional (ta’zīr).

Meqenëse ky shkrim synon veçanërisht të përqendrohet në këndvështrimin islam për përcaktimin e elementeve të krimit të përdhunimit, ne do të përmendim vetëm përkufizimin e Haddit dhe ta’zīrit. Nuk kemi nevojë pse të diskujtojmë Kisāsin, pasi ai nuk është një dënim që Islami e përshkruan për krime si përdhunim.

Hudūd (dënime shprehimsht të përcaktuara)

Në ligjin islam, Haddi i referohet dënimit që është përcaktuar nga Allahu i Plotfuqishëm ose suneti me siguri. Pasi të përligjet një Hadd përmes metodës së përcaktuar, gjykata, shteti ose pala e dëmtuar nuk lejohen të bëjnë asnjë lëshim në zbatimin e këtyre dënimeve.

Sipas shumicës së studiuesve të së drejtës islame (fuķahā), në Islam janë shtatë Hudūd;² megjithatë, sipas Imam Ebu Hanifes, pesë krimet e mëposhtme i nënshtrohen dënimit të hadit:

1. Vjedhja (seriķa)
2. Kurvëria/tradhtia bashkëshortore (zinā)
3. Konsumimi i alkoolit (shurb)
4. Të dehurit (sukr)
5. Shpifje (Ķadhf) veçanërisht në rastin e abuzimit seksual ose tradhtisë bashkëshortore.³

Le të theksohet se hudūd janë dënimet më të rrepta që përcaktojnë Kurani e Suneti, dhe sa herë ata përshkruajnë këto dënime, japin edhe udhëzime të qarta në lidhje me metodën e hetimit, dëshmitarët, provat dhe të dhënat etj. për vërtetimin e krimit. Një kādi ose gjykatës duhet të ndjekë me përpikëri udhëzimet e përshkruara dhe nëse provat nuk përputhen me standardin e kërkuar, nuk mund të jepet dënimi hadd.

Megjithatë, kjo metodë nuk e privon kurrë viktimën e një krimi nga drejtësia e vërtetë. Pra nëse fajësia e të pandehurit vërtetohet me provat, të cilat janë të ndryshme nga provat që janë si parakusht i domosdoshëm për shqiptimin e dënimit maskimal hadd, atij prapëseprapë mund të jepet një dënim ta’zīr.

Ta’zīr

Dënimi i ta’zīrit dallohet dukshëm nga dënimet e tjera hadd dhe kisās, pasi ai përcaktohet nga gjykata. Përpos kësaj, faktorët që e bëjnë krimin të dënueshëm me masat hadd janë përshkruar në mënyrë të prerë e të përpiktë nga Kurani dhe suneti, ndërsa një krim që dënohet me masat e ta’zīrit mund të vërtetohet në bazë të çdo lloj prove të besueshme që paraqitet përpara trupit gjykues. Në këtë rast, gjykata gëzon kompetencën dhe autoritetin e plotë, për të përcaktuar dhe për të dhënë dënimin e ta’zīrit. Kështu, krimet të cilat nuk u përgjigjen plotësisht kritereve të hudūdit, edhe pse provat që ekzistojnë vërtetojnë fajësinë e të pandehurit, mund të gjykohen dhe dënimi i tyre mund të jepet me anë të metodës së ta’zīrit.

Pas kësaj hyrjeje të shkurtër të llojeve të ndryshme të dënimeve në Islam, ne tani i hedhim një vështrim qëndrimit të Islamit mbi zinā الزنى (shkelje kurore) dhe ightisāb الاغتصاب (përdhunim).

Përcaktimi i zinasë dhe igtisābit (përdhunimit)

Të gjitha shkollat ​​e jurisprudencës islame pajtohen gjerësisht se zinaja është marrëdhënia seksuale e paligjshme dhe konsensuale e ndërsjellë midis një burri që është i vetëdijshëm dhe që ka arritur moshën e pubertetit (bulgh) dhe një gruaje që nuk është bashkëshortja e tij ligjore.⁴

Sipas këtij përkufizimi të zinasë, shkollat ​​e jurisprudencës islame Mālikī, Shāfi’ī dhe Hanbalī e përkufizojnë përdhunimin si kryerja e detyruar a këtij akti si tradhti bashkëshortore ose përdhunim të detyruar.

Sipas jurisprudencës Henefī, ightisāb ose përdhunimi përkufizohet si akt i në të ciliën detyrohet një grua për të kryer marrëdhëniet seksuale të paligjshme  (jashtë lidhjes martesore) kundër vullnetit të saj. Ky term gjithashtu përfshin përcaktimin nëse paditësi e ka nxitur ose jo të pandehurin për të kryer këtë veprim.

Në këtë mënyrë, ligji islamik e përkufizon aktin e përdhunimit kështu:

“Kryerja e marrëdhënies seksuale të paligjshme me dhunë nga një burrë me një grua që nuk është bashkëshortja e tij e ligjshme, kundër vullnetit të saj të lirë”.⁵

Ndëshkimi i përdhunimit (ightisāb) në Islam

Ndonëse, në jurisprudencën islame, termi “marrëdhënie seksuale e detyruar”(zinā bil-xhebr) përdoret gjithashtu për aktin e përdhunimit, shumica e juristëve arabë përdorin termin ightisāb, që do të thotë çnderimi me dhunë i një vajze apo një gruaje.

Sa i përket dispozitës së sheriatit për këtë krim të shëmtuar, shumica e juristëve janë të mendimit se në thelb ajo është e njëjtë si për përdhuimin ose për tradhtinë bashkëshortore. Nëse personi është beqar, ai dënohet me 100 rrahje me kamxhik dhe dënohet me gurëzim, nëse është i martuar.

Disa dijetarë si Imam Maliku ^r.a. dhe Imam Ebu Henīfa ^r.a. kanë sugjeruar se autorit të krimit gjithashtu do t’i kërkohet t’i paguajë një mehr (para për prikë) për viktimën.⁶

Disa dijetarë kanë shkruar se nëse viktima e përdhunimit ishte rrëmbyer me dhunë nga shtëpia e saj ose nga ndonjë vend tjetër përveç shtëpisë së saj dhe më pas ishte përdhunuar nën kërcënimin e armës, një veprim i tillë do të përligjte dhënien e dënimit më të ashpër hadd që është dënimi “Muharabe”. Allahu thotë:

إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلَافٍ أَوْ يُنفَوْا مِنَ الْأَرْضِ

“Dënimi i atyre që luftojnë kundër Allahut dhe të dërguarit të Tij dhe orvaten për të bërë trazirë në tokë është të vriten keqas, ose të kryqëzohen ose t’u priten duart dhe këmbët të anëve të ndryshme ose të dëbohen nga vendi. I tillë është poshtërimi i tyre në këtë botë dhe në ahiret dhe ata kanë një ndëshkim të madh.”⁷

Një diskutim i detajuar i pëqendruar vetëm mbi dënimin e përdhunimit në Islam kërkon një trajtim më të hollësishëm, gjë që nuk është qëllimi i këtij shkrimi. Në fokus të këtij shkrimi mbetet metoda që ndiqet për të përcaktuar krimin e përdhunimit në dritën e mësimeve të Islamit.

Përcaktimi i krimit të përdhunimit

Një parim bazë që gjendet si në jurisprudencën islame ashtu edhe në ligjet e vendit, është se duhet t’i kushtohet vëmendje e duhur mbrojtjes së njerëzve të pafajshëm nga pretendimet e rreme. Kjo do të thotë se paditë dhe akuzat nuk mund të konsiderohen të pranueshme derisa nuk ka prova të vlefshme dhe se i akuzuari do të trajtohet si i pafajshëm, veçse t’i provohet fajësia. Ky parim është sinonim me thënien e mëposhtme të Profetit të Shenjtë:

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: “لَوْ يُعْطَى النَّاسُ بِدَعْوَاهُمْ لَادَّعَى رِجَالٌ أَمْوَالَ قَوْمٍ وَدِمَاءَهُمْ، لَكِنَّ الْبَيِّنَةَ عَلَى الْمُدَّعِي، وَالْيَمِينَ عَلَى مَنْ أَنْكَرَ”و

“Po t’u jepej njerëzve gjithçka që pretendonin, disa do të pretendonin (padrejtësisht) pasurinë dhe jetën e të tjerëve. Barra e provës bie mbi paditësin, ndërsa ai që e mohon (akuzën) duhet të betohet”.⁸

Në dritën e udhëzimeve të dhëna në këtë hadith, një shpifje serioze e përdhunimit ose sulmit seksual do të jetë e pranueshme vetëm nëse vërtetohet përmes provave që nuk mund të mohohen. Sipas studiuesve të jurisprudencës islame, një pretendim për përdhunim mund të vërtetohet në tre mënyra:

1. Vërtetimi i përdhunimit në mënyrën më përfundimtare

Ligji tradicional i islamit e përkufizon ightisābin (përdhunimin) si një formë shtrënguese e të dhunshme të zinasë (shkelja e kurores) dhe pothuajse të gjithë studiuesit e jurisprudencës islame pajtohen se për të vërtetuar akuzën e përdhunimit në mënyrën më të sigurtë, mund të prëdoren këto dy metoda:

1. Përmes dëshmisë së katër dëshmitarëve, i cili është një kufi i përcaktuar në Kuranin Famëlartë për përcaktimin e zinasë
2. Nëpërmjet pranimit të fajit nga autori

Sipas fukahave, nëse akuza e përdhunimit vërtetohet me këtë nivel sigurie, autorët e krimit do ngarkohen me dënim e haddit, i cili përbën dënimin më të rreptë të përcaktuar nga Islami.

Dijetari i famshëm i shekullit 11, Imam Ibn Abd al-Barr-i ka përmendur për një ixhma’ (marrëveshje unanime të dijetarëve) për këtë çështje dhe thotë:

وقد أجمع العلماء على أن على المستكرِه المغتصِب الحدَّ إن شهدت البينة عليه بما يوجب الحد، أو أقر بذلك، فإن لم يكن: فعليه العقوبة

“Dijetarët janë në pajtim të plotë se përdhunuesi duhet t’i nënshtrohet dënimit hadd nëse kundër tij ka bejjineh البينة (katër dëshmitarë), dhe kjo që do të përligjë dhënien e dënimit hadd. [Vendosja e dënimit hadd do të zbatohej gjithashtu] nëse përdhunuesi i akuzuar e pranon vetë autorësinë e krimit të tij. Në një situatë në të cilën nuk përmbushet asnjëra nga këto dy kushtet, personi do t’i nënshtrohet ‘akubes (d.m.th. dënimit ) [në përputhje me provat e tjera që mund të sillen kundër tij].”⁹

Këtu, Imam Ibn Abd al-Barri ka bërë një dallim të qartë midis asaj që ngarkon të akuzuarin me dënimin të përcaktuar me ligjin islam (hadd) dhe asaj që përligj shqiptimin e një dënimi diskrecional.

Ai përmend shprehimisht se nëse katër dëshmitarë japin dëshmi kundër autorit, apo nëse personi i akuzuar vetë e pranon autorësinë e krimit, atij do t’i jepet dënimi hadd. Nëse këto dy kushte nuk plotësohen, atëherë persosnit të paditur mund t’i shqiptohet lloji i dytë i dënimit në bazë të diskrecionit të gjykatës ose gjyqtarit. Kjo e fundit nuk është e përkufizuar në ligjin islam; madje ajo përcaktohet sipas provave rrethanore që mund të paraqiten kundër të pandehurit. Qëllimi është të vendoset drejtësia dhe të parandalohet përsëritja e rasteve të ngjashme në të ardhmen.

Duke u bazuar në urdhëresën Kuranore, në thelb të gjithë juristët pajtohen se meqë zinaja (shkelja kurore) kryhet në mënyrë konsensuale nga të dyja palët, andaj kërkon kushtin më të rreptë, të paraqitjes së katër dëshmitarëve. Ndërsa në rastin e ightisāb-it, ku akti ushtrohet me dhunë ndaj viktimës kundër dëshirës së saj, ekziston një mosmarrëveshje në mendimin e juristëve. Krahas disa shkollave të cilat vazhdojnë të këmbëngulin kërkesën e vetme të dëshmisë së katër dëshmitarëve, edhe në rastin e përdhunimit, shumica e juristëve janë të mendimit që nëse katër dëshmitarë nuk mund të paraqiten si provë parësore, mund të shqyrtohen të gjitha rrugët e tjera të hetimit të përshkruara më sipër.

2. Vërtetimi i përdhunimit nëse viktima mbetet shtatzënë

Në ligjin islam, nëse një grua mbetet shtatzënë jashtë lidhjes martesore, ajo do t’i nënshtrohet ndjekjes penale për tradhti bashkëshortore dhe do t’i shqiptohet dënimi për krimin e provuar. Megjithatë, nëse një grua e tillë mohon kryerjen e shkeljes së kurorës dhe pretendon se ajo është përdhunuar, ekziston një mosmarrëveshje midis juristëve muslimanë nëse pretendimi i saj do të hetohet apo do të pranohet pa hetim.

Shumica e juristëve të shkollave henefī, shāfi’ī dhe hanbalī sugjerojnë se justifikimi i një gruaje të tillë pranohet pa hetim dhe ajo nuk ndiqet penalisht apo dënohet. Megjithatë, Imam Malik ^r.a., juristi më i hershëm musliman, jep pikëpamjet e tij të prera mbi këtë çështje dhe shprehet se justifikimi i një gruaje të tillë do të pranohet vetëm nëse ajo paraqet prova bindëse që mbështesin pretendimin e saj. Një provë e tillë e përdhunimit mund të jetë gjakderdhja e shkaktuar nga akti nëse ajo ishte e virgjër. Po ashtu si provë do të konsiderohet edhe thirrja e saj për ndihmë, dhe nëse dëshmitarët gjithashtu e kanë gjetur në një gjendje që vërteton torturën e saj. Nëse ajo nuk paraqet prova të tilla rrethanore, i nënshtrohet dënimit të parashikuar dhe pretendimet e saj nuk do të merren në konsideratë.¹¹

Kjo tregon se edhe në rastet kur nuk është ngritur padi ndaj asnjë personi për përdhunim, dhe pafajësia apo fajësia e personit është vënë në pikëpyetje, Islami ndjek një metodë rigoroze për të verifikuar pretendime të tilla. Kjo tregon qartazi se çfarë vëmendje e rëndësie Islami i kushton hetimit të krimit.

3. Konstatimi i përdhunimit nëpërmjet formave të tjera të provave

Tani do të shqyrtojmë pyetjen nëse Islami a lejon pranimin e provave të tjera përveç dëshmitarëve apo jo. Kundërshtarët e Islamit pretendojnë se nëse një viktimë e përdhunimit nuk është në gjendje të sjellë katër dëshmitarë për të mbështetur pretendimin e saj, ajo i nënshtrohet dënimit të rreptë të haddit për shpifje (kadhf).

Një ngjarje mjaft interesante lidhur me këtë çështje mund të gjendet në historinë e Islamit, të transmetuar nga Imam Ibn Kajim el-Xheuzije në librin e tij Et-Turuk-ul-Hukmijah.

Gjatë kalifatit të Hazret Omer ^r.a. ibn el-Hattabit, një grua u dashurua me një djalosh nga Medina. Por, megjithë këmbënguljen e saj ajo nuk e bëri dot për vete dhe djaloshi nuk tërhiqet pas joshjeve të saj për të krijuar lidhje.

Pas refuzimit të djaloshit, në dëshpërim e sipër, gruaja leu të bardhën e vezës në rrobat dhe kofshët e saj dhe pastaj shkoi te Hazret Omeri ^r.a.. Ajo iu ankua se gjoja djaloshi e kishte përdhunuar, duke i treguar njollat ​​në rrobat e saj si dëshmi kundër tij.

Hazret Omeri ^r.a. e referoi atë tek disa gra për t’i shqyrtuar “të ashtuquajturat” provat e saj. Gratë arritën në përfundimin se njollat u ngjanin se ishin nga sperma. Atëherë, Hazret Omeri deshi t’i shqiptonte atij dënimin, por djaloshi e mohoi kategorikisht këtë akuzë dhe iu lut Hazret Omerit që ta hetonte edhe njëherë këtë çështje dhe të shqyrtonte autencitetin e provave të gruas.

Hazret Omer ^r.a. më pas i bëri thirrje Hazret Aliut ^r.a. që ta ndihmonte në hetimin e mëtejshëm të pretendimeve. Hazret Aliu ^r.a. kontrolloi imtësisht rrobat e saj dhe derdhi ujë të nxehtë mbi njollat. Kjo provë hodhi dyshime mbi pretendimin e gruas, pasi rezultati ishte shumë i ngjashëm me atë të të bardhës së vezës.

Thuhet se Hazret Aliu ^r.a. kishte shkuar deri në atë masë që të provonte shijen e substancës, përpara se të konfirmonte se ishte e bardha e vezës që gruaja kishte përdorur si provë për të mbështetur pretendimin se ishte përdhunuar. Pas kësaj, Hazreti Aliu ^r.a. i foli rreptësisht dhe e kërkoi të thoshte të vërtetën, dhe kështu në fund ajo rrëfeu gjithçka.¹²

Në historinë islame, Atharët (thëniet, veprimet dhe pëlqimi i sahabëve të Profetit Muhammed ^s.a.v.s.) ndihmojnë lexuesin të nxjerrë këto përfundime të rëndësishme:

1. Së pari, në mungesë të katër dëshmitarëve, Hazret Omeri ^r.a. dhe Hazret Aliu ^r.a. shqyrtuan provat që ishin paraqitur nga pala paditëse. Metodologjia e ndjekur dëshmon qartë që ndonëse rrëfimi i dëshmitarëve okularë konsiderohet prova kryesore për të vërtetuar fajësinë apo pafajësinë e dikujt, mungesa e llojeve themelore të dëshmive nuk pengon hetimin e mëtejshëm të një krimi të rëndë si përdhunimi; e as gruaja nuk i nënshtrohet haddit nëse ajo nuk është në gjendje të paraqesë dëshmitarë për mbështetjen e padisë së saj.
2. Së dyti, Hazret Omeri ^r.a., pasi i kishte parë provat e paraqitura, nuk i dha asaj ndonjë dënim të përcaktuar në ligjin islam (hadd); përkundrazi, për shkak të mungesës së katër dëshmitarëve në këtë rast, u ndoq metoda e ta’zīrit, e cila, siç është përshkruar më lart, është një dënim diskrecional që vjen pas dënimit hadd dhe është më i rreptë në islam.
3. Së treti, ne mund të konstatojmë rëndësinë e të shqyrtuarit të autenticitetit të provave në hollësi të skajshme. Në rastet kur ngrihen disa akuza të rënda e të ndyra, duhet të ekzistojnë mekaniza të fuqishëm që mbrojnë njerëzit e pafajshëm nga shpifjet si përdhunimi.

Shënim i rëndësishëm

Diskutimi i mësipërm është një debat teorik i bazuar në jurisprudencën islame dhe nuk shërben si udhëzim për askënd për të zgjidhur çështjet e shkeljeve të tilla të urryera në mënyra jashtëgjyqësore. Xhemati Musliman Ahmedia beson fuqishëm se çështje të tilla penale duhet të ndiqen përmes ligjit të vendit.

Shënime:

1. Imam Shafi’i, el-Umm, vëll 6; Ibn Rushd, Bidajet el-Muxhtehid, vëll 2; Imam Ibn Tejmije, es-Sijasat esh-Sheri’ah.
2. Prof dr. Wahbah az-Zuhaily, El-Fik’h el-Islami wa-’Adilatuhu.
3. Si më lartë.
4. ‘Ala’ed-Din Ebu al-Kasani, Bada’i al-Sana’i, vëll. 7, Dar el-Kutub el-Arabi, Bejrut, 1982.
5. Përkufizime të tilla pranohen përgjithësisht në vendet islame, p.sh. në Pakistan, seksioni 6 i Zbatimit të Urdhëresës së Hudūdit (VII, 1979) e përcakton përdhunimin në vija të ngjashme.
6. El-Muveta, 4/1063; El-Muntaka Sherh el-Muveta’, 5/269
7. Kurani Famëlartë 5:34
8. Imam en-Nevevi, Dyzet hadithet e Neveviut, f. 52, hadith nr. 33, Imam el-Bejhaki, Sahih el-Bejhakiu, vëll. 10, f. 252.
9. El Istidkar 146/7, Bidaje el-Muxhtehid 221/4.
10. Ahmed Raza Khan Barelvi në Fatawa al-Radhawiyah, vëll. 13, f. 613, Fetva nr. 252, Kitab al-Hudood uet-T’azir; www.islamweb.net, kërkimi “Fetva nr. 70220”, “Vërtetimi i përdhunimit me mjete moderne mjekësore”, publikuar më 1 maj 2017, vizituar më 9 janar 2022),
11. El-Muveta, 5/1208.
12. El-Turuk-ul-Hukmijeh fis-Sijaset esh-Sheri’ah, Fasl: Fi suvari lil-hukam bil-firasah, f. 70.

Marrë nga gazeta javore Al-Hakam,

www.alhakam.org/rape-in-islam/