Perla të urtësisë nga Hazret Kalifi II i Mesihut të Premtuar r.a.

Allahu i Lartësuar thotë në Kuranin Famëlartë:

لا یکلف اللہ نفسا الا وسعھا

Allahu nuk e ngarkon askënd përtej aftësisë së tij. Pra këtu, Zoti i Madhërishëm na qartëson se asnjë nga porositë e Tij, nuk është e tillë që të tejkalojë fuqisë së njeriut, apo t’i kalojë caqet e aftësisë njerëzore. Kështu që, kur lëshohen kësisoj urdhrash prej Zotit të Lartësuar, zbatimi i të cilëve u përgjigjet fuqisë njerëzore, atëherë përgjegjësia e të vepruarit i bie vetëm njeriut. Një besimtar i sinqertë nuk mund të arsyetojë mosveprimin duke thënë se filan porosi është përtej fuqisë sime. Nëse njeriu i beson Zotit, atëherë ai duhet t’i nënshtrohet edhe kësaj fjale të Zotit se të gjitha dispozitat e Zotit janë në përputhje me mundësitë tona dhe ne gjithashtu duhet t’i zbatojmë ato me të gjitha aftësitë tona. Është mirësia e Islamit, se Allahu i Lartësuar nuk thotë: Ky është urdhër dhe tani jeni detyruar ta zbatoni atë në mënyrë më të mirë, për ndryshe, do të pësoni dënimin prej Meje. Përkundrazi, Allahu thotë se zbatimi i këtyre porosive sipas mundësive dhe aftësive tuaja është i detyrueshëm. Pra, nëse reflektojmë mbi natyrën dhe aftësinë njerëzore, mësojmë se ajo është mjaft e larmishme. Madje, gjendja psikologjike, mendore, fizike si dhe niveli i njohurisë dhe zgjuarsisë janë mjaft divergjente.

Duke marrë parasysh mangësitë, rrethanat dhe nevojat njerëzore, Zoti i Lartësuar ka vënë një lakueshmëri në dispozitat e Tij, duke vendosur nivele minimale si dhe ato maksimale të përmbushjes së tyre. Pra, meqë ekziston ky fleksibilitet, andaj edhe Zoti porosit që t’u përgjigjemi porosive të Tij me ndershmëri e përkushtim. Pra, këto mësime të bukura të Islamit, përputhen plotësisht me natyrën njerëzore. Askush nuk ka të drejtë të ankohet se o Zot! Ti më krijove me këtë natyrë, më kushtëzove me këto rrethana, ndërsa porositë që ke parashtruar nuk përputhen me to. Ti ke lëshuar urdhrin, që të synojmë shkallën më të lartë të këtyre porosive, ndërsa unë nuk po arrij dot t’i afrohem atij niveli. Gjendja ime mendore apo dobësitë e mia, vazhdimisht më pengojnë në këtë zhvillim. Si mund t’i veproj sipas porosive të Tu? Por, duke thënë لَا يُكَلِّفُ اللَّـهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا  d.m.th. Allahu nuk e ngarkon askënd përtej fuqisë së tij, i jep fund çdo arsyetimi të mundshëm. Sigurisht, Allahu e ka detyruar njeriun t’u përmbahet porosive të Tij, por duke përcaktuar nivelin bazë të zbatimit, nuk ka lënë asnjë hapësirë për ata që nuk duan t’i përmbahen urdhrit të Zotit, por as nuk duan të ndëshkohen prej Tij. Zoti thotë se këto janë nivele, dhe jeni të detyruar t’u përgjigjeni atyre sipas gjendjes suaj.

Mesihu i Premtuar alejhiselam nënvizon këtë pikë duke thënë:

Askush nuk mund të detyrohet për të pranuar gjëra të paarsyeshme. Edhe sheriati nuk e ngarkon askënd përtej kapacitetit të aftësisë dhe vullnetit (të njeriut). لَا يُكَلِّفُ اللَّـهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا Ky ajet tregon qartësisht se Allahu i Lartësuar nuk e ka zbritur ligjin që të krenohet para njeriut duke manifestuar elokuencën dhe gojëtarinë e Tij, apo duke ia treguar njeriut atributin e krijimtarisë dhe vetinë e Tij përshkruese ndërsa njeriu të mos arrijë të përmbushë asgjë prej tij. Nëse pranohet ky supozim, atëherë del se Zoti qysh në krye të herës kishte përcaktuar se njeriu është një qenie e dobët dhe injorante që nuk u përgjigjej dot porosive të Zotit. Me të vërtetë, Zoti i Lartësuar është i shenjtë dhe i lartë nga këto veprime të padobishme.

Pra, Allahu i Lartësuar, sipas aftësive dhe shqisave që i ka falur çdo individi, pret që çdo njeri sipas mundësisë dhe fuqisë së vet, t’i përmbushë porositë e Tij. Zoti nuk i ngjan njeriut, që të shtrëngojë tjetrin për t’iu bindur urdhrave të Tij, sa për të manifestuar madhështinë e Tij, apo si ata drejtorë që u japin disa urdhra të posaçëm nëpunësve varës vetëm për t’i bezdisur ata, dhe në rast mosbindje, ata i qortojnë dhe poshtërojnë. Ndërsa mëshira e Zotit është e pakufizueshme. Nëse njeriu u përmbahet urdhrave të Tij, Ai e shpërblen duke ia shumëfishuar frytin e përpjekjes. Zoti pret që secili njeri të veprojë sipas mundësisë së Tij. Pra, nëse Zoti është aq i Dhembshur dhe Bujar karshi robërve të Tij, a nuk është dhe përgjegjësia e njeriut që të orvatet me të gjitha mundësitë e tij, për t’iu përgjigjur thirrjes së Zotit? Sigurisht, çdo besimtar i sinqertë, do të mundohet me gatishmëri të plotë.

Pastaj Mesihu i Premtuar a.s. duke ndriçuar më tej ajetin لَا يُكَلِّفُ اللَّـهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا shkruan:

“Sheriati bazohet në lehtësi e jo në shtrëngim. Duke kërkuar vepra sipas mundësive dhe aftësive të secilit, Zoti ka përcaktuar kufijtë e nivelit minimal e maksimal. Ai i vuri caqet arsyes njerëzore sipas shkallës së mendjes dhe njohurisë të çdo individi dhe kufizoi edhe veprimet.

Zoti i drejtohet edhe një individi që ka një shkallë të ulët inteligjence, dhe e porosit për të vepruar sipas mundësive dhe aftësive të tij. Pra, Zoti synon që secili të begatohet me pasurinë e besimit, andaj Ai caktoi standarde për një individ me një inteligjencë minimale. Pra, secili duhet të bëjë përpjekje për të arritur besimin, sipas aftësive që i ka falur Zoti. Po të mos përcaktohej standardi për një inteligjencë minimale, atëherë nuk mund të detyrohej çdo individ për t’iu bindur Zotit, dhe kështu vetëm ata individë do ta mbartnin këtë përgjegjësi që janë të arsyeshëm dhe zotërojnë shkallën më të lartë të aftësive dhe mundësive njerëzore. Nëse prapëseprapë, dikush nuk arrin të kuptojë ndonjë çështje, ai s’mund të fajësohet për moszbatimin. Kështu që këto nivele veprimi, dallohen në varësi të aftësisë mendore, pra nga shkalla e minimumit deri te ajo maksimale. Dikush është mjaft i mprehtë nga intelekti, ndërsa dikush më pak.  Dikush është i pajisur me aftësi të jashtëzakonshme, ndërsa dikush më pak. Këtë parim, ne e dëshmojmë edhe në çështje të përditshme materiale. Falë kësaj prirje mendore dhe kushteve ekzistuese, dikush fiton aftësi për të kryer ndonjë punë në mënyrë të shkëlqyeshme, ndërsa dikush kap nivelin mesatar, ndërsa mbetet në shkallën fillestare. Të njëjtin parim, e vështrojmë edhe në profesione të ndryshme, p.sh. në arsim, dikush priret për të ndjekur ndonjë drejtim të caktuar. Pra, e gjithë kjo provon se prirjet dhe dëshirat e shtynë njeriun pas punëve të ndryshme dhe e nxisin për të arritur suksese në to. Megjithatë asnjë njeri nuk i ngjan njeriut tjetër. Pra, jo vetëm se Zoti nuk i ka krijuar me aftësi të njëjta, madje as kushtet nuk i barazojnë dot këto dallime. Meqë, aftësitë njerëzore janë të ndryshme, prandaj edhe pse t’u jepen njerëzve kushtet e barabarta, prapë dikush del në krye dhe dikush mbetet mbrapa. Pra, nuk është vetëm zgjuarsia, por janë edhe një sërë faktorësh të tjerë, që luajnë rolin e tyre. E tillë është gjendja e besimit, pra ajo që ndodh në botën materiale, zbatohet pikë për pikë edhe në botën shpirtërore.

Edhe në zbatimin e porosive të Zotit, dikush ecën përpara të tjerëve, ndërsa dikush mbetet mbrapa. Ne vetëm mund të urojmë dhe shpresojmë që të gjithë të arrijnë shkallën e besimit, por nuk mund të ndodhë, e as nuk mund të thuhet se të gjithë të arrijnë shkallën e njëjtë të besimit dhe të vepruarit. Sigurisht, Kurani vazhdimisht e përsërit se pse njerëzit nuk besojnë dhe pse shkatërrojnë ahiretin e tyre. Por, kurrë Kurani nuk shtron pyetje se përse të gjithë nuk i ngjanin Ebu Bekrit t.s. dhe Umerit r.a.

Në një hadith rrëfehet se dikush i erdhi të Dërguarit të Allahut s.a.s. dhe e pyeti rreth Islamit. Profeti ^s.a.s. e shpjegoi se pesë faljet e përditshme janë të detyrueshme. Ai e pyeti: a ka ndonjë falje e detyrueshme përpos këtyre? Profeti s.a.s. iu përgjigj se jo. Megjithatë, nëse do që të falësh nafile, atëherë ato janë vullnetare. Pastaj Profeti s.a.s. shtoi se agjërimi gjatë muajit të ramazanit është i obligueshëm. Ai e pyeti: O i Dërguari i Allahut! A ka ndonjë agjërim tjetër që obligohet përveç muajit të ramazanit? Profeti s.a.s. iu përgjigj se ai ishte i lejuar të agjëronte edhe vullnetarisht. Pastaj, i Dërguari i Allahut s.a.s. u ndal edhe në çështjen e zekatit. Pyetësi shtroi sërish një pyetje: A obligohem për diçka tjetër përpos zekatit? Profeti s.a.s., i tha se është e lejueshme nëse dëshiron të jepte sadaka, duke synuar pëlqimin e Zotit. Duke dëgjuar këto fjalë, ai person u kthye, ndërsa thoshte: Pasha Zotin, unë as nuk do t’i shtoj kësaj e as do t’i heq diçka prej saj. I Dërguari i Allahut s.a.s. komentoi se nëse ai i qëndron besnik kësaj fjale, atëherë është i shpëtuar, dhe kështu ia garantoi xhenetin.

Kjo tregon se Islami nuk kërkon se çdokush të arrijë shkallën e Umerit dhe Ebu Bekrit r.a. Çdo njeri ka shkallë të veçantë, aftësi dhe mundësi të veçantë dhe si rezultat edhe nivele të ndryshme të besimit. Kur dëgjon thirrjen e të Dërguarit të Allahut s.a.s., Ebu Bekri r.a. shkon në shtëpi dhe përveç Zekatit, merr me vete gjithë pasurinë që e kishte dhe ia dorëzon Profetit s.a.s. Këtë thirrje dëgjon edhe Umeri r.a. dhe ai sjell gjysmën e pasurisë së tij. Ai kujtonte se atë ditë do të kalonte Ebu Bekrin r.a. në sakrificë, por ja gjeti se Ebu Bekri r.a. ishte prapë i paarritshëm dhe ai sërish e kishte lënë pas. Pra, edhe këtu gjejmë se secili ka nivele përkatëse. Sigurisht, një gjë është e qartë se s’mund të kërkohet se çdokush të arrijë sjelljen më të shkëlqyeshme, por të gjithë janë inkurajuar e frymëzuar për t’iu afruar asaj. Veprat që bëhen vullnetarisht gjithashtu mbartin vlerë të jashtëzakonshme, madje thuhet se ato plotësojnë mangësitë që mbeten në përmbushjen e veprave të detyrueshme si dhe shtojnë besim e bindje. Megjithatë, pavarësisht këtyre vlerave që ato kanë, nuk ka asnjë dispozitë që e detyron kryerjen e veprave nafile (vullnetare) pa marrë parasysh mundësinë dhe gjendjen e tij. Kjo lehtësi nuk është e veçantë vetëm për çështjen e faljes nafile, por edhe për shpenzimin e pasurisë dhe kohës në rrugë të Allahut. Kjo sepse, shkalla më e lartë e çdo vepre në Islam, është në varësi të aftësisë njerëzore. Dhe meqë, aftësitë njerëzore janë të llojllojshme, prandaj ajo që kërkon Islami është niveli më themelor i veprave në varësi të shkallës më minimale të aftësisë dhe njohurisë njerëzore. Pra, nuk janë kërkuar të arrihen shkallët më të larta të besimit nga çdokush, e madje as atij që gjendet në shkallë të lavdërueshme të besimit, nuk i thuhet t’i përshtatet nivelit më superior të atij personi, i cili gjendet në shkallë më minimale të besimit. Pra, ky është dallimi që bazohet në përputhje me aftësitë dhe mundësitë njerëzore, dhe kështu asnjeri nuk është ngarkuar përtej kapacitetit të tij.

Mesihu i Premtuar a.s. gjithashtu ka trajtuar këtë çështje. Ai shkruan se Zoti i Lartësuar nuk e mundon njeriun për të pranuar diçka përtej aftësisë së tij mendore. Pra, Ai parashtron vetëm ato akide (pra besime dhe koncepte), që njeriu mund të kuptojë me anë të aftësisë së tij mendore. Ndryshe ajo do të  konsiderohet një kërkesë që tejkalon fuqisë së tij.

Pra, kufiri i veprimit dhe perceptimit të një individi, përbën gjithashtu shkallën e mirësisë së tij, kjo sepse Zoti nuk e ngarkon askënd përtej aftësisë dhe fuqisë së tij. Këtu le të sqarohet gjithashtu se Zoti vështron deri në thellësinë e shpirtit tonë. Ne nuk mund të bëjmë hile para Tij, duke justifikuar me mosdijen apo mospasjen e aftësive. Pra, ne duhet të kontrollojmë besimin dhe veprat tona, përmes prizmit të aftësive që na ka falur Zoti. Ne nuk mund të kënaqemi duke paraqitur shkallët minimale të veprave. Por, le të dihet se shkalla minimale e parashtruar nga i Dërguari i Allahut s.a.s. kërkon që një besimtar të kryejë të paktën faljet e pesë vakteve. Po kështu agjërimi në muajin e ramazanit është i detyrueshëm, edhe nëse plotësohen kushtet edhe pagimi i zekatit është i detyrueshëm. Pra, këto janë nivelet minimale, dhe ne duke marrë parasysh ato, duhet të reflektojmë mbi gjendjen tonë. Pra, siç dëgjuam edhe në hadithin që ju kam rrëfyer në fillim, se ai personi kishte premtuar se as nuk do t’i ulte e as t’i shtonte diçka atij niveli. Pra, ai u betua për t’iu përmbajtur atij niveli minimal.

Ka mjaft persona nga xhemati ynë që nuk kryejnë as namazin sipas porosisë së Allahut, edhe pse ai është i detyrueshëm. Le të dihet se askush nuk mund të mashtrojë Zotin. Ashtu siç ne përpiqemi dhe mundohemi në çështjet materiale në jetën e përditshme, duhet të intensifikojmë më shumë përpjekje në çështjen e besimit, si dhe në zhvillimin dhe përforcimin e aftësive tona. Në jetën e përditshme dëshmojmë sesi njerëz të dobët bëjnë përpjekje të mëdha për të gjetur mbështetje, por për shkak të aftësive të ndryshme, jo të gjithë arrijnë qëllimin. Ata që janë më të aftë, dalin në krye, ndërsa duan më shumë mbështetje, por nuk ndodh se dikush të dorëzohet duke thënë se unë vetëm kaq aftësi kisha. Ndoshta në ligjet e botës, dikush mund të ngarkohet përtej mundësisë, por një gjë e tillë nuk mund të ndodhë në çështjet fetare. Pra, siç u shpjegua më lart se pas caktimit të nivelit minimal, nuk qëndron ky argument se po ngarkohet përtej aftësisë njerëzore. Sigurisht, nevojiten mbështetje për të kuptuar disa çështje, njësoj si në çështjet materiale. Për shembull një nxënës i dobët i drejtohet mësuesit herë pas here, për të kuptuar mirë një mësim, dhe pas ndihmës së mësuesit, ai shkëlqen në atë mësim, por nëse mësuesit nuk i vijnë në ndihmë, atëherë ata sigurisht nuk kryejnë mirë detyrën e tyre, madje bëjnë shkelje ndaj detyrës së tyre. Këtu dua t’u tërheq vëmendje edhe mësuesve fetarë, pra imamëve, misionarëve dhe njerëzve të dijes, të cilët Zoti i ka bekuar me dije, se ata duhet të shfrytëzojmë mirë aftësitë që u ka falur Zoti. Nëpërmjet aftësive dhe mjeteve të tyre, ata duhet t’u vijnë në ndihmë atyre që janë më të dobët në këto aftësi shpirtërore e mendore. Kjo do të jetë mirënjohja juaj ndaj Zotit dhe nëse njeriu nuk i shpreh sinqerisht mirënjohje Zotit, ai konsiderohet si mëkatar para Tij.

Kështu që imamët, misionarët dhe ata që kanë dedikuar jetë në rrugë të Zotit dhe zotërojnë njohuritë fetare, duhet t’u japin mbështetje njerëzve, që edhe ata të ngjiten në shkallët e progresit. Ata duhet të japin mbështetje, që njerëzit të fillojnë ngjitjen e tyre nga shkalla më e ulët drejt lartësimit, sipas aftësive të tyre. Ky angazhim jo vetëm që do t’u shtojë besim e bindje, atyre besimtarëve që sinqerisht duan të përparojnë në rrugën shpirtërore, por një përpjekje e tillë, do të sjellë rezultate të këndshme edhe në progresin e xhematit. Allahu u drejtohet imamëve dhe misionarëve se aftësitë dhe vetitë tuaja janë shtuar nëpërmjet dijes suaj, andaj tani angazhohuni për t’ua shtuar aftësitë edhe vëllezërve tuaj. Allahu thotë në Kuran:

وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ ۚ

d.m.th. duhet të jetë një popull prej jush, i cili të ketë vetëm këtë detyrë që t’u bëjë thirrje njerëzve drejt veprave të mira. (Kuran 3:104)

Al-hemdulillah, tani institucione të tilla ku përgatiten misionarë dhe imamë po funksionojnë në mjaft vende. Detyre e tyre kryesore është që të kujdesen për edukimin e xhematit. Ata nuk kanë marrë arsimin fetar, vetëm për veprimtari të veçanta, për fjalime, debate, apo për të predikuar Islamin te të tjerët, por ata duhet të angazhojnë veten gjatë gjithë kohës në këtë detyrë. Kjo është detyra e tyre, që të angazhohen në edukimin e anëtarëve të xhematit, dhe t’u mësojnë mënyrat e progresit dhe zhvillimit të besimit. Ata duhet të mundohen se si mund t’u shtohen anëtarëve aftësitë shpirtërore dhe mendore. Përpos këtyre, imamët e misionarët duhet të gjejnë shtigje të reja, nëpërmjet të cilave ata mund të ftojnë njerëzit drejt mirësisë. Disa prej tyre janë bërë aq të regjur e të argasur saqë përgjigjen se s’kemi punë. Çdo detyrë që na është dhënë, e kemi kryer menjëherë. Sigurisht kjo nuk është e vërtetë dhe janë vetëm hile. Disa prej tyre, në vend që t’i kushtojnë vëmendje detyrës, janë angazhuar në çështje familjare, apo disa janë të zhytur në veten e tyre. Ndonëse, këta shembuj janë mjaft të rrallë, por kur ata shfaqen në një xhemat të vogël, janë të pashmangshëm. Për disa misionarë, kam mësuar se, ata u sorollaten qendrave tregtare tri herë në javë. Unë nuk po flas vetëm për misionarë të rinj, sepse shumica prej tyre janë të mbushur me frymë sakrifice, dhe ende po shërbejnë me një përkushtim të madh. Allahu u mundësoftë të shërbejnë me të njëjtin përkushtim. Amin. Shumica prej tyre janë të kujdesshëm edhe për kohën e tyre. Të parët që janë drejtuar në këtë vërejtje janë ata misionarë të vjetër. Ata duhet të shfrytëzojnë aftësitë e tyre dhe dituritë fetare, dhe duhet të përmbushin mirë detyra, që u ka përcaktuar vetë Zoti. Ata duhet të punojnë si një mësues i mirë, për t’ua shtuar aftësitë anëtarëve të xhematit.

Sigurisht, Allahu i Lartësuar duke ditur se do të duheshin persona për mbarëvajtjen e atij misioni e për të mbajtur gjallë parimet e tij, Ai u bëri thirrje se le të angazhohen disa prej jush, për të shtuar besimin dhe njohuritë shpirtërore, e pastaj t’i shfrytëzojnë ato në dobi të njerëzimit. Ata që kanë dedikuar jetë për hir të Allahut, janë zotuar vullnetarisht me pëlqimin e tyre. Andaj, kjo dije dhe kjo sakrificë lypin për ta përmbushur detyrën tuaj.

Është e vërtetë se të gjithë nuk janë njësoj në nivelin e tyre të dijes, dhe sipas vetive e aftësive përkatëse, çdokush nuk mund të sjellë njësoj dobi të tjerëve, e as që t’ua zgjojë aftësitë e tyre. Aftësitë individuale për të nxënë dijen shpirtërore dhe pastaj për t’ua mësuar atë të tjerëve janë të ndryshme. Megjithatë, përpjekjet për të arritur shkallën më të lartë të shfrytëzimit të aftësive, duhet bërë patjetër. Nëse, secili prej nesh do të mundohet seriozisht për t’u sjellë dobi vëllezërve tanë të dobët, atëherë kjo do të shpejtojë zhvillimin e xhematit dhe do t’ua lartësojë anëtarëve standardin e tyre.

Kështu që imamët dhe misionarët kanë një përgjegjësi të jashtëzakonshme, e nëse ata e kryejnë drejt detyrën, mund të kontribuojnë jashtëzakonisht shumë në ngritjen e aftësive të anëtarëve të xhematit. Po kështu janë edhe ata që kanë ndonjë detyrë në xhemat. Kur bëhen zgjedhje, anëtarët u japin vota, dhe i zgjedhin ata për detyrat e xhematit, sepse mendojnë se ata janë më të aftë dhe më të zgjuar se ne. Mendoj se të paktën i tillë duhet të jetë mendimi i votuesve, sepse duke mos pasur këtë vetëdije, ata nuk po përmbushin detyrën e tyre. Nëse, ky të shërbejë si standardi themelor i zgjedhjes së zyrtarëve në xhemat, atëherë nuk do të përzgjidhet asnjëherë ndonjë anëtar, vetëm për hir të postit. Megjithatë, edhe zyrtarëve të xhematit janë të obliguar që të përpiqen sinqerisht në ngritjen e niveleve shpirtërore dhe shkallës së dijes fetare të xhematit. Ata duhet të pasurojnë dhe të shtojnë aftësitë e tyre si dhe të anëtarëve të xhematit.

Nëse bëhet fjalë për çështjen e edukimit dhe brumosjen e vlerave islame, atëherë përveç Sekretarit të Edukimit dhe Presidentit të Xhematit, është detyra e secilit prej anëtarëve të amilas (Organit Drejtues) se së bashku me sjelljen e tyre, ata të interesohen edhe për edukimin e anëtarëve të tjerë. Për shembull, dëgjimi i fjalimeve të së xhumave, pjesëmarrja e anëtarëve në veprimtaritë e xhematit që të shtojnë dijen e tyre dhe zhvillohen shpirtërisht, angazhimi i përhershëm për t’i rikujtuar ata rreth përgjegjësive të tyre, në mbledhjet dhe takimet e xhematit, është gjithashtu detyra e zyrtarëve të xhematit. Kjo nuk është detyra e misionarëve, por njëkohësisht është përgjegjësia e të gjithë anëtarëve të Amilas.

Disa misionarë kryejnë këtë detyrë në mënyrë të shkëlqyeshme. Ata marrin shënime nga fjalimet e mia, e pastaj i diskutojnë ato çështje në vazet dhe kuvendet e tyre, dhe kështu gjatë gjithë javës, u tërheqin vëmendje anëtarëve për ato porosi. Kjo sigurisht, i sjell rezultate të dobishme xhematit. Shumëkush më shkruan se ka fituar mjaft dije, duke dëgjuar vaz apo predikim. Mësuam mënyrën e duhur për të kryer filan vepër dhe i shkundëm edhe përtesën tonë. Por nëse zyrtarët e xhematit të rrinë këmbëkryq dhe kujtojnë se meqë anëtarët dëgjojnë thëniet e Mesihut të Premtuar a.s. apo dëgjojnë edhe hytben e Kalifit, prandaj nuk kemi asnjë nevojë për t’i përsëritur këto çështje në kuvendet dhe takimet tona, atëherë ata me siguri kanë gabim. Nëse ata ndalen së këshilluari qoftë duke u nisur nga mendimi se nëse as porositë e Kalifit nuk kanë sjell asnjë ndikim tek ata, atëherë çfarë peshë do të kenë fjalët tona, prapëseprapë zyrtarët e xhematit kanë gabim. Përsëritja dhe rikujtimi sigurisht janë të nevojshme. Së pari, disa persona nuk arrijnë të kuptojnë. Unë vetë mundohem të parafrazoj shkrimet e Mesihut të Premtuar a.s. me fjalë të mia, duke i lehtësuar, por kam vënë re se akoma disa persona thonë se nuk kanë kuptuar, apo kishin keqkuptuar. Prandaj, nëse porosi të tilla përsëriten në mënyrë të lehtë dhe përshkruese herë pas here në kuvende dhe takime të ndryshme, atëherë sigurisht edhe ata që kanë vështirësi do t’i kuptojnë këto porosi.

Pra, mbështetje janë të domosdoshme, dhe ata që kanë përgjegjësi, duhet të shërbejnë si mbështetje për shtresën e dobët. Disa persona mundohen të kuptojnë vetë, dhe shpesh më shkruajnë se kishin dëgjuar fjalimin dy apo tri herë e pastaj kanë kuptuar temën. Por, meqë çdokush nuk i kushton vëmendjen e duhur, prandaj ata që kanë dedikuar jetën për t’i shërbyer fesë, dhe ata që kanë për detyrë për t’i mbështetur të tjerët, ata sidoqoftë duhet të bëjnë përpjekje në këtë drejtim.

Sapo kemi folur për rëndësinë e namazit me xhemat dhe ai është i detyrueshëm mbi meshkujt. Unë shpesh u tërheq vëmendje anëtarëve për rëndësinë e tij, e nëse ata që janë të rregullt në namaze, shërbejnë si urë lidhëse për të tjerët, atëherë me siguri, mund të shikojmë përmirësim në këtë situatë. Nuk është e nevojshme se ata të jenë zyrtarë të xhematit, madje, këtë detyrë mund ta bëjnë edhe anëtarë të thjeshtë.

Njëherë Hazret Kalifi II r.a. duke shtjelluar këtë temë, tregoi:

“Një ditë kur erdha për faljen e jacisë, pashë se ishin vetëm dy rreshte, atëherë u thashë të pranishmëve, se kur ata vijnë për falje, duhet të marrin dhe fqinjët me vete. Ditën tjetër vura re se numri i xhematit ishte rritur konsiderueshëm.”

Tani  ata që dinin se namazi është i obligueshëm, dhe është ndër veprime të detyrueshme, por mungonte vetëdija që të kuptonin rëndësinë e faljes, apo plogështia e kishte dobësuar këtë vetëdije. Kështu që edhe rikujtime nganjëherë, zgjojnë vetëdijen e njeriut dhe e përmirësojnë. Shtimi i besimtarëve në këtë ngjarje, sugjeron se nuk ishte imitimi që i pengonte anëtarët nga falja, por ishte përtesa dhe plogështia që nuk e lanë të ndërgjegjësohen për rëndësinë e faljes. Kështu që kjo përtesë dalëngadalë e ndryshku edhe mundësinë apo aftësinë e tyre, dhe ata dalëngadalë u larguan nga namazet. Pra, me një përpjekje modeste, njerëzit mund të flakin përtacinë e tyre.

Para disa ditësh, unë i kisha tërhequr vëmendje Imam Ataul Muxhib Rashid sahibit ndaj disa çështjeve edukative. Përpos të tjerash, i kisha thënë gjithashtu se anëtarët duhet të shoqërojnë edhe të tjerët në falje. Nëse distanca është e madhe, atëherë ata mund të ndërrojnë mjetet e tyre, që të mos ngarkohet vetëm një person për shpenzimet e naftës.

Një anëtar nga Gjilingam më tregoi se shoku i tij e merr në telefon 10 minuta para se të nisej, që ai të jetë gati për faljen e sabahut. Nëse ata njoftojnë njëri-tjetrin për sabah, në këtë mënyrë, atëherë me siguri mund të rritet numri i anëtarëve në namaz. Pra, duhet të dimë se çdokush nuk përfiton njësoj nga çdo çështje. Kemi nevojë për rikujtim, dhe siç kam thënë se çdo njeri përpiqet të marrë ndikim sipas kapacitetit të tij. Disa përpiqen vetë, ndërsa të tjerët kërkojnë mbështetje. Për disa, ne vetë duhet të shërbejmë si mbështetje apo urë lidhëse, me qëllim se edhe individët arrijnë nivele të aftësisë dhe vetëdijes personale, si dhe të përmirësohet edhe standardi i xhematit në përgjithësi. Për këtë sigurisht edhe administrata e xhematit si dhe individët duhet të luajnë rolin e tyre.

Meqë folëm për vëmendje, ajo duhet të jetë e përqendruar gjatë gjithë fjalimit. Unë kam vënë re gjatë fjalimit, dhe ndoshta disa e dinë vetë se i zë plogështia dhe dremitin, madje jo vetëm që dremitin por bien në gjumë të thellë, dhe nganjëherë zgjohen duke u rrëzuar te personi tjetër. Këta kanë nevojë të preken e të zgjohen. Ka edhe të tillë që kanë vështirësi në dëgjim dhe nuk dëgjojnë mirë, dhe nuk kapin dot temën. Disa janë të zhytur në mendimet e tyre. Pra, për kësisoj personash, nuk mjafton se duke dëgjuar hytben apo fjalimin, kanë kryer detyrën. Çfarë ndikimi do të kenë këto fjalime? Sigurisht ata kanë nevojë për përsëritje e rikujtime dhe për t’u tërhequr vëmendje. Gjatë xhelsës, ndoshta duke parë njerëz në dremitje e sipër, apo për të shkundur gjumin e vet, disa persona ngrenë parulla të fuqishme. Megjithatë dëgjimi i fjalimit dhe hytbes, përqendrimi ndaj tyre dhe veprimi mbi to, varet nga aftësitë individuale, dhe nëse herë pas here rikujtohet kjo çështje, atëherë sigurisht mund të dëshmojmë përmirësime.

Islami gjithashtu na detyron t’u prijmë të tjerëve në rrugëtimin tonë. Kjo nuk është vetëm detyra e misionarëve dhe imamëve. Për sa i përket vëmendjes ndaj prurjes së njerëzve në namaz, ata persona të cilët kanë shtëpi afër xhamive tona, duhet të fillojnë së pari. Kjo nuk është vetëm detyra e atyre që jetojnë larg, por edhe fqinjët e afërm duhet të kontribuojnë në këtë përpjekje. Ata që jetojnë afër xhamive “Bejtul Fazl” apo “Bejtul Futuh”, nëse kontribuojnë në këtë fushatë, dhe këshillojnë edhe fqinjët e tyre, atëherë me siguri, mund të rritet ndjeshëm numri i anëtarëve në falje në këto xhami, si dhe në xhami të tjera. Kjo është vëllazëria e vërtetë islame, pra jo vetëm dashuria dhe dhembshuria e ndërsjellë, por njëkohësisht ka nevojë të këshillohen për obligimet e tyre.

Allahu u ka bërë porosi besimtarëve, se kur ata ecin përpara, duhet të bëjnë thirrje edhe vëllezërve të tyre, që edhe ata të marrin pjesë në këto mirësi. Ata që janë të dobët, le të shtyhen, që të ecin përpara. Kjo vepër, do t’i sjell njeriut bekime prej Zotit, sepse sipas një thënie të të Dërguarit të Allahut s.a.s. njeriu që nxit për vepra të mira, meriton po aq sevap, sa ai që e bën atë. Kështu që, ata që falen me xhemat, sigurisht do të fitojnë 27 herë shpërblim prej Zotit, por duke sjellë me vete edhe të tjerët, meritojnë akoma më shumë bereqet prej Allahut. Pra, nëse dikush sjell tre persona me vete, atëherë ai në vend të 27 herë, do të shpërblehet 108 herë. Pra, shiko sesi Allahu i Lartësuar e bekon dhe begaton njeriun. Ne, aq sa duhet të angazhojmë veten në çështjet fetare, duhet t’i angazhojmë edhe të tjerët. Nëse çdokush vepron me këtë frymë, atëherë jo vetëm që do të kontribuojmë në përmirësimin e vetëdijes dhe aftësive të të tjerëve, por njëkohësisht do të vëmë në lëvizje edhe vetëdijen dhe aftësinë tonë, sepse tashmë nuk mund të kënaqemi duke qëndruar në një vend. Përkdundrazi, duhet të ecim përpara, dhe duke ua siguruar të tjerëve mirësinë dhe mëshirën e Zotit, sigurojmë hair për veten. Ky mendim dhe kjo frymë do të sjellë ndryshime të mëdha në zhvillimin e xhematit.

Allahu na mundësoftë të gjithëve që të shtojmë aftësitë tona dhe tërheqim mëshirën dhe mirësinë e Zotit. Amin