حەقیقەتا بەهەشت و جەهنەمێ

ناڤەروك:

1- بەهەشت.

2- جەهنەم.

3- حەقیقەتا نیعمەتێن بەهەشتێ.

4- مروڤێ خودێ نیاس و مروڤێ دنیای.

5- حور العین یان حوری.

6- ئەرێ جەهنەم وەکی بەهەشتێ دێ هەروهەر مینیت یانژی دێ روژەکێ ب دوماهیك هێت.

1- بەهەشت:

بنیاتێ ژیانا بەهەشتێ یان جەهنەمێ لسەر ژیانا ڤێ دنیایێ هاتییە دانان.

خودایێ مەزن دبێژت: {وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ} (البقرة: 25)

ل ڤێرێ خودایێ مەزن باوەری لێکچواندیە وەکو باغ و رویبار دبنرا دچن، و حیکمەتەکا مەزن ئێخستیە دڤێ لێکچواندنێدا، و مەئاگەهدار دکەت کو ئەو پەیوەندیا ئێخستیە دناڤبەرا باغا و رویباراندا ئه وه كو هەر ئەو پەیوەندیە دناڤبەرا باوەری و کریارێن چاکدا، هەروەکی کاچەوا چ باغ هەردەم ب گەش و کەسکاتی نامینن بێ ئاڤ هوسا باوەریژی نامینیت باوەریەکا زیندی بێی کریارێن چاك، چونکی ئەگەر باوەری هەبوو بێی کریارێن چاك ئەڤە باوەریەکا بێ بهایە و ئەگەر کریارێن چاك هەبون و باوەری نەبو دیسان چ بها نینە.

بێگومان حەقیقەتا بەهەشتا ئیسلامێ ئەو تشکدانا ئیمان و کریارێن مروڤیە ددنیایێدا، و نە تشتەکێ نیە مروڤ ژ دەرڤە یان ل ژیانا پشتی مرنێ ب دەستخوڤە دئینیت بەلکو بەهەشتا مروڤی دناخێ مروڤی بخودا دروست دبیت و بەردەوام دبیت، و بەهەشتا مروڤی ئیمانە و کریارێن چاکن و دڤێ جیهانێدا دەستپێ دکەت، و د ناخێ مروڤیدا ئیمان ب شێوەیێ کومەکا باخچان و کریارێن چاکژی ب شێوێ کومەکا رویباران دەردکەڤن بوو مروڤی، و پاشی د پاشەروژێدا ئانکو ل ژیانا پشتی مرنێ دا ب ئاشکرای دێ بینیت، قورئانا پیروز بومە دیاردکەت کو ئیمان وەکو کومەکا باخچان و کریارێن چاکژی وەکو کومەکا رویبارێن ئەڤان باخچانن، خودایێ مەزن دبێژت: {ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ (*) تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ} (إبراهيم: 25_26)

ئانکو: پەیڤا پاك و پاقژ وەكی دارەكا پاقژە، بنێ وێ و ڕهو ڕویشالێت وێ یێت د ئەردیدا چۆیین، و یا بنەجهە و تایێت وێ یێت ل بەر ئەسمانی.

هەمی وەختان ب دەستویرییا خودایێ خۆ بەر و فێقییێ‌ خۆ ددەت.

پەیڤا پاك و یا ئیمانی یا خالیە ژ هەمی جورێن نە تمایێو درەو و یاریپێکرنێ ئەڤە هەروەکی دارەکا جوان و بێ کێموکاسیە کو رەگ و ریشالێن وێ د عەردیدا چونە و لقێن وێژی گەهشتینە بلنداهیا ئاسمانا و هەمی وەختان بەرهەمێ خو ددەت و هیچ دەمەك و سەردەمەك نائێت کو لقێن وێ بەرهەمی نەدەت

ل ڤێرێ خودایێ مەزن تەشبیها پەیڤا ئیمانی ب دارەکا پاك یا هەمیشەی بەرهەم دار دکەت.

2- جەهنەم:

پاشی خودایێ مەزن دبێژت: {وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ} (إبراهيم: 27)

ئانکو: پەیڤا پیس پەیڤەکا هوسانە سروشتێ مروڤی پەسەند ناکت و چجارا شیانا راوستیانێ نینە بەرامبەر بەلگێن عەقلی یان یاسایێن سروشتی. یانژی بەرامبەر دەنگێ وژدانێدا، ئانکو نە تشتەکە ژبلی داستانا یان چیروکێن بێ مفا.

هەروەکی خودایێ مەزن دارێن جوان یێن ئیمانێ لێکچواندییە وەك تری و هنار و فێقیێن خوش یێن دی، و دایە دیارکرن کو ئیمان د ژیانا پشتی مرنێدا ب شێوەیێ ڤان فێقیان خو دنوێنیت و دیاردبیت،

ب هەمان شێوە پەیڤا پیس یا کوفرێ لێکچواندییە ب دارا (زەققوم)ێ ل ژیانا پشتی مرنێ . وەکی خودایێ مەزن دبێژت : {أَذَلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ(*) إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِلظَّالِمِينَ(*) إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ(*) طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ(*)} (الصافات: 63_66). هەروەسا دبێژت: {إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ(*) طَعَامُ الْأَثِيمِ(*) كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ(*) كَغَلْيِ الْحَمِيمِ(*) خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ الْجَحِيمِ(*) ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ(*)…..* ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ(*)} (الدخان: 44_50)

ئانکو: دڤان هەردوو مێهڤانداریاندا کیشك باشترە، باخچێن بەهەشتێ یان دارا زەققومێ کو بەڵایە بو ستەمکارا؟

زەققوم دارەکە ژ بنێ جەهنەمێ دەردچیت، ئانکو ژ خومەزنکرنێ دروست دبیت و گەشەدکەت، و فێقیەك ژێ دەردکەڤیت وەکی سەرێن شەیتانانە ئانکو ژناف چوی، چونکی پەیڤان شەیطان ژ (الشیط) هاتییە وەرگرتن، مەبەستا ئایەتێ ئەوە کو خارنا ڤێ دارێ دبیتە ئەگەرێ ژنافچونێ. پاشی دبێژت دارا زەققومێ خوارنا وان کەسایە ئەڤێن ژ عەمدەن گونەهان دکەن.

پەیڤا کوفر کو پەیڤەکا ڤێ دنیاێ یە، خودایێ مەزن لێکچواندییە ب دارا زەققومێ، و دارا جەهنەمێ ل قەلەم دایە، هەروەك پەیڤا ئیمان کو پەیڤەکا ڤێ دنیاێ یە، خودایێ مەزن لێکچواندییە ب باخێن بەرهەمدارێن بەهەشتێ، و ب ڤی شێوەی دیارکرییە کو بناغەیێ بەهەشت و جەهنەمێ د ژیانا دنیایێ دا دهێتە دانان و دبێژت: {نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ (*) الَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ (*)} (الهمزة: 7_8).

ئانکو: جەهنەم ئاگرەکە ژ تورەبونا خودێ سەرچاوەی دگریت، و ب تاوان و سەرپێچیا داگیردبیت، و ل دەستپێکێ ب سەر دلاندا زاڵدبیت، ئەڤە ئاماژەیە کو بنياتێ ڤی ئاگری ژ داخ و خەم و ئازارانن توشی دلا دبن.

چونکی هەمی سزایێن روحی ل دەستپێکێ ژ دلا دەستپێ دکەن و پاشی هەمی جەستەی داگیردکەن.

و ل جهەکێ دیدا خودایێ مەزن دبێژت : {وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ} (البقرة: 25)

ئانکو: ئەو سوتەمەنیا کو هەمی وەختا ئاگرێ جەهنەمێ دهێلیت هل ژ دوو تشتا پێك دهێت:

یا ئێکێ: ئەو خەلکەنە ئەڤێن خودایێ خو یێ راستەقینە ژبیرکرن و پەرستنا غەیری خودایێ راستەقینەکرن، و پەرستنا مروڤان دکەن، خودایێ مەزن دەربارەی وان دبێژت: {إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنْتُمْ لَهَا وَارِدُونَ} (الأنبياء: 99) ئانکو: هوین و ئەو پەرستیێن هەوە ئەڤێن هەوە بوخو کربین خودێ و هەرچەندە مروڤبوون، دێ چینە دناف ئاگرێ جەهنەمێدا.

یا دووێ: پەیکەرن.

دڤان هەمی ئایەتاندا دیاردبیت کو بەهەشت و جەهنەم وەکی ڤێ جیهانا مادی نینن، بەلکو سەرچاوەیێ وان تشتەکێ روحیە د جیهانا پشتی مرنێدا ب کومەکا شێوەیێن بەرجەستە دهێنە دیتن، دگەلکو ئەو فورمە و شێوەیێن بەرجەستە چجارا سەر ب ڤێ جیهانا مادیڤە نینن.

3- حەقیقەتا نیعمەتێن بەهەشتێ:

دجیهانا خەوناندا مروڤ وەسا دزانیت کو راستیەکا فیزیکی یا مادییە بەلێ ئەف جیهانا خەونا دوخێ روحی یێ مروڤی نیشا مروڤی ددەت وەك شێوەیەکێ فیزیکی یێ بەرجەستە، اها هوسا د جیهانا پشتی مرنێدا ئانکو ل ئاخرەتێ هەمی کریارێن مە و ئەنجامێت وان دێ ب شێوەیەکێ کومەکا وێنەیێت فیزیکی

دەرکەڤن، و دێ ل بەرچاڤێن مە هەمی ب شێوەکێ ئاشکرا و جوان دیاربن کو دڤێ جیهانا مادیدا ب شێوەیەکێ ڤەشارتی دگەل مەبوون.

هەروەکی چەوا مروڤێ نڤستی پشت راستە کو ئەف دیمەنێن دخەونێدا دبینت کومەکا ریدانێت راستینە و ئێکجار نزانت ئەڤە خەونە ئەو تێدا، اها هوسا هەمان تشت پشتی مرنێژی رویددەت، بەلێ یا راست و درست ئەوە شیانێت خودایێ مەزن لسەر هەمی تشتان رانن. و هەکە ئەم ڤان دیمەنێن دخەودا دبینن و هزر بکەین ئەڤە راستیە و دروستکرنەکا نیە ژنك خودێ هنگی ئەڤە دبیتە راستترین ئاخفتن.

و خودایێ مەزن دبێژت: {فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ} (السجدة: 18).

ئانکو: هیچ مروڤەك نزانیت ئەو نیعمەتە چنە د ژیانا پشتی مرنێدا بو وی هاتینە ڤەشارتن.

بێگومان خودایێ مەزن وەسفا نیعمەتێن بەهەشتێ کرینە کو ڤەشارتینە ل مروڤی، و هیچ نمونەك دڤێ جیهانێدا وەکی وان نیعمەتانینن، و یا دیار و ئاشکرایە نیعمەتێن دنیایێ نەهاتینە ڤەشارتن ل مروڤی بونمونە شیر و هنار و تری و هتد… ئەم ڤان هەمی تشتا دزانین و دنیاسین و دیاردبیت نیعمەتێن جیهانا دووێ نە ئەف تشتەنە بەلکو ب تنێ دناڤیدا وەك هەڤن، و ئەو کەسێ وەسا بزانت کو نیعمەتێن بەهەشتێ هەر ئەف تشتەنە ئەڤێن ل دنیایێ هەین ئەو خو پیتەکێ ژ قورئانێ تێنەگەهشتیە.

و پێغەمبەرێ مە محمد (سلاڤێن خودێ لسەربن) د شروڤەکرنا ڤێ ئایەتا پیروزدا دبێژت خودایێ مەزن دبێژت:

“أَعْدَدْتُ لِعِبَادِي الصَّالِحِينَ مَا لاَ عَيْنٌ رَأَتْ، وَلاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ، وَلاَ خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَرٍ”.

ئانکو: “من بوو بەندەیێت خو یێت چاك کومەکا نیعمەتان ئامادەکرینە کو نە چ چاڤان دیتینە و نە چ گوهان گولێ بیە و نەهاتییە لسەر دلێ چ مروڤان”.

بەلێ نیعمەتێن دنیایێ مە دیتینە و مە گولێ بینە و دخەیالامەژیدا دهێن،

ژبەرکو خودایێ مەزن و پێغەمبەرێ وی (سلاف سەربن) وەسفا بەهەشتێ کرنە کو تشتەکە ل مروڤی ڤەشارتییە، ڤێجا نیعمەتێن بەهەشتێ نە شیرەکێ ماددیە ژ چێل و گامێشان دهێت، و نە گوشتێ مریشکێ یان پەزییە، و نە هنگڤینە مەلایکەت دێ رێژنە د رویباراندا!!!

بێگومان نیعمەتێن بەهەشتێ نە ئەف تشتەنە بەلکو روحا مروڤی روناك دکن و نیاسینا خودایێ مەزن زێدە دکن و ئەڤەنە خوراکێن روحی.

راستە وێنەیێ نیعمەتێن بەهەشتێ ب شێوەیێ مادی کێشایە ل بەرچاڤێن مە بەلێ خودایێ مەزن هوشداریژی دایەمە کو ژێدەرێ وان نیعمەتان روح و راستگوییە.

هندەك ڤێ ئایەتێ دکەن بەلگە و دبێژن هەر ئەو نیعمەتێن ل دنیاێ هەنە ل بەهەشتێژیدا هەنە.

خودایێ مەزن د قورئانا پیروزدا دبێژت : {وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا قَالُوا هَذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ} (البقرة: 26)

ئانکو: مزگینیێ بدە باوەرداران ئەڤێن کارێن چاك ئەنجام ددەن و دیرن ژ گونەهان، ئەو میراتگرێن وان بەهەشتانن ئەڤێن رویبار دنافدا دچن، و ئەو دێ بەرهەمێ وان داڕان خون کو ل دنیایێ دخارن، و دبێژن ئەڤە هەر ئەو بەرهەمەنە کو ل دنیایێ مە دخارن، چونکی دبینن ئەف بەرهەمە هەر وەکی یێن جارا عەولن.

ئەگەر کەسەك وەسا باوەربکەت کو بەرهەمێن جارا ئێکێ نعمەتێن مادینە یێن ڤێ دنیایێ، گومان تێدا نینە باوەریەکا ب تەمامی یا خەلەتە، و ب تەمامی بەروڤاژی چەمکێ ئایەتا پیروزە و دژی رامانا ئایەتێ یا راستەقینەیە، بەلکو مەبەستا خودایێ مەزن دڤێ ئایەتا پیروزدا ئەوە کو ئەڤێن باوەری ئیناین و کریارێن چاك ئەنجامداین، ئەوان ب دەستێ خو بەهەشت چاند، دارێن وێ باوەریە و رویبارێن وێژی کریارێن چاکن، و ل ژیانا بەهەشتێدا دێ ژ بەرهەمێ هەمان وێ بەهەشتێ خون، و دوێ روژێدا وێنەیێ بەرهەما زێدەتر دیاردبیت و تاما وان خوشتر دبیت، ئانکو ئەو بەرهەمێن روحی یێن ل دنیایێ دخارین ژ کریارێن چاك دێ ل بەهەشتێدا هەمان بەرهەمێن روحی یێن خوشتر و تامتر خوت.

4- مروڤێ خودێ نیاس و مروڤێ دنیای:

مروڤێ ڕەببانی خەلکێ ڤێ دنیاێ نینە لەوا ڤێ دنیایێ کەرب ژێ ڤەدبن، بەلکو خەلکێ ئاسمانا یە، لەوا ب نیعمەتێن ئاسمانی دهێنە خەلاتکرن،

مروڤێ دنیای نیعمەتێن دنیاێ ب دەستخوڤە دئینیت بەلێ مروڤێ رەببانی نیعمەتێن ئاسمانی ب دەستخوڤە دئینیت،

نیعمەتێن دنیای هەمی بەردەستن و ئاشکرانە و ل چ مروڤان نەهاتینە ڤەشارتن،

بەلێ نیعمەتێن ئاسمانی ل گوهـ و چاڤ و دلێ مروڤی د ڤەشارتینە.

5- حور العین یان حوری:

خودایێ مەزن د قورئانا پیروزدا د سورەت الدخاندا دبێژت:

{إِنَّ ٱلۡمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٖ ﴿*﴾ فِي جَنَّٰتٖ وَعُيُونٖ ﴿*﴾ يَلۡبَسُونَ مِن سُندُسٖ وَإِسۡتَبۡرَقٖ مُّتَقَٰبِلِينَ ﴿*﴾ كَذَٰلِكَ وَزَوَّجۡنَٰهُم بِحُورٍ عِينٖ}

پەیڤا (المتقین) ل ڤێرێ بوو هەردوو رەگەزان دهێت ئانکو باوەردار ڤێجا زەلام و ژنك هەردوو دهێن باوەردار و ل ڤێرێ تزوج ناهێت رامانا کارێ کومبونا جنسی یا زەلام و ژنکێ، بەلکو دهێت ب رامانا هەڤال ئانکو حوری هەڤالن بوو زەڵام و ژنکا ل بەهەشتێ و تزوج یا حوریان دگەل زەلام و ژنکا هەردوکانە، و بوو هەردوکا هەڤالن.

هەروەسا خودایێ مەزن د سورەت الصافات دا دبێژت: {ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَٰجَهُمۡ وَمَا كَانُواْ يَعۡبُدُونَ ﴿*﴾ مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡجَحِيمِ}

ل ڤێرێ زەواج دگەل وانە یێت وەکی وان و هەڤالێن وان و ئەبەد ب رامانا زەواجا ژن و مێران ناهێت. ما چێدبت هەڤژینا فیرعونی دگەل وی بیت یان هەڤژینا لوط.

و ل دویڤ ڤێ خودێ دبێژت {وَزَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ} ئانکو مە تاك یان هەڤال یان لایەنگر چێکرن بوو وان لسەر رێبازا وان (شاکلتهم) ژ حور العین.

ژنکانژی حورالعین هەنە و زەلامانژی هەنە یێن هاوتا و باوەردار و دل پاقژ وەکی وان، ئانکو ب کورتی ژن ئینان و شیکرن و ئینانا زاروکان د بەهەشتێدا نینە.

6- ئەرێ جەهنەم وەکی بەهەشتێ دێ هەروهەر مینیت یانژی دێ روژەکێ ب دوماهیك ئێت:

ئەرێ جەهنەم وەکی بەهەشتێ دێ هەروهەر مینیت یانژی دێ روژەکێ ب دوماهیك ئێت و دلوڤانیا خودایێ مەزن دێ ژێگریت؟

خودایێ مەزن دبێژت (وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ) ئانکو دلوڤانیا من هەمی تشتا ڤەدگریت و بێگومان دێ ژ جەهنەمێژی گریت

و هەروەسا گوتنا پێغەمبەری (سلاڤێن خودێ لسەربن) هەیە دبێژت خودایێ مەزن دبێژت: إِنَّ رَحْمَتِي سَبَقَتْ غَضَبِي

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: لَمَّا قَضَى اللَّهُ الخَلْقَ، كَتَبَ عِنْدَهُ فَوْقَ عَرْشِهِ: إِنَّ رَحْمَتِي سَبَقَتْ غَضَبِي رواه البخاري (7453)، ومسلم (2751).

ئانکو رەحمەت و دلوڤانیا خودایێ مەزن بسەر غەزەب و عەزابا ویدایە.

ئەو ئایەتێن دکەنە دەلیل لسەر مانا هەتاهەتای یا جەهنەمێ ئێك ژ وان ئەوە خودایێ مەزن دبێژت: {إِلَّا بَلَاغًا مِّنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِۚ وَمَن يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا}.

ل ڤێرێ پەیڤا (خالد) ب رامانا ساخ دئێت، ئانکو ئەو دێ هەروهەر ساخ بن ل جەهنەمێ و مرن ب سەر واندا ناهێت، بەلێ رامانا وێ چەندێ نادەت کو دێ هەروهەر مینن تێدا!!

هەروەسا خودایێ مەزن دبێژت: {لَّابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا}

پەیڤا (أحقاب) ژ حقب یێ هاتی د زمانێ عەرەبیێدا ژمارەکە ئانکو ب کورتی دەمەکە و دێ ب دوماهیك ئێت.

و دڤێ ئایەتێژیدا خودایێ مەزن دبێژت: {إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ}

ل ڤێرێ بەحسێ شیانا وان دکەت ئانکو ئەو چەند ب هێزبن نەشێن ب شیاناخو و ب هێزاخو بهێنە د بەهەشتێدا.

وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين