Хилофат сўзининг луғавий маъноси – ўринбосар деган маънони англатади. Халифа Аллоҳнинг пайғамбарининг ўринбосари бўлади. Халифа Пайғамбарнинг ислоҳ ва ахлоққа оид ишларини такомиллаштириш учун келади. Аллоҳнинг Пайғамбари издошлари жамоаси халифалик низоми остида Аллоҳ хоҳлаган вақтга қадар ўз эътиқодлари ва амалиётларини ривожлантиришда давом этадилар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:
“Аллоҳ ораларингиздан иймон келтирган ва яхши амаллар қилган зотларга улардан илгари ўтганларни халифа қилгани сингари албатта, уларни ҳам ерда халифа қилади, деб қатъий ваъда бергандир. Ва Ул Зот улар учун Ўзи хуш кўрган динини албатта, мустаҳкамлайди; ва уларнинг қўрқув ҳолатидан сўнг уларни албатта, тинчлик ҳолатига айлантириб қўяди. Улар менга ибодат қиладилар ва менга ҳеч нарсани шерик қилмайдилар. Ва кимки шундан кейин ҳам ношукурчиликқилса, ана ўшалар итоатсиз кимсалардир.”
(Ал-Нур: 56)
Ҳазрат Мирзо Башир Аҳмад(ра)ёзади:
“Аллоҳ таолонинг ҳар бир иши ҳикмат ва донишмандликка асосланади ҳамда унинг замирида ўзига хос сабаб ва мантиқ ётади. Тақдир қонунларига биноан инсон ҳаёти чекланган. Аммо умматнинг ислоҳи ва тарбияси учун узоқ вақт керак бўлади. Ушбу сабабга кўра Аллоҳ таоло нубувват низомидан кейин хилофат низомини жорий этган. Халифа Пайғамбар ишини давом эттиради. Пайғамбар қўлидан сепилган уруғни Халифа парвариш қилиб вояга етказади, ҳатто у мустаҳкам дарахтга айланади. Шундан бу нарса аён бўладики, хилофат низоми нубувват низомининг бир шохи ва тармоғидир. Шунингдек, Пайғамбар(сав): “Ҳар бир пайғамбардан кейин хилофат низоми қоим этилади” – деб марҳамат қилганлар.”
Аллоҳ таоло пайғамбарни танлагани сингари халифани ҳам танлайди. У хилофат мақомига ҳақли кишини танлайди ва бир мўмин гуруҳига раҳнамолик қилади, токи улар хилофат сайлови орқали илоҳий ризоликни изҳор этсинлар.
Демак, зоҳиран мўминларнинг бир груҳи халифани сайлайди, аммо ҳақиқатда уларнинг истеъдодларига раҳнамолик қиладиган илоҳий ризолик бўлади. Ва улар Аллоҳ таоло танлаган кишини халифа сифатида сайлайдилар.Халифа сайлангандан кейин илоҳий ризоликнинг тирик мисоли сифатида вафотигача халифа бўлади.
Хилофат ер устида Аллоҳнинг ҳукуматини ўрнатади ва замон халифасиэсаиздошлари жамоатида илоҳий буйруқларни сақлаб туришга ҳаракат қилади. Хилофат мўминлар учун илоҳий тавҳиднинг бир кўринишидир. Улар илоҳий фармонларни халифа орқали рўёбга чиқаришади. Мўминлар хилофат низоми остида бирлашиб, ўз иймонларини мустаҳкам ушлаб хилофат баракотларини ҳосил қилишади.