Asif M. Basit, Archiwum i Centrum Badawcze Ahmadiyya
Znaczenie terminu antysemityzm ewoluowało na przestrzeni wielu dziesięcioleci i obecnie jest rozumiane jedynie jako jakiekolwiek oświadczenie, słowo lub nawet gest, który potencjalnie podżega do nienawiści wobec żydowskiej społeczności.
Inne terminy pojęciowe, takie jak islamofobia, również miały swoją genezę i ewolucję w ciągu ostatnich kilku dekad, ale nie nabrały takiego rozmachu (a także popularności i ogólnej akceptacji), jak termin antysemityzm. Podczas gdy inne terminy o podobnym charakterze nadal mieszczą się w kategorii dyskryminacji, rasizmu lub seksizmu, antysemityzm wyróżnia się i wymaga szczegółowej analizy.
W obecnej atmosferze, w której Hamas i siły izraelskie po raz kolejny starły się ze sobą, a po obu stronach widać wiele przemocy i zniszczeń, często zadawane pytanie ponownie wypłynęło na powierzchnię: czy islam jest z natury antysemicki?
Zrozumienie pytania
Pytanie brzmi, czy Święty Koran i literatura hadisów podżegają do nienawiści wobec żydów? Albo mówiąc prościej, czy Allah i Prorok saw nienawidzą żydów?
Odpowiedź na to pytanie jest jednowyrazowa: Nie! Allah Wszechmogący nazywa ich ahl al-Kitab – Ludem Księgi – i wspomina także o ich cnotach, a także o występkach, które niektórzy z nich popełnili, zanim wysłano do nich ostateczne przesłanie i Posłańca Allaha, wraz z resztą rasy ludzkiej.
Aby zrozumieć stanowisko islamu wobec żydów, istotne jest, abyśmy zrozumieli, w jaki sposób Święty Koran ich klasyfikuje, a następnie przyjrzeli się, w jaki sposób mówi się o tych klasach lub o nich wspomina.
Żydzi w Świętym Koranie
Święty Koran odnosi się do żydów różnymi terminami: Dzieci Izraela (banu Izrael), żydzi (al-Yahud) i Lud Księgi ( ahl al-Kitab ) – ostatni tytuł wspólny z chrześcijanami.
Większość odniesień do nich jako do banu Izrael w dalszym ciągu skupia się na łaskach i dobrodziejstwach Allaha dla nich – tych, które podniosły ich status ponad wszystkie inne narody świata. Takie odniesienia dostarczają narracji o historii żydów, nawiązując do relacji biblijnych, oferując jednocześnie własną, wyjątkową perspektywę i interpretację Koranu.
Odniesienia do nich jako ahl al-Kitab koncentrują się głównie wokół przesłania, które początkowo otrzymali od swoich proroków i pism świętych oraz jego ciągłości w przesłaniu przekazanym im przez Proroka islamu. Takie odniesienia wskazują także na wspólne płaszczyzny łączące islam z ich wyznaniami (judaizmem i chrześcijaństwem), a jednak na odrzucenie obiecanego przesłania, gdy ono do nich dociera.
Takie odniesienia do nich, mówiące o ich odstępstwie od własnych nauk i niechęci do najnowszego przesłania od Boga, uwypuklają pewne kary, jakie zostaną na nich nałożone przez Allaha. Na przykład Sura al-Bayyinah rozpoczyna się od wzmianki o ich nie wierze (kafaru), nawet gdy otrzymali jasne dowody (hata ta-tiya hum al-bayyina). Na szczególną uwagę zasługuje ostatnia część tego wersetu, do której wrócimy później. Ostatni werset tej perykopy podkreśla ich jako ahl al-Kitab, a jednak odmawiających zaakceptowania ciągłości tego samego przesłania, w które wierzyli. To umieszcza ich w nawiasie z bałwochwalcami (mushrikun) i są przeznaczeni do piekła, które będzie ich siedziba (khalidin-a fi-ha). Dlatego ci spośród ahl al-kitab, którzy nie wierzą, są klasyfikowani jako „najgorsze ze stworzeń” (sharr al-bariyya).
Czytelnicy powinni tutaj pamiętać, że w sprawach wiary – lub niewiary – Allah bierze na siebie napominanie żydów lub wyznawców jakiejkolwiek innej religii i żadna ludzkie pośrednictwo/placówka nie może nałożyć na nich żadnej kary.
Niektóre inne wersety, na przykład 69-70 Sury al-Ma’idah, również instruują Proroka, aby nie opłakiwał tych, którzy buntują się (tughyanun) i nie wierzą spośród ahl al-Kitab, pomimo otrzymania najnowszego przesłania Boga. Powody, dla których nie opłakują swojego stanu buntu i niewiary, można zrozumieć z następnego wersetu, który stwierdza:
اِنَّ الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡا وَالَّذِیۡنَ ہَادُوۡا وَالصّٰبِـُٔوۡنَ و َالنَّصٰرٰی مَنۡ اٰمَنَ بِاللّٰہِ وَالۡیَوۡمِ الۡاٰخِرِ وَعَمِلَ صَال ِحًا فَلَا خَوۡفٌ عَلَیۡہِمۡ وَلَا ہُمۡ یَحۡزَنُوۡنَ
„Zaprawdę, ci, którzy uwierzyli i żydzi, i Sabianie, i chrześcijanie – każdy kto wierzy w Allaha i Dzień Ostatni oraz spełnia dobre uczynki, na tego nie spadnie żaden strach, ani nie będzie żałował.” (Sura al-Ma’idah, 5:70)
Po raz kolejny Allah bierze odpowiedzialność za naganę ich niewiary, zapewniając jednocześnie Proroka saw, że sprawiedliwi spośród ahl al-Kitab zostaną wybawieni od smutku i strachu przed Życiem Ostatecznym, o ile będą wierzyć w Allaha, w Dzień Ostatni i spełniać dobre uczynki.
Bardzo podobny werset wskazuje na możliwość zbawienia dla ahl al-kitab w Sura al-Baqarah, gdzie Allah Wszechmogący stwierdza:
اِنَّ الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡا وَالَّذِیۡنَ ہَادُوۡا وَالنَّصٰرٰی وَالصّ ٰبِئِیۡنَ مَنۡ اٰمَنَ بِاللّٰہِ وَالۡیَوۡمِ الۡاٰخِرِ وَعَمِلَ صَالِ حًا فَلَہُمۡ اَجۡرُہُمۡ عِنۡدَ رَبِّہِمۡ ۪ۚ وَلَا خَوۡفٌ عَلَیۡہِمۡ وَلَا ہُمۡ یَحۡزَنُوۡنَ
„Zaprawdę, ludzie wierzący, żydzi, chrześcijanie i Sabianie – jeśli jakaś ich część prawdziwie wierzy w Allaha i Dzień Ostatni oraz spełnia dobre uczynki – otrzymają nagrodę od Pana i nie spadnie na nich strach ani nie zaznają smutku.’’ (Sura al-Baqarah, 2:63)
Mufassirun (komentatorzy Świętego Koranu) na różne sposoby rozumieli oba te wersety odnośnie możliwości zbawienia, choć niemal jednomyślnie nie zgadzali się z żadną możliwością, chyba że uwierzyli w Świętego Proroka saw. Niektórzy, jak al-Tabarsi, w oparciu o autorytet Ibn Abbas ra, uznali 2:63 za unieważniony następującym wersetem:
وَمَنۡ یَّبۡتَغِ غَیۡرَ الۡاِسۡلَامِ دِیۡنًا فَلَنۡ یُّقۡبَلَ مِنۡ ہُ ۚ وَہُوَ فِی الۡاٰخِرَۃِ مِنَ الۡخٰسِرِیۡنَ
„A jeśli kto szukać będzie religii innej niż islam, nie będzie ona od niego przyjęta, a w Życiu Przyszłym znajdzie się wśród przegranych”. (Sura Al-Imran, 3: 86)
Ponieważ werset z al-Baqarah został objawiony we wcześniejszej części proroczej misji Proroka saw, a werset z al-Maidy w drugiej części, teorię uchylenia można odłożyć na bok.
W pozostałych grupach komentatorów znajdujemy dwie główne szkoły: jedną, która utrzymuje, że werset ten ma zastosowania do ahl al-Kitab żyjącego przed islamem, oraz drugą, która utrzymuje, że werset ten ma zastosowanie do wszystkich przyszłych czasów, ale biorąc pod uwagę oznacza to, że wiara w Allaha wymaga wiary w Proroka Muhmammada saw – ograniczając w ten sposób zbawienie jedynie dla tych, którzy przyjęli islam.
Wydaje się jednak, że element uniwersalności tego wersetu został zastosowany tylko częściowo, co zobaczymy poniżej.
Koncepcja zbawienia Ahmadiyya w islamie
Pogląd Ahmadiyya na Święty Koran jest taki, że żaden werset nie jest i nigdy nie może zostać unieważniony z tego prostego faktu, że nie można oczekiwać od Allaha zmiany Swoich własnych nakazów – przekonanie to stawiałoby poważne pytania dotyczące Wszechwiedzy Allaha.
Innym przekonaniem Ahmadiyya jest to, że Święty Koran został objawiony jako ostateczne pismo dla ludzkości i pozostanie obowiązujące oraz istotne aż do wieczności. W przypadku tego ostatniego werset ten ma zastosowanie do wszystkich ahl al-Kitab, którzy kiedykolwiek żyli lub będą żyć na ziemi.
W związku z tym postrzega się, że ten werset w muzułmańskiej teologii Ahmadiyya obejmuje każdy ahl al-Kitab będący tematem wersetu. Jednakże zrozumienie tego wersetu jest zarówno wszechstronne, jak i wyjątkowe.
Hadhrat Mirza Ghulam Ahmad as, założyciel Wspólnoty Muzułmańskiej Ahmadiyya, przedstawia zasadę rozumienia tego, co nazywa wersetami „synoptycznymi”:
„Boża praktyka w Świętym Koranie jest taka, że miejscami są szczegóły, a miejscami streszczenie. I konieczne jest, aby czytelnik tak interpretował wersety synoptyczne, aby nie pozostawały w sprzeczności z wersetami szczegółowymi. Na przykład Bóg Wszechmogący wyraźnie oświadczył, że szirk [związek partnerów z Bogiem] nie będzie wybaczony. Ale werset Koranu ان اللہ یغفرالذنوب جمیعاً [Zaprawdę, Allah przebacza wszystkie grzechy (Sura al-Zumar, 39:54)] wydaje się zaprzeczać wersetowi, który mówi, że uchylanie się nie będzie przebaczone. Dlatego herezją byłoby interpretowanie tego wersetu w sensie sprzecznym z wersetami kategorycznymi i zdecydowanymi”. (Hadhrat Mirza Ghulam Ahmad as, Haqiqatul-Wahi, str. 209)
W świetle powyższego Hadhrat Ahmad as stwierdza, że werset, o którym mowa, „nie oznacza, że zbawienie można osiągnąć bez wiary w Proroka saw. Chodzi raczej o to, że zbawienia nie można osiągnąć bez wiary w Allaha… i w Dzień Ostatni. A całkowita wiara w Allaha jest możliwa tylko wtedy, gdy wierzy się w Jego proroków…” (Ibid, s. 208, 209)
Hadhrat Ahmad as zwraca uwagę na dwa rodzaje wersetów Świętego Koranu: muhkamat (kategoryczny) i mutashabehat (alegoryczny), gdzie pierwsze są jasno określone w swoim znaczeniu, drugie nawiązują do szczegółów wspomnianych w pierwszym. Zalicza omawiany werset do mutashabehat i wywodzi jego pełne znaczenie z wersetu, który wyraźnie pochodzi z muhkamat:
,,Zaprawdę, ci, którzy nie wierzą w Allaha i Jego Posłańców oraz starają się poróżnić Allaha i Jego Posłańców, jak i powiadają: ,,Wierzymy w jednych, lecz nie wierzymy w innych’’ oraz starają się wbijać klinem,
„Ci są, zaiste, niewierni. A dla niewiernych właśnie przygotowaliśmy poniżającą karę”. (Sura al-Nisa, 4:151-152)
Kiedy zestawimy te dwa wersety w świetle komentarza Hadhrat Ahmada, nalegamy, aby czytelnicy ponownie zauważyli, że Allah po raz kolejny zastrzega sobie prawo do samodzielnego karania takich ludzi (wa a’tana).
Jednakże Hadhrat Ahmad szczegółowo omawia zrozumienie wersetu w wyjątkowych okolicznościach, gdy przesłanie Proroka Muhammada saw nie zostało komuś przekazane w sposób wystarczający i odpowiedni. Jeżeli tak jest, odrzucenie tej osoby byłoby równoznaczne z kufr (niewiarą) i pozbawiłoby ją prawa do zbawienia. Jednakże „wiedza o tym, czy przedstawiono wystarczające dowody, należy wyłącznie do Boga Wszechmogącego”. (Hadhrat Mirza Ghulam Ahmad as, Haqiqatul-Wahi, str. 222)
Podczas gdy większość komentatorów ponosi odpowiedzialność za właściwe i wystarczające przekazanie przesłania Proroka Muhammada saw na nośniku, Hadhrat Ahmad as daje unikalny punkt widzenia, biorąc pod uwagę zdolności umysłowe osoby, której przesłanie jest przekazywane:
„… rozsądek wymaga, aby – skoro ludzie są wyposażeni w różne zdolności i zrozumienie – również dostarczanie „wystarczających dowodów” nie odbywało się tylko w jeden sposób.
„Dlatego jeśli ci, którzy dzięki swoim zdolnościom intelektualnym mogą dość łatwo zrozumieć i rozpoznać Boże argumenty i znaki oraz zalety wiary, ale odrzucą Posłańca Bożego, będą należeć do najwyższego stopnia kufr [niewiary].
„Ci, którzy nie zajmują tego samego poziomu zrozumienia i wiedzy, lecz jeśli w ocenie Boga zostaną im dostarczone wystarczające dowody, odpowiadające poziomowi ich zrozumienia, oni również będą odpowiedzialni za swoją niewiarę w Proroka Boga, choć w mniejszym stopniu niż niewierni pierwszego rodzaju”. (Hadhrat Mirza Ghulam Ahmad as, Haqiqatul-Wahi, str. 223)
Hadhrat Ahmad as kończy tę debatę poprzez usunięcie elementu ludzkiego z kwestii zbawienia:
„W każdym razie nie do mnie należy ocenianie, czy każda osoba nie wierzyła ani czy przedstawiono wystarczające dowody. Jest to raczej prerogatywa Wszechwiedzącego”. (Ibid)
Ponieważ Hadhrat Ahmad as użył Świętego Koranu jako jedynego źródła w tej debacie, stwierdza, że chociaż ten, komu nie przedstawiono przesłania w adekwatny i odpowiedni sposób, lub ten, którego zdolności poznawcze utrudniają mu zrozumienie i zaakceptowanie go, pozostanie kafir (niewierzący) w najściślejszym tego słowa znaczeniu, jednakże:
„Nie będzie on uważany za winnego w ocenie Boga w kontekście wersetu لَا یُکَلِّفُ اللّٰہُ نَفۡسًا اِلَّا وُسۡعَہَا” ( Ibid) (,,Allah nie obarcza żadnej duszy ciężarem ponad jej możliwości’’, Sura al-Baqarah, 2:287)
Kalifowie Hadhrat Ahmada as w kwestii zbawienia
Ponieważ kalifat Hadhrat Ahmada as istnieje, aby podtrzymać jego [Hadhrat Ahmadaas] zrozumienie Świętego Koranu i go rozpowszechniać, jego kalifowie zrobili to również w przypadku tego wersetu. Wyjaśnili jednak znaczenie lepszego zrozumienia w zmieniających się czasach.
Hadhrat Mirza Basziruddin Mahmud Ahmad ra, Drugi Kalif Hadhrat Ahmada as, po podkreśleniu warunku przyjęcia przesłania Proroka Muhammadasaw dotyczącego zbawienia, rozwinął dalej ten wyjątkowy element:
„Wierzymy, że piekło jest dla tych, którzy umyślnie i złośliwie zaprzeczają prawdzie… Jeśli ktoś zaprzecza prorokom i ich księgom, a jego odrzucenie opiera się na uczciwości z powodu braku dowodów (itmam al-hujjah). Taka osoba, naszym zdaniem, zasługuje na miłosierdzie Allaha.
„Allah Wszechmogący kategorycznie stwierdza w Świętym Koranie, że رحمتی وسعت کل شیء, że moje miłosierdzie ogarnia wszystko; także, że وما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون, że stworzyłem każdego człowieka, aby był moim odbiciem, jako mój sługa; także to فادخلی فی عبٰدی۔ ودخلی جنتی, aby każdy, kto jest moim sługą, wszedł do raju.
„Muzułmanie stanowią jedną trzecią lub jedną czwartą światowych religii. Według Maududiego jeden na tysiąc muzułmanów błędnie rozumie islam i ulega innowacjom wynikającym z niewiary (rasumat-e kufr).
„Oznaczałoby to, że tylko około czterdziestu tysięcy ludzi na świecie rozumie islam. Nie jest jednak jasne, ilu z nich to naprawdę muzułmanie, a ilu jest jedynie muzułmanami z nazwy. Co oznacza, że na całym świecie jest ich tylko jeden na tysiąc.
„Jeśli wszyscy inni są skazani na piekło, to co stanie się z رحمتی وَسِعَت کُلَّ شیء, jakie znaczenie pozostanie z وما خلقت جن والانس الا لیعبدون. Oznaczałoby to porażkę Boga z rąk szatana…
„…Nigdy nie użyliśmy słowa kufr w odniesieniu do Maulvi Saheba [Abu al-A’la Maududi]. Wierzymy, że Bóg jest Miłosierny i Łaskawy. Kim jest człowiek, aby utrudniać zbawienie, które pochodzi od Boga?” (Hadhrat Mirza Bashiruddin Mahmood Ahmad ra, Masla Wahi o Nabuwat ke mutaliq Islami Nazria, Anwar-ul-Uloom, tom 23, s. 351-352)
Przy innej okazji Drugi Kalif wyjaśnił tę kwestię w następujący sposób:
„Raju nie można osiągnąć jedynie poprzez werbalną akceptację wiary. Zdobywa się go raczej poprzez wypełnianie szeregu obowiązków. Podobnie piekło nie jest wynikiem werbalnego zaprzeczenia [kufr], ale jest również uzależnione od spełnienia szeregu warunków.
„Nikt nie może pójść do piekła, jeśli nie zostanie mu dostarczony pełny dowód [ itmam al-hujjah ], nawet jeśli zaprzecza największej z prawd…” (Hadhrat Mirza Bashiruddin Mahmood Ahmad ra , Ahmadiyyat ka pegham, Anwar-ul-Uloom, tom 20, str. 569)
Hadhrat Mirza Tahir Ahmad ra, Czwarty Kalif Hadhrat Ahmad as, wyjaśnił uniwersalność omawianego wersetu. W swojej pracy „Reakcja islamu na problemy współczesne” zatytułował debatę:
„Żadna religia nie może zmonopolizować zbawienia” i potępia twierdzenie wyznawców każdej religii, że ich droga jest jedyną drogą do zbawienia:
„Wiadomo, że tak sztywny, ograniczony i nietolerancyjny pogląd wyrażany prowokacyjnym językiem, jak to zwykle bywa wśród fanatyków religijnych, wywoływał gwałtowne zamieszki […]
„Ale zapewniam moich słuchaczy, że przypisywanie islamowi tego bigoteryjnego i wąskiego poglądu nie ma uzasadnienia. Święty Koran ma do opowiedzenia zupełnie inną historię w tym względzie. Według Świętego Koranu żadna religia świata nie może zmonopolizować zbawienia. Nawet jeśli zostaną objawione nowe prawdy i nastaną nowe epoki światła, tym, którzy nie z własnej winy prowadzą życie w ignorancji i tym, którzy na ogół starają się prowadzić życie w prawdzie, nawet jeśli odziedziczyli fałszywe ideologie, nie zostanie odmówione zbawienie przez Boga. Następujące wersety ze Świętego Koranu szerzej wyjaśniają tę kwestię:
لِکُلِّ اُمَّۃٍ جَعَلۡنَا مَنۡسَکًا ہُمۡ نَاسِکُوۡہُ فَلَا یُنَازِع ُنَّکَ فِی الۡاَمۡرِ وَادۡعُ اِلٰی رَبِّکَ ۔ اِنَّکَ لَعَلٰی ہُدًی مُّسۡتَقِیۡمٍ
(Koran, 22:68)
,,Każdemu ludowi wyznaczyliśmy sposoby oddawania czci, których przestrzegają. Niechaj zatem nie spierają się z tobą w sprawie islamskiego sposobu oddawania czci. Nawołuj ludzi do twego Pana, albowiem ty jesteś z pewnością właściwie prowadzony.’’ (Hadhrat Mirza Tahir Ahmad rh, Odpowiedź islamu na współczesne problemy, str. 21)
Następnie cytuje werset, o którym mowa, na poparcie swojej argumentacji, po czym przytacza kolejny werset Świętego Koranu na temat ahl al-Kitab:
یۡسُوۡا سَوَآءً ۔ مِنۡ اَہۡلِ الۡکِتٰبِ اُمَّۃٌ قَآئِمَۃٌ یَّتۡلُوۡنَ اٰیٰتِ اللّٰہِ اٰنَآءَ الَّیۡلِ وَہُمۡ یَسۡجُدُوۡنَ ۔یُؤۡمِنُوۡنَ بِاللّٰہِ وَالۡ یَوۡمِ الۡاٰخِرِ وَیَاۡمُرُوۡنَ بِالۡمَعۡرُوۡفِ وَیَنۡہَوۡنَ عَنِ ا لۡمُنۡکَرِ وَیُسَارِعُوۡنَ فِی الۡخَیۡرٰتِ ۔ وَاُولٰٓئِکَ مِنَ الصّٰلِحِیۡنَ ۔وَمَا یَفۡعَلُوۡا مِنۡ خَیۡرٍ فَل َنۡ یُّکۡفَرُوۡہُ ۔ وَاللّٰہُ عَلِیۡمٌۢ بِالۡمُتَّقِیۡنَ ۔
(Koran, 3:114-116)
,,Nie wszyscy są tacy sami. Wśród Ludu Księgi jest taka jego część, która dotrzymuje swego przymierza. Ci ludzie czytają Słowo Allaha w godzinach nocy i padają przed Nim na twarz.
Oni wierzą w Allaha i Dzień Ostatni, i zachęcają do dobra i zabraniają zła, śpieszą, by prześcigać się w dobrych uczynkach. I tacy są wśród sprawiedliwych.
I jeśli uczynią co dobrego, nie odmówi się im należnej nagrody. Allah zaś dobrze zna tych, którzy bronią się przed złem.” (Ibid)
Czasy kalifatu rh Hadhrat Mirzy Tahira Ahmada rozciągały się od 1982 do 2003 roku. Był świadkiem przypływów i odpływów kryzysu na Bliskim Wschodzie i wygłosił serię kazań na temat dynamiki globalnej geopolityki wokół tej kwestii. Uważnie obserwował konflikt izraelsko-palestyński – co było bardzo widoczne w jego radach dotyczących zbawienia:
„W dzisiejszych czasach istnieje wielkie nieporozumienie, wynikające z niedawnych rywalizacji politycznych między żydami i muzułmanami, że według islamu wszyscy żydzi są skazani na piekło. Jest to całkowicie fałszywe w świetle tego, co przed wami wyrecytowałem ze Świętego Koranu oraz w świetle następującego wersetu:
وَمِنۡ قَوۡمِ مُوۡسٰۤی اُمَّۃٌ یَّہۡدُوۡنَ بِالۡحَقِّ وَبِہٖ یَعۡ دِلُوۡنَ
(Koran, 7:160)
,,A spośród ludu Mojżesza jest grupa, która prowadzi w prawdzie i dzięki niej czyni sprawiedliwość.’’ (Hadhrat Mirza Tahir Ahmad rh, Islam’s Response to Contemporary Issues, str. 23)
Hadhrat Hakim Maulvi Nuruddin ra, Pierwszy Kalif Hadhrat Ahmad as, skomentował cytowany powyżej werset (3:116), w którym niektórzy żydzi wyróżniają się jako ci, którzy spełniają dobre uczynki i boją się Boga:
„Ponieważ tylko Allah wie, kto jest bogobojny [muttaqin], ich sprawa jest w rękach Boga i nie mamy prawa zgadywać”. (Hadhrat Hakim Maulvi Nuruddin ra, Haqaiq-ul-Furqan, tom 1, str. 523)
Zauważa jednak, że prawdziwa bojaźń Boża w idealnych okolicznościach skutkuje przyjęciem prawdziwej wiary poprzez islam.
Hadhrat Mirza Masroor Ahmad aa, piąty Kalif Hadhrat Ahmad as, również wyjaśnia kwestię zbawienia w tym samym duchu, co Hadhrat Ahmad as:
„Chociaż Allah Wszechmogący posłał Świętego Proroka saw dla całej ludzkości i nałożył na wszystkich obowiązek przyjęcia Jego wezwania, i tylko poprzez tę akceptację możliwe jest zbawienie. Jeżeli jednak komuś nie przedstawiono dowodu, nie zostanie on pociągnięty do odpowiedzialności, ponieważ Allah nie obciąża żadnej duszy ponad jej możliwości.’’ (Hadhrat Mirza Masroor Ahmad aa, Kazanie Piątkowe, 29 maja 2009)
Cała powyższa debata wyraźnie pokazuje, że Muzułmańska Społeczność Ahmadiyya, choć uważa za istotne przyjęcie przesłania Proroka Muhammada saw, przyznaje, że zawsze będą wyjątki. Tak samo jak w przypadku wszelkich zasad i praw na świecie. Islam Ahmadiyya nie monopolizuje jednak zbawienia, jak omówiono szczegółowo powyżej.
Wracamy teraz do początku tego artykułu, gdzie omawiamy klasyfikację żydów w Świętym Koranie.
Scenariusz polityczny wczesnego islamu
Od czasów wczesnego islamu po współczesny świat widzimy, że spory między żydami a muzułmanami toczyły się wokół kwestii politycznych. Tam, gdzie Święty Koran wspomina o ich występkach w sprawach wiary, Allah bierze karę w swoje ręce. Jednakże w sprawach związanych z tym światem – w kontekście ówczesnego ustroju Medyny i reszty Arabii – zaleca się, aby prorok Muhammad saw podjął działania.
Czytelnicy powinni pamiętać, że Prorok Muhammad saw był pod koniec swojej proroczej kariery Prorokiem-mężem stanu, rządzącym i kierującym sprawami stanu Medyna. Pewne kroki, które podjął, należy rozumieć w sensie politycznym, a niekoniecznie uogólniać je jako jego prorocze nauki lub zasady wiary.
Ze źródeł historycznych wiemy, że Prorok saw utrzymywał przyjazne stosunki z żydami, zwłaszcza w przededniu migracji (hidżrah) do Medyny. Skonfliktowane plemiona Aws i Khazraj – strażnicy różnych plemion żydowskich – zaprosiły go do migracji i osiedlenia się w Medynie jako arbitra w ich długotrwałych waśniach.
Po przybyciu do Medyny Prorok saw podjął natychmiastowe kroki w celu ustanowienia czegoś, co można nazwać wspólnotą bezpieczeństwa, w której żadne plemię nie miało walczyć między sobą, lecz rozstrzygać wszelkie spory środkami pokojowymi. Próba ta zakończyła się wydaniem Sahifah – bardziej znanej jako Karta Medyny (mithaq al-Medina ). Sahifah została podpisana przez migrujących muzułmanów i lokalne plemiona żydowskie, a także wszystkie inne plemiona zamieszkujące Medynę. („Konstytucja Medyny autorstwa RB Serjeanta”, w: The Islamic Quarterly, VIII [styczeń-czerwiec 1964], s. 3; Muhammad w Medynie, M. Watt, str. 225)
Tradycja głosi, że Quraisz z Mekki traktowali migrację i pokojowe osiedlanie się muzułmanów z przymrużeniem oka i spiskowali, jak można odwrócić ten pokój. Ich porażka w bitwie pod Badr jeszcze bardziej zraniła ich ego, a Quraisz szukali sposobów na wzniecenie wojny domowej w społeczeństwie Medyny, gdzie rodząca się społeczność muzułmańska współistniała obecnie w pokoju i harmonii z żydami i politeistami.
Ponieważ zwycięstwo w Badr zapewniło Prorokowi saw i jego wspólnocie muzułmanów wyższą pozycję, niektóre środowiska żydowskie w Medynie, uchylając swoje umowy pokojowe z muzułmanami, wzywały ich do walki. Celem było udowodnienie swojej wyższości i odzyskanie kontroli nad Medyną. (Sunan abi-Dawud, Kitab al-Khiraj, Bab Kaifa kana ikhraju l-yahud [Jak wypędzono żydów]; Ibn Hisham)
To, wraz z podobnymi czynnikami, doprowadziło do niepokojów z Banu Qainqua i późniejszej wojny z nimi, czyniąc ich pierwszym plemieniem żydowskim, które złamało traktat pokojowy podpisany z muzułmanami. (Ibn Sa’d)
Musimy tutaj przypomnieć czytelnikom, że wszystkie plemiona Medyny, w tym żydowskie, zgodziły się na stanowisko Proroka saw jako ich arbitra i de facto władcy stanu Medyna. Powstanie Banu Qainqua, a później innych plemion żydowskich, potraktowano jako zdradę państwa, a nie wynik religijnego czy teologicznego sporu z żydami. To samo dotyczy osób takich jak Asma bint Marwan i Ka’b ibn Ashraf, które zostały ukarane nie za wiarę, ale za podżeganie do buntu przeciwko państwu. (Szczegóły: Bukhari w qatl Ka’b bin Ashraf i Abu Daud, kitab al-khiraj)
Ze względu na propagandę niektórych radykalnych kręgów islamskich zabicie wyżej wymienionych członków jest odważnie przedstawiane jako precedens dla zabijania każdego, kto dopuści się bluźnierstwa przeciwko Prorokowi saw. Propagandyści antyislamscy wykorzystali tę błędnie zinterpretowaną i fałszywie przedstawianą postawę muzułmanów, aby użyć jej przeciwko islamowi. Rzecz jednak w tym, że zarówno jednostki dopuściły się zdrady stanu, jak i podżegania do buntu przeciwko państwu, a nie bluźnierstwa. Nie sugeruje też, że islam ma tendencje antysemickie.
Wydarzenia poprzedzające wojnę z Banu Nadhirem (Sahih al-Bukhari, Kitab al-Nadhir) i Banu Quraydha ujawniają, jak Quraisz z Mekki zaprosili ich do zawarcia sojuszu przeciwko miastu Medyna i obaj padli ofiarą. Obie bitwy toczyły się z plemionami żydowskimi odpowiednio w obliczu buntu przeciwko państwu i z powodu naruszenia traktatów pokojowych przez oba plemiona.
Chociaż można by argumentować, jak robi to wielu orientalistów, czy traktowanie plemion żydowskich było uzasadnione lub w jaki sposób zostało w tym przypadku zastosowane, faktem pozostaje jednomyślnie uzgodniona wśród historyków, zarówno muzułmańskich, jak i innych, że wspomniane plemiona żydowskie zostały ukarane przez Proroka saw za złamanie umów z państwem i podżeganie do buntu przeciwko niemu.
Zakończymy tę część ponownym podkreśleniem, że Święty Koran wyraźnie wyznacza i zastrzega karę dla Allaha w życiu ostatecznym za kwestie wiary religijnej lub niewiary. Jednakże w sprawach państwowych Proroksaw otrzymał polecenie udzielania nagany tym, którzy spiskowali przeciwko państwu – tak jak słusznie zrobiłoby każde państwo lub jego system sądowniczy, nawet we współczesnym świecie.
To rozróżnienie jest ważne, aby zrozumieć, że islam nie głosi nienawiści ani przemocy wobec jakiejkolwiek religii lub wiary z powodu jej wiary lub nawet niewiary – żydzi nie są tu wyjątkiem.
Żydzi w eschatologii islamu
Kiedy już zostanie ustalony fakt, że kwestia wiary kogokolwiek należy do Allaha i tylko on zastrzega sobie prawo do ukarania lub przebaczenia w takich sprawach, łatwiej będzie zlikwidować antysemityzm związany z islamem w świetle jakiegoś hadisu o charakterze eschatologicznym.
Aby nie komplikować problemu, zamiast go upraszczać, przytoczymy tylko dwa przykłady takich hadisów:
- Ostatnia godzina nie nadejdzie, jeśli muzułmanie nie będą walczyć z żydami i muzułmanie ich zabiją, aż żydzi ukryją się za kamieniem lub drzewem, a kamień lub drzewo powie: muzułmaninie lub sługo Allaha, tam jest za mną żyd; przyjdź i zabij go. (Sahih Muslim, 2922, Księga 54, Hadith 6985 [Sunnah.com, dostęp: 26.10.2023])
- Ostatnia godzina nie nadejdzie, jeśli muzułmanie nie będą walczyć z żydami i muzułmanie ich zabiją, aż żydzi ukryją się za kamieniem lub drzewem, a kamień lub drzewo powie: muzułmaninie lub sługo Allaha, tam jest za mną żyd; przyjdź i zabij go. (Sahih al-Bukhari, 2926, Księga 56, Hadith 139 [Sunnah.com, dostęp: 26.10.2023])
Powodem, dla którego zdecydowałem się przedstawić obydwa hadisy o tym samym znaczeniu oddzielnie, jest podkreślenie alegorycznej natury hadisów, które dotyczą kwestii eschatologicznych. Chociaż tematem pozostają muzułmanie walczący z żydami, w pierwszym przypadku drzewo w ludzkim języku ujawnia informacje o ukrywającym się za nim żydem, a w drugim kamień.
To drzewo/kamień ujawniające tajemnicę nie może odbywać się za pośrednictwem nieożywionych obiektów komunikujących się za pomocą ludzkiego języka i można je postrzegać jako odniesienie do wyrafinowanej broni lub technologii nadzoru.
Żyda ukrywającego się przed muzułmańskimi napastnikami lepiej jest rozumieć jako symbol narodów lub jednostek, które zdradziły Proroka saw we wczesnych dniach islamu. Mogą to być dowolni ludzie z dowolnego systemu wierzeń lub, jak sugeruje przyzwoitość współczesnego świata, mogą to być ludzie w ogóle nie wyznający wiary i stojący na drodze do ustanowienia królestwa Allaha na ziemi.
Jednakże nikt nie jest w stanie powiedzieć, jak będzie wyglądała interpretacja w nadchodzących czasach i tylko Allah wie najlepiej. Wiemy jednak, jak szczegółowo omówiono powyżej, że konflikt może mieć jakąkolwiek podstawę, ale nie jakąkolwiek formę antysemityzmu opartego na Świętym Koranie, ponieważ Święty Koran nie nawołuje do przemocy wobec żadnej religii jedynie ze względu na wiarę i przekonania.
Podsumowując, podkreślamy, że tak jak konflikty z żydami we wczesnym islamie miały charakter czysto polityczny, tak samo jest dzisiaj w różnych kontekstach geopolitycznych. Istnieją przykłady współistnienia muzułmanów i żydów w wielu społeczeństwach. To, czego jesteśmy dzisiaj świadkami w przypadku konfliktu palestyńsko-izraelskiego, niekoniecznie jest konfliktem muzułmańsko-żydowskim, ale raczej walką arabsko-syjonistyczną, gdzie pierwsza będzie starciem na przekonania religijne, druga na walkę geopolityczną.