De beweging die door de intrede van de maand Ramadaan in de Moslimse wereld wordt teweeggebracht is de grootste massabeweging op de aardbodem. Rijk en arm, hoog en laag, meester en dienaar, regeerder en geregeerde, zwart en blank, oosterling en westerling, van het ene einde der aarde tot het andere, veranderen plotseling hun levenswijze als zij de hele kleine maansikkel bij de aanvang van de maand Ramadaan aan de westernkim zien verschijnen. Er is op de aardbodem geen ander voorbeeld van een massabeweging op zo’n grote schaal en dit is toe te schrijven aan de nadere aanduiding van een bijzondere maand.
Ramadaan, Saum
De grondbetekenis van saum is: het zich onthouden in onbeperkte zin (al imsaku “anil fi’l ) en sluit in zich: het zich onthouden van het eten of het spreken van het lopen. In de zin van het zich onthouden van het spreken wordt het woord in de Heilige Qor,aan in een vroege Mekkaanse openbaring gebezigd: “Ik heb de Barmhartige gelofte gedaan te vasten; derhalve zal ik heden met niemand spreken”. (19:27). In de technische taal der Islamitische wet betekenen saum en siyaam: het vasten of het zich onthouden van spijs en drank en seksuele gemeenschap van dageraad tot zonsondergang.
De instelling van het vasten in de Islam
De instelling van et vasten kwam in de Islam na die van het gebed. Eerst in Medina, in het tweede jaar na de Hidjra, werd het vasten verplicht gesteld en de maand Ramadan voor dit doel afgezonderd. Voordien placht de Heilige Profeet als een vrijwillige devotie op de 10de van de maand Muharram te vasten, welke dag volgens Aisha ook voor de Quraishieten een vastendag was. De oorsprong van het vasten in de Islam kan dus nagespoord worden tot de tijd toen de Heilige Profeet nog in Mikka was, maar volgens Ibn Ábbas zag hij de Heilige Profeet eerst na zijn vlucht naar Medina de Joden op de 10de van de maand Muharram vasten en toen hem verteld werd dat Mozes op die dag vastte ter herdenking van de verlossing der Israëlieten van Farao, merkte hij op dat de Moslims nader tot Mozes ware dan de Joden en beval het in acht nemen van die dag als een vastendag.