ئیمامێ مەهدی و مەسیحێ ژڤاندار (سلاڤ و دلووڤانیێت خودێ لسەر بن)
ژدایكبوون و مەزن بوون و كارنامەیا وی:
هێژا میرزا غولام ئەحمەدێ قادیانی (سلاڤێت خودێ لسەر بن) ل گوندێ قادیان ل دەڤەرا پێنجاب ل هندێ، ل سالا 1250 مشەختی – 1835 زايینى ژدایكبووی. ئەو ژ دویندەها خێزانەكا ماقویل یا فارسی یە، ددەمێ زالداریا مەغوولیا دا مشەختی هندێ ببوون. باپیرێت وی ژ سەمەرقەندێ هات بوون و ل پێنجابێ ئاكنجی ببوون، ئمبراتۆڕێ مەغوولی چەند گوند و زەڤی بو ڤەبری بوون و دابوونە وان..
و دەمێ هێزا زال بوونا مەغوولیا سست بووی، دەڤەرا پێنجاب كەتە ددەستێ سیخا دا ئەوێت دژی مەغوولیا راووستیاین. موسلمانا گەلەك نەخوشی لسەر دەستێ سیخا دیتن، ئەو دكوشتن و ددەرێخستن و مزگەفتێت وان بو هەسپ و چێلا كربوونە گووڤ…
دوی دەمی دا، بریتانیا هەوا خو ل هندێ دەستپێكربوو، و گەلەك نە ڤەكێشا خونكارییا وێ گەهشتە دەڤەرا پێنجابێ ژی، و هۆسا زورداری و تەپەسەریا سیخا لسەر موسلمانا را بوو و سەروبەرێ وان باشتر لێ هات، لێ ئنگلیزی قەشە ئینان ئەوێت كاركرین دا ئوولێ فەلەینی ل هندێ بەلاڤ كەن، بەلاڤكرنا فەلەینی یێ لهندێ ئێك ژ وان ئاویزا بوو ئەوێت بریتانیای بكارئیناین دا زالداریا خو هەردەم ل سەر مرووڤێت وێرێ دادەت، ڤێجا وان قەشا دەسپێكر و ب دژواری هێڕشكرنە سەر ئوولێ ئیسلامێ و برێ یەكا دژوار نەكامیا پێغەمبەری سلاڤێت خودێ لسەر بن كرن، كو بەری وی دەمی هوسا نەهات بوو كرن، و گەلەك (شێخ) یێت هەلهەلی بوونە فەللە و هێرش ب دژواری دكرنە سەر ئیسلامێ، و ڤێ هێرشا فەللا لسەر ئیسلامێ وەل خودان ئوولێت دی ژی كرن، كو پێكوولێ بكەن و ئیسلامێ كێم كەن، و بو جارا ئێكێ ددیرووكێ دا بزووتنەوەیێت هندووسی پەیدا بوون، هێرش دكرنە سەر ئیسلامێ و داخواز دكر كو موسلمانێت هندی بزڤرنە سەر ئوولێ باب و باپیرێت خو….
د وی دەمی دا هێژا میرزا غولام ئەحمەد سلاڤێت خودێ لسەر بن هاتە گورەپانێ، دا بەرەڤانیێ ژ ئیسلامێ و روی یی پاقژێ پێغەمبەری بكەت، ڤێجا بەرسڤا چكیێت وان و پێبەرزوكێت وان دا و ب رێ یا گووتارا د روژناما دا و ب ناما بەرسڤا وان ددا، و پاشی لێنڤیسەك بەرهەڤكر ناڤێ وێ كرە (گرووڤەیێت ئەحمەدی) (البراهين الأحمدية)، و تێدا گرووڤە لسەر راستی یا ئیسلامێ و راستی یا پێغەمبەرێ وێ (دلووڤانیا خودێ لسەر بن)، و هەڤركیا ئوولێت دی كر، و لێنڤیس دیف لێنڤیسێت مەزن بەرهەڤكرن تاكو گەهشتنە حەشتێ و تشتەكا…
و هێژای دەست ب ڤەكوولینا لێنڤسێت پیرووز یێت ئوولێت دی كر، و بتایبەتی ئوولێ فەلەینی، گەلەك هەڤدژی تێدا دیتن، وەل وی كر كو د گەنگەشا و لێنڤیسا و گووتارا دا بشێت وان چیز كەت، و بەرگریا وی ژ ئیسلامێ بو جهێ حێبەتی یا هەمی موسلمانا ل هندێ، و شینناڤێ وی كرنە قەهرەمانێ ئیسلامێ، چونكو وان ئەو بتنێ ددیت كوب شێت بەرسڤا وان هێرشا بدەت ئەوێت دهێنە سەر ئیسلامێ و دوژمنا چیزكەت، شێخ و زانایێت ئیسلامێ پەسنێت وی كرن، و گووتن لێنڤیسا وی (گروڤە) باشترین لێنڤیسە د ئیسلامێ دا..
پاشی هێژای راگەهاند كو خودێ بلندتر یا گووتیێ ئەو ئیمام مەهدیە، ئەوێ خودێ سۆزدای كو لدیماهیا دەمی بێت، ئەڤ گووتنە لدەف گشت موسلمانا یا باش بوو و بەرهنگاریەكا دژوار لێ نە هاتە كرن، چونكو وان باوەری پێ هەبوو و وان دیرووكا وی ژیانا وی یا پاقژ دزانین، لێ دەمێ وی راگەهاندی كو خودێ بلندتر یا گووتیێ كو عیسا كورێ مریەمێ (سلاڤێت خودێ لسەر بن) یێ مری و ئەو میناكێ كورێ مریەمێ یە، وی دەمی شێخێت بەرهنگارێت وی دژی وی راووستیان و گەلەك ژ وان دگەل فەللا و هندووسی یا دژی وی راووستیان، و فەتوا دان كو ئەو گاوورە، وی بەرسڤا وان پێبەرزووكا د لێنڤیسێت خودا دا، و وی داخوازیا خو بئاوایەكێ دیار و قیچ ئاشكرا كر..
و ژ بەر بەرەڤانیا وی ژ ئیسلامێ فەللە بتایبەتی دژی وان راووستیان، قەشا پێكوول كرن كو تاوانێت یاسایی یێت ژ درەو پێرادەن دا بكەنە د زیندانێ دا، لێ خودێ هەمی دەما ئەو پێكوول فشتقاندن، و پیلانێت وان ئاشكرا دكرن، هەر جار شەرمزار دكرن، هەروەسا ژ بەر بەرەڤانیا وی یا بهێز ژ ئیسلامێ، پیلانا وان كو مللەتێ هندی بكەنە فەڵە سەرنەگرت. فەڵەینی لاواز بوو چونكو وی ژ گەلەك ژێدەرا و ژ لێنڤیسێت وان ژی، نەدرستی و نە راستییا وی ئوولی دیاركرن، و دسەر وێ ڕكوویی و بەرهنگاریا دوژمنا ڕا، خودێ پرمەزن بسەركەتنا خو پشتەڤانیا وی كر، و وی شیا دوژمنێت ئیسلامێ، و خودێ ئەو پێشبینی و مزگینی یێت وی داین بجهئینان، و هێژای ب فەرمانا خودێ پربلند كووما ئیسلامی یا ئەحمەدی دانا، ئەوا نوكە ل هەمی جیهانێ بەلاڤ. ئەڤە هەمی، و ئەو مروڤەكێ بتنێ بوو، و هەمی جیهان دژی وی بوو. و بەلاڤ بوونا ڤێ كوومەڵێ و هەر مەزن بوونا وێ، و ئەڤ تشتە نوكە یێ بەر چاڤە، گروڤەیە كو دەستێ خودێ دگەل ڤێ كوومەڵێ بوویە، چونكو دوان سەروبەرا دا و د سەر وان زەحمەتی و ئاستەنگا را، ئەڤ كوومە بێ ی خودێ سەر نە دكەت…
داخوازناما وی:-
بو دیاركرنا داخوازناما خو سلاڤێت خودێ لسەر بن گووت بوو:
((من گەلەك جارا یا دیاركری و بو مروڤا یا ئاشكراكری، كو ئەز مەسیحێ ژڤاندارم و مەهدیێ مەعهودم و دیسا فەرمان یا ل من هاتیە كرن و ئەز نە ژوان كەسا مە یێت گوهداریا خودێ نە كەن و دگەهنە گوننەهبارا، و هەكە هین ژ خودێ بترسن، زوی بریارێ لسەر من نەدەن و باش هزرا خو دمن دا بكەن. نەكو هین تشتەكی درەو دانن و ئەو ژ خودێ بیت، و نەكو هین زەلامەكی پیچ دانن و ئەو ژ چاكا بیت.))
(ئیعجاز المسيح، الخزائن الروحانية بەرگێ 18 پ 7-9)
دیسا هێژای سلاڤێت خودێ لسەر بن هەر لسەر ڤێ مژارێ گووت بوو:
((ئەز مروڤەكم خودێ بدلووڤانیا خو ئەزێ پەروەردە كریم، و دانەكا تەكووز خودێ دا من، و ئەز ژ دێ بێ بەهر نەكرم، و ئەز كرمە ئێك ژ وان مروڤا یێت ئەو دگەل دئاخڤیت و ئاخفتنا ددانیتە سەر دلێ وان،. و ژ دەف خو ئەز فێركرمە زانینێ، و رێ یێت بدلێ خو و رێبوارێت ترسا خو نیشا من دان، و نهێنی یێت خو یێت بلند بو من هلێڤرین (کەشف)، هندەك جارا بئاوایەكێ بێ گوومان و بێ بەرزەیی و بێ ڤەشارتن دگەل من ئاخفت، و هندەك جارا بروناهیا هلێڤرییا (كەشفا) ئەوێت وەكی سپێدا ئەز رون دكرم، و مەزنترین قەنجی لمن كری وی ئەز كرمە پێشڤان (مەهدی) و دویڤگر (خەلیفە)ێ سەردەمی، و ئەز نویكار سەرێ ڤێ سەدێ فرێكرم، داكو مروڤا ژ تاریێ دەربێخمە ڕوناهیێ…
و ژ گروڤێت وی یێت پیرووز ئەوە كو دەمێ پیچكرنا فەللا ددیت، و دەمێ ئەو ددیتن یێ دژی ئوولێ خودێ د راووستن، و یێ پێغەمبەرێ خودێ دئیشینن و كێم دكەن، و یێ كورێ مریەمێ گەلەك بلند دكەن… گڕ بەر بوو خودێ تۆرە بوو، و گازی كرە من و گووت : ئەز دێ تە كەمە عیسا یێ كورێ مریەمێ، و خودێ هەر تشتێ وی بڤێت دكەت، ڤێجا ئەز غیرەتا خودێ مە ئەوێ وی دەمی هل بووی، دا ئەوێت عیسا گەلەك بلند كری بزانن كو عیسا وەكی خودێ نە بوویە، و دا بوو وان دیاركەت كو خودێ دشێت عیسای بكەتە ئێك ژ مللەتێ پێغەمبەرێ خو، و ئەڤ سوزە یا كارپێكری بوو.))
(مِرآةُ كمالاتِ الإسلام، الخزائن الروحانية بەرگێ 5 پ 422-426)
و سلاڤێت خودێ لسەر بن بڤی دەقی گووت بوو:
((هێژایا گوهێ خو بدەنێ، خودێ رێ یێت خوشیێ نیشا هەوە بدەت، ئەز ڕاپرسكارم، داخوازكارم، و ب پەردە ئەز نا ئاخڤم، لێ ئەز ژ سەمیانێ داندەه پێزانم، خودێ لسەرێ سەدێ ئەز یێ فرێكریم… دا ئوولی نوی كەمە ڤە و دا روی یێ موسولمانا گەش كەم، و دا خاچێ بشكێنم و دا ئاگرێ فەڵەینی یێ ڤەمرینم، و دا شووپا پێغەمبەری راكەمە ڤە، و تشتێ پیچ بووی چاك بكەمە ڤە، و تشتێ كەتیە سەر ئیك بینمە بازارێ ڤە، و ئەزم مەسیحێ ژڤاندار و مەهديێ مەعهود، خودێ ب رافرێكرنێ و هزرینا (وەحی و ئیلهام) قەنجی لمن كر، و دگەل من ئاخفت كا چەوا دگەل فرێكریێت خو یێت گراڤی ئاخفت بوو، و دیدەڤانی لسەر راستبێژیا من ب گروڤەیا كر و هین یێت دبینن، و دێمێ من بروناهیا گەش كر و هین دبینن.
و ئەز نا بێژمە هەوە بێ گرووڤە من وەرگرن، یان بێ زالداری باوەر یێ بمن بینن، لێ ئەز دناڤ هەوە دا گازی دكەم كو هین بو خودێ د دادڤان بن، و دگەل وان حنێرا و گروڤەیا و دیدەڤانێت خودێ داینە من د راست بن. بو وان دبێژم یێت باوەر ژ من ناكەن، ئەگەر ئەو حنێرێت خودێ دگەل من كرین نە وەكی وان بوون ئەوێت دگەل راستبێژ ا هاتینە كرن، و نە وەكی وان بوون ئەوێت د گەل پێغەمبەرێت بەرێ هاتینە كرن، من بزڤرینن و من نە وەرگرن.))
(الاستفتاء، الخزائن الروحانية بەرگێ 22 پ 641)
گاڤێت دیماهیێ ژ ژیانا وی یا گراڤی
هێژایێ مە ئەحمەد سلاڤێت خودێ لسەر بن دگەل خانما ژنا خو و چەند كەسا ژ خێزانا خو و چەند هەڤالێت خو گەهشتە باژێرێ (لاهۆڕ)، و ل وێری د ئێك ژ كەسێت ریهسپی یێت كووما وی ل خانیێ خو ئەو حەواند، وی دەمی سلاڤێت خودێ لسەر بن ئێشا دووسنتاریا لێ بوو، و هەر دەم بو دەمی د هەودا ڤە، ل روژا 23 ی رەبیع ئەلسانی یا مشەختی كو دكەفیتە 25 ی گولانێ (ئەیار- مایو) سالا 1908 ئەو ئێش هاتێ ڤە، و نڤیژا روژئاڤا و شیڤەگەهێ پێكڤە كرن، و پیچەكا خوارنێ خوارن، پاشی حەزكر بچیتە دەستنڤێژێ، و چوو دەستنڤێژێ، پاشی زڤری ئوودا خو دا پیچەك بهنا خو ڤەدەت، پیچەكێ نڤست، و خوەدی یێت وی ژی نڤستن، لێ ئەو جارەكێ یان دوو جارا بشەڤێ هشیار بوو و چوو دەستنڤێژێ، و لدەمژمێر دووازدەیێ وێ شەڤێ هشیار بووڤە، هەست ب لاوازیەكا مەزن كر، ژنا خو ژ خەو راكر، پشتی دەمەكێ كورت پتر لاواز بوو، ژنا وی دەستویری ژێ وەرگرت كو فرێكەتە بدیف هێژا مەولەوی نورەددین را (خودێ دلووڤانیێ پێ ببەت)، ئەو نووژدارەكێ دەستهەل بوو و نێزیكترین و خوشتڤیترین هەڤالێت وی بوو، هێژایێ مە ئەحمەد لبەر هات كو فرێكەنە بدیفرا و بدیف كورێ وی را هێژا مەحمود ئەحمەد
(خودێ دلووڤانیێ پێ ببەت) وی دەمی ژییێ وی نوزدە ساڵ بوو.
مەولانا نوروددین (خودێ دلووڤانیێ پێ ببەت) هات، هەروەسا نوژدار محەمەد حەسەن و نوژدار یەعقوب بەگ، سلاڤێت خودێ لسەر بن گووتە وان دووسەنتاریا یا لمن، ڤێجا ب هزرا هەوە ئەز كیژ دەرمانی بخوم، پاشی ئاخفتە ڤە و گووت :- براستی دەرمان یێ ل عەسمانا هەی، ڤێجا دەرمانی بدەنە من و هیڤیا ژ خودێ بكەن، نووژدارا چارەسەریا وی كرن، لێ لاوازی یا وی هەر پتر لێ دهات، و دئەزمانێ وی و گەروییا وی هشك بوون، و سلاڤێت خودێ لسەر بن هەر دەم بو دەمی دا بێژیت “خودێ من خوشتڤیێ من” و دبیت ئەڤە بیرا مە ب وێ گووتنێ بینیت ئەوا هێژایێ مە فڕێكریێ خودێ
(سلاڤ و دلووڤانیێت خودێ لسەر بن) دەمێ ل وێ نەساخییا مرنێ گووتی، د سەحیح ئەلبوخاری دا هاتی، ژ دەیكا باوەردارا عائیشا یێ
(خودێ دلووڤانیێ پێ ببەت) گووت بوو: سەرێ پێغەمبەری (سلاڤ و دلووڤانیێت خودێ لسەر بن) لسەر ڕانێ من بوو، های ژ خو نەما، پاشی هشیار بوو و هەر بەرێ خودا بانی پاشی گووت “خودێ من هوگرێ بلند تر)” ((مژارێ ئاخفتنێت دیماهیێ یێت پێغەمبەری (سلاڤ و دلووڤانیێت خودێ لسەر بن)))
هەڤالێت هێژایێ ئەحمەد (سلاڤ و دلووڤانیێت خودێ لسەر بن) و هەمی مرووڤێت لوێرێ د شەپلی و شەپرزە بوون، هندەك ژ وان بەردەستییا وی دكر و هندەكا نڤێژا بدەنگ دكر، كورێ میرزا بەشیر ئەحمەد (خودێ دلووڤانیێ پێ ببەت) نڤیسی بوو دبێژیت :-….” گاڤا من وێ سپێدێ دێمێ بابێ خو دیتی ئەز شەپلیم، و من گووت هەبیت نە بیت ئەڤە ئێشا مرنێ یە ”.
نێزیكی دەمژمێر پێنجێ سپێدێ نواب محەمەد عەلی (خودێ دلووڤانیێ پێ ببەت) گەهشت، ئەو مێرێ كچا وی یە و ژ هەڤالێت وی یێت خوشتڤی یە، دەمێ هاتیە د ژوورڤە سلاڤ كرە هێژایێ مە ئەحمەدی، وی ژی بەرسڤا سلاڤا وی دا : پاشی پسیاركر : پا نڤێژا سپێدێ بوویە؟ گووت : بەلێ. لەپێت خو لنڤینكێت خودان و دەستنڤێژا خو گرت پاشی دەست ب نڤێژكرنێ كر، لێ دنڤێژكرنێ دا، های ژ خو نەما، پشتی پیچەكێ هشیار بوو و جارەكا دی پسیاركر : پا نڤێژا سپێدێ بوویە؟ ئێكی گووت : بەلێ. جارەكا دی دەست ب نڤێژێ كرە ڤە، و نڤێژ كر تاكو دیماهیێ، پاشی های ژ خو نەما و ئەڤ پەیڤە دگووتن “خودێ من خوشتڤیێ من”.
ل دەمژمێر هەشتی سپێدێ ئێك ژوان نوژدارێت چارەسەریا وی دكەن، پسیار ژێكر، كا جهەك ژ لەشێ وی دئێشیت، ژبەر لاوازیا خو نەشیا بەرسڤا وی بدەت، دەستێ خو درێژكرە ئەوێت لوێرێ كو كاغەزەكێ و خامەیەكی بدەنە ڤێ، نڤیسی كو ئەو گەلەكێ لاوازە، ژبەر ڤێ ئەو نەشێت بەرسڤا وان بدەت، و لدەمژمێر نەهێ سپێدێ سەروبەرێ وی تێكچوو و و بهن هەلكێشانێت وی ددرێژ بوون، بو ئەوێت لوێرێ یا دیار بوو كو چ نە مایە دێ مریت، و لدەمژمێر یازدەی بەری نیڤرو بپیچەكێ هەر وێ روژێ و لسەر جهێ خو، جانێ وی یێ پاقژ ژێ دەركەت دا بگەهتە خوشتڤیێ خو، و چوو دەف هوگرێ بلند تر ل بەحشتا نەمرنێ، ئەم یێت خودێی نە و دێ بو وی زڤرین. و بوێ چەندێ ژی یێ پیرووز ئەوێ گەهشتی یە حەفتێ و پێنج سا ڵ و نیڤا…