بسم اللہ الرحمن الرحیم
2012 йил 30 май куни Германиянинг Кобленз шаҳридаги Ҳарбий штаб-квартирада Халқаро Аҳмадия Мусулмон Жамоатининг 5-Халифаси Ҳазрат Мирзо Масрур Аҳмад (Аллоҳ у зотни азиз ғалабаси ила қўллаб-қувватласин) қилган нутқлари
(Инглиз тилида қилинган нутқнинг ўзбекча таржимаси)
“Бисмиллоҳир Раҳмонир Раҳийм!
Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ!
Аввало ушбу фурсатдан фойдаланиб, мени штаб-квартирангизга таклиф қилганингиз ва менга бир неча сўз айтишга имкон берганингиз учун барчангизга миннатдорчилик билдирмоқчиман. Мен Аҳмадия Мусулмон Жамоатининг раҳбари сифатида сизларга Ислом таълимотлари ҳақида гапириб бермоқчиман. Бироқ, бу жуда катта мавзу, уни фақат битта тадбирда ёки қисқа вақт ичида ёритиб бўлмайди. Шунинг учун мен фикр-мулоҳазаларимни Ислом динининг биргина жиҳатига боғлайман.
Мен Ислом динининг қайси жиҳати ҳақида нутқ сўзласам экан деб ўйлаётганимда, Германиядаги Жамоатимиз Амири, жаноб Абдулла Вагеҳоузар “ўз миллатига садоқат ва уни севиш” ҳақида Ислом таълимотларидан фикр юритишни илтимос қилди. Бу менга қарор қилишимга ёрдам берди. Ҳозир мен шу ҳақдаги Ислом таълимотларини қисқача шаклда эътиборингизга ҳавола қиламан.
“Ўз миллатига садоқат ва уни севиш” сўзларини шунчаки айтиш ёки эшитиш жуда осон. Аслида, бу бир неча сўзлар кенг, гўзал ва жуда чуқур маъноларни ўз ичига қамраб олган. Дарҳақиқат, ушбу сўзларнинг чиндан ҳам нимани англатишини ва нимани талаб қилишини тўлиқ англаш ва тушуниш жуда қийин. Нима бўлганда ҳам, қисқа вақт ичида мен “ўз миллатига садоқат ва уни севиш” ҳақидаги тушунчани Исломий нуқтаи назардан ёритиб беришга ҳаракат қиламан.
Ислом динининг энг биринчи ва асосий тамойили шундан иборатки, инсоннинг сўзлари ва хатти-ҳаракатлари ўртасида ҳеч қандай қарама-қаршилик ёки иккиюзламачилик бўлмаслиги керак. Ҳақиқий садоқат самимийлик ва ҳалолликка асосланган муносабатларни талаб қилади. Бундан ташқари инсоннинг ташқи қиёфаси билан ичи бир хил бўлишини талаб қилади. Миллат нуқтаи назаридан ушбу тамойиллар жуда катта аҳамиятни касб этади. Шунинг учун ҳар қандай мамлакат фуқаросининг ўз ватани билан бўлган алоқаси садоқат ҳамда самимийликка асосланган бўлиши керак. Унинг туб аҳолидан эканлиги ёки миграция ёхуд бошқа йўллар билан кейинчалик фуқаролик олиши муҳим эмас.
Садоқат – бу буюк фазилат бўлиб, уни энг юқори даражага ва энг яхши меъёрларга етказган одамлар Аллоҳ таолонинг пайғамбарлари бўлган. Уларнинг Аллоҳ таолога нисбатан бўлган муҳаббат ва алоқалари шу қадар кучли эдики, барча ишда Унинг аҳкомларига бўйсуниб, ҳар қандай ҳолатда ҳам уларни тўлиқ бажаришга ҳаракат қилардилар. Бу уларнинг Унга бўлган вафодорлик ва садоқатларининг комил меъёрларини кўрсатди. Демак, биз уларнинг садоқат меъёрларидан мисол ва намуна сифатида фойдаланишимиз керак. Бироқ, давом этишдан олдин, “садоқат” нимани англатишини тушуниш лозим.
Ислом таълимотига кўра, “садоқат”нинг таърифи ва ҳақиқий маъноси – қийинчиликларга қарамай, ҳар қандай шароит ва вазиятда ваъдалар ва аҳду паймонларнинг сўзсиз бажарилишидир. Бу – Исломий садоқатнинг ҳақиқий мезонидир. Қуръони Каримнинг турли жойларида Аллоҳ таоло мусулмонларга аҳду паймонларига вафо қилишни буюрган, чунки улар қилган барча ишлари учун Аллоҳ таолога жавоб берадилар. Мусулмонлар аҳду паймонлари хоҳ Аллоҳ билан тузилган бўлсин, хоҳ одамлар билан тузилган бўлсин, барчасини амалга оширишга буюрилганлар.
Шу нуқтаи назардан, одамлар онгида савол туғилиши мумкин.Чунки мусулмонлар Аллоҳ таоло ва Унинг динини улар учун энг муҳим аҳамиятга эга деб таъкидлайдилар, шу сабабдан уларнинг Аллоҳ таолога садоқат аҳду паймонлари биринчи ўринда туради ва улар уни бажаришга интиладилар. Шунга кўра, мусулмоннинг ўз миллатига садоқати ва давлат қонунларига риоя қилиш мажбурияти унинг учун иккинчи даражали аҳамиятга эга бўлмайдими? Шунингдек, баъзи ҳолларда у ўз мамлакатига берган ваъдасини ҳам қурбон қилишга тайёр бўлмайдими?
Бу саволларга жавоб бериш учун аввало сизларга Севимли Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари “Ватанни севмоқ иймондандир” деб ўргатганларини маълум қилмоқчиман. Шунинг учун Ислом дини ўзига эргашган ҳар бир инсондан самимий ватанпарварликни талаб қилади. Аллоҳни ва Ислом динини чинакам севиш кишидан ўз миллатини севишини талаб қилади. Демак, инсоннинг Аллоҳга ва ватанига бўлган муҳаббатлари ўртасида бирон-бир манфаатлар тўқнашуви бўлмаслиги очиқ ва равшандир. Инсоннинг ўз мамлакатига бўлган муҳаббати Исломнинг бир қисми бўлгани учун, мусулмон ўзи истиқомат қилган мамлакатига бўлган садоқатнинг юқори мезонларига эришмоққа интилиши керак, чунки бу Аллоҳ таолони топиш ва Унга яқинлашиш воситасидир.
Демак, чинакам мусулмоннинг Аллоҳга бўлган муҳаббати унинг ватанига нисбатан ҳақиқий муҳаббат ва садоқатни намоён этишига халақит берадиган ғов ёки тўсиқ бўлиши мумкин эмас. Афсуски, баъзи мамлакатларда диний ҳуқуқлар чекланган ёки умуман рад этилаётганига гувоҳ бўламиз. Шу сабабли пайдо бўлиши мумкин бўлган яна бир савол шундаки, ўз давлати томонидан таъқиб қилинган одамлар ўз миллатига ва мамлакатига бўлган муҳаббат ва садоқат муносабатларини сақлаб туришлари мумкинми?
Қаттиқ афсус билан шуни айтиб ўтмоқчиманки, бундай ҳолатлар Покистонда мавжуд бўлиб, у ерда ҳукумат бизнинг Жамоатимизга қарши қонунлар чиқариб, уларни амалда татбиқ ҳам қилган. Шундай қилиб, Покистонда барча Аҳмадий мусулмонлар қонун бўйича расмий равишда “мусулмон эмас” деб эълон қилинган. Шунинг учун уларга ўзларини “мусулмон” деб номлаш тақиқланган.
Покистондаги Аҳмадийларга мусулмонлар каби ибодат қилиш ёки уларни мусулмон деб белгилаши мумкин бўлган ҳар қандай исломий урф-одатлар ва амалларни бажариш ман этилган. Шундай қилиб, Покистон ҳукуматининг ўзи бизнинг Жамоатимиз аъзоларини инсоннинг ибодат қилиш каби асосий ҳуқуқларидан маҳрум қилган.
Ушбу вазиятни инобатга олган ҳолда, қандай қилиб Аҳмадий мусулмонлар давлат қонунларига амал қилишлари мумкин, деган савол туғилиши табиийдир. Қандай қилиб улар ўз миллатига бўлган садоқатни намоён этишда давом этадилар? Бу ерда мен ойдинлаштириб қўяйки, бундай фавқулодда ҳолатлар мавжуд бўлган тақдирда қонун ва миллатга садоқат иккита алоҳида масалага айланади. Биз, Аҳмадий мусулмонлар, дин хусусида ҳукм чиқариш ҳар бир инсоннинг шахсий масаласи эканига ва иймон масалаларида мажбурлаш йўқлигига ишонамиз. Демак, ушбу асосий ҳуқуққа қонуннинг аралашуви, шубҳасиз, жуда катта зулм ва адолатсизликдир. Дарҳақиқат, асрлар давомида рўй берган бундай давлат таъқиблари кўпчилик томонидан қораланган.
Агар биз Европа тарихига назар ташласак, ушбу қитъадаги одамларнинг ҳам диний таъқибларга дуч келишганига ва натижада минглаб одамларнинг бир мамлакатдан иккинчисига кўчиб ўтишга мажбур бўлганларига амин бўламиз. Барча адолатли тарихчилар, ҳукуматлар ва одамлар бу ҳолатни таъқиб ва ўта шафқатсизлик, деб ҳисоблашган. Агар таъқиблар ҳаддан ошиб кетиб, киши чидаб бўлмайдиган ҳолга тушиб қолса, бундай шароитда Ислом кишининг шаҳар ёки мамлакатни тарк этиб, эркинлик ва тинчлик билан ўз динига амал қила оладиган ерга кўчиб ўтишга тарғиб қилади.
Бироқ, ушбу кўрсатма билан бир қаторда, Ислом ҳеч қандай шароитда ҳеч кимнинг қонунни ўз қўлига олмаслиги ҳамда ўз мамлакатига қарши бирон-бир ҳийла (тил бириктириш) ёки фитна уюштирмаслик кераклигини ўргатади. Бу – Ислом томонидан берилган аниқ ва қатъий буйруқдир.
Миллионлаб Аҳмадийлар шафқатсиз таъқибларга қарамай Покистонда яшамоқдалар. Ҳаётларининг барча жабҳаларида бундай доимий камситилиш ва шафқатсизликка дуч келишларига қарамай, улар комил вафодорлик ва мамлакатга садоқат муносабатларини сақлаб келмоқдалар. Қаерда ишлашдан қатъий назар ёки қаерда бўлишдан қатъий назар, улар доимий равишда миллатнинг тараққий этишига ёрдам беришга ҳаракат қилишади.
Аҳмадия Жамоати мухолифлари ўнлаб йиллардан бери Аҳмадийларнинг Покистонга содиқ эмасликларини исботлашга уринганлар, аммо улар ҳеч қачон буни исботлай олмадилар ёки ўз иддаоларини тасдиқлаш учун бирон-бир далил кўрсата олмадилар; аксинча, ҳақиқат шуки, ўз ватани – Покистон учун ҳар қандай қурбонлик қилиш зарурати туғилганда, Аҳмадий мусулмонлар ҳар доим биринчи ўринда туришган ва ҳар доим қурбонликлар беришга тайёр бўлишган. Ўзларининг қонун қурбони ва нишонига айланган бўлишларига қарамай, Аҳмадий мусулмонлар давлат қонунларига бошқаларга қараганда кўпроқ бўйсунадилар ва унга амал қиладилар. Чунки улар ҳақиқий Исломга эргашган чинакам мусулмонлардир.
Садоқат тўғрисида Қуръонда зикр этилган яна бир таълим шуки, одамлар ахлоқсиз, бемаъни ва исённинг ҳар қандай шаклини келтириб чиқарадиган нарсалардан узоқлашишлари керак. Исломнинг гўзал ва ўзгача хусусияти шуки, у бизнинг эътиборимизни оқибатлари ўта хавфли бўлган ишларнинг сўнгги нуқтасигагина қаратиб қолмай, у бизни одам боласини хавфли оқибатлар томон олиб борадиган барча кичик ва бошланғич муаммолардан ҳам огоҳлантиради. Демак, агарда Ислом динининг таълимотига амал қилинса, унда вазият издан чиқмасдан, барча муаммоларни дастлабки босқичларидаёқ бартараф этиш мумкин. Масалан, бирон мамлакатга жиддий зарар етказиши мумкин бўлган масала – бу шахслар томонидан бўладиган иқтисодий очкўзликдир. Кўпинча, одамлар ҳаддан ортиқ моддий истакларга берилиб кетишади ва бундай истаклар охир-оқибат одамларни хиёнаткорона йўл тутишга ундайди. Шундай қилиб, бундай нарсалар охир-оқибат ўз мамлакатига хиёнат қилиш учун сабаб бўлиши мумкин.
Бироз тушунтириб ўтай. Арабчада “бағй” сўзи, ўз мамлакатларига зарар келтирадиган одамларни ёки уларнинг хатти-ҳаракатларини тасвирлаш учун ишлатилади. Бу сўз нотўғри ишларда қатнашадиган ёки бошқаларга зарар етказадиган кишиларга ҳам тўғри келади. Шунингдек, фирибгарлик қилган ва ноқонуний ёки ноҳақ йўл билан нарсаларни олишга уринган одамларни ҳам ўз ичига олади. Бунга барча ҳад-ҳудудлардан чиқиб, зиён ва зарарга сабабчи бўладиган одамлар ҳам киради. Ислом динига кўра, бундай йўл тутадиган одамлардан садоқат кутиш мумкин эмас, чунки садоқат юқори ахлоқий қадриятлар билан боғлиқ. Садоқат юксак ахлоқий қадриятларсиз, юқори ахлоқий қадриятлар эса садоқатсиз бўлолмайди. Тўғри, турли одамлар юқори ахлоқий меъёрларга нисбатан турлича қарашларга эга бўлишлари ҳақиқат бўлса-да, Ислом дини фақат Аллоҳ таолонинг розилигини излаш мақсади атрофида айланади. Шунинг учун мусулмонларга ҳар доим Аллоҳ таолони рози қиладиган амалларни бажаришга кўрсатма берилган. Қисқаси, Ислом таълимотига кўра, Аллоҳ таоло ватанга ёки ҳукуматга қарши бўлган хиёнат ва исённинг ҳар қандай турини тақиқлаган. Чунки исён ёки давлатга қарши ҳаракат қилиш миллат тинчлиги ва хавфсизлигига таҳдид солади. Дарҳақиқат, ички исён ёки мухолифат бор жойда ташқи мухолифат алангаси ёнади ва бегона одамларни ички тартибсизликлардан фойда олишга чорлайди. Шунинг учун сизнинг халқингизга хиёнат қилиш оқибатлари жуда хавфли бўлиши мумкин. Демак, миллатга зарар етказадиган ҳар қандай нарса мен тасвирлаб берган “бағй” атамасига киритилган. Эсда тутиш керакки, ўз миллатига садоқат инсондан сабр-тоқат ва ахлоқни намоён этиш ҳамда давлат қонунларига бўйсунишни талаб қилади.
Умуман олганда, ҳозирги даврда аксарият ҳукуматлар демократик йўл билан бошқарилмоқда. Шунинг учун агар бирор киши ёки бир гуруҳ ҳукуматни ўзгартиришни истаса, улар маълум демократик жараёнга риоя қилган ҳолда уни амалга оширишлари лозим. Улар ўзларининг ўй-фикрларини етказиш учун овоз бериш воситасига таянишлари зарур. Шахсий хоҳиш ва манфаатлар асосида овоз бермаслик керак. Аммо Ислом эса, инсоннинг ўз ватанига садоқат ва муҳаббат ҳисси билан овоз беришини ўргатади. Бир кишининг овози миллатнинг яхшиланишини инобатга олган ҳолда ўтказилиши керак. Шунинг учун, инсон ўзининг устуворликлари ва қайси номзод ёки партиядан шахсан фойда кўриши мумкинлигига қарамаслиги лозим. Аксинча, инсон ҳар қайси номзод ёки партиянинг бутун миллат тараққиётига ёрдам беришини баҳолаб, ўз қарорини мувозанатли тарзда қабул қилиши керак. Ҳукумат бир катта омонатдир, шунинг учун уни фақат сайловчигина энг муносиб ва энг лойиқ деб ҳисоблаган партияга топшириши керак.
Ҳақиқий Ислом ва ҳақиқий садоқат мана шу.
Дарҳақиқат, Қуръони Каримдаги 4-суранинг 59-оятида Аллоҳ таоло инсонга омонатларни муносиб инсонларгагина топширишни ва одамлар ўртасида ҳукм чиқаришда адолат ва ҳалоллик билан қарор чиқаришни буюрган. Демак, ўз миллатига содиқлик ҳукуматни муносиб кишиларга берилишини талаб қилади. Ана шунда миллат тараққий этиши ва дунё халқлари орасида биринчи ўринга чиқиши мумкин.
Дунёнинг аксарият жойларида биз одамларнинг ҳукумат сиёсатига қарши иш ташлаш ва норозилик намойишларида иштирок этишларини учратамиз. Бундан ташқари, учинчи дунё мамлакатларида намойишчилар давлатга ёки фуқароларга тегишли бўлган мулкларни талон-тарож қилишади ёки уларга зарар етказишади. Гарчи улар бунинг барчасини биз муҳаббат асосида қилмоқдамиз, деб иддао қилишса ҳам, бироқ ҳақиқат шуки, бундай хатти-ҳаракатларнинг миллатга садоқат ёки муҳаббат билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Шуни эсда тутиш керакки, норозилик намойишлари ёки иш ташлашлар тинч йўл билан, жиноий зарар ёки зўравонликка йўл қўйилмай ўтказилса ҳам, бу жуда салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Бунинг сабаби шундаки, ҳатто тинч намойишлар ҳам кўпинча миллат иқтисодиётига катта зарар келтиради. Ҳеч қандай шароитда бундай хатти-ҳаракатларга миллатга садоқат намунаси сифатида қаралмайди.
Бу ҳақда Аҳмадия Мусулмон Жамоатининг асосчиси, Масийҳи Мавъуд ва Имом Маҳдий – Ҳазрат Мирзо Ғулом Аҳмад алайҳиссалом таълим берган олтин тамойил шундан иборатки, биз ҳар доим Аллоҳга, пайғамбарларга ва халқимиз ҳукмдорларига итоат қилишимиз керак. Бу Қуръони Карим берган таълимотнинг айнан ўзидир. Шунинг учун, ҳатто агар бирон-бир мамлакат иш ташлашга ёки норозилик намойишини ўтказишга рухсат берган бўлса ҳам, улар миллатга ёки унинг иқтисодиётига зарар етказмайдиган даражада ўтказилиши лозим.
Кўпинча пайдо бўладиган яна бир савол, мусулмонлар Ғарб мамлакатларининг ҳарбий кучларига ишга киришса бўладими ва агар уларга ишга киришга рухсат берилса, улар мусулмон мамлакатларига қарши ҳарбий ҳужумларда қатнашишлари мумкинми? Исломнинг асосий тамойилларидан яна бири шуки, шафқатсизликка ҳеч ким ёрдам бермаслиги керак. Ушбу муҳим буйруқ доимо ҳар бир мусулмоннинг диққат марказида бўлиб туриши керак. Мусулмон мамлакат зулм ва ноҳақлик қилиб, биринчи бўлиб тажовузкорона ҳужум қилса, Қуръон мусулмон ҳукуматларга золимнинг қўлини тўхтатишни буюрди. Бунинг маъноси шуки, зулмни тўхтатиш ва тинчликни ўрнатишга ҳаракат қилиш керак. Демак, бундай вазиятларда шафқатсизликни тугатиш воситаси сифатида чора кўриш жоиздир. Аммо зулм қилган давлат ўзини ислоҳ қилиб, тинчликни ўрнатса, унда бу давлат ва унинг халқига қарши ёлғон даъволар ёки баҳоналар қилиб улардан фойда кўрмаслик ёки уларни босиб олмаслик керак. Аксинча, уларга яна бир бор нормал давлат эркинлиги ва мустақиллиги берилиши керак. Демак, ҳарбий юришлардан мақсад манфаатлар эмас, тинчликни ўрнатиш бўлиши лозим.
Шунингдек, Ислом барча мамлакатларга, хоҳ мусулмон бўлсин, хоҳ ғайримусулмон, шафқатсизлик ва зулмни тўхтатиш ҳуқуқини беради. Шундай қилиб, керак бўлса, мусулмон бўлмаган давлатлар мазкур ҳақиқий мақсадларга эришиш учун мусулмон мамлакатларга ҳужум қилишлари мумкин. Мусулмон бўлмаган давлатлардаги мусулмон фуқароларга бошқа давлатларни зулмдан тўхтатиш учун ўз давлатининг армияларига киришга рухсат берилади. Агар бундай шароитлар чиндан ҳам мавжуд бўлса, унда мусулмон аскарлар қайси Ғарб армиясида бўлишидан қатъи назар, тинчликни ўрнатиш учун буйруқларга бўйсунишлари ва жанг қилишлари керак. Аммо, агарда ҳарбийлар бошқа бир миллатга золим бўлган ҳолда ноҳақ ҳужум қилиш тўғрисида қарор қабул қилсалар, унда мусулмон киши армияни тарк этиши керак, чунки у шафқатсизликка ёрдам бераётган бўлади. Ушбу қарорни қабул қилиш – бу унинг мамлакатга хиёнат қилиш дегани эмас. Аслида, бундай шароитда унинг ўз мамлакатига садоқати, ҳукуматига золим ва адолатсиз ҳукуматлар сингари чуқурликка тушмаслиги учун маслаҳат беришни талаб қилади. Агар армияга кириш мажбурий бўлиб уни тарк этишнинг иложи бўлмаса, аммо виждони қийналса, у ҳолда мусулмон киши мамлакатни тарк этиши керак. Бироқ мамлакат қонунларига қарши овоз кўтариши мумкин эмас. У кетиши керак, чунки мусулмон кишига миллатга қарши ёки мухолифларга қўшилган ҳолда мамлакатда фуқаро бўлиб яшаш тақиқланади.
Булар барча ҳақиқий мусулмонларни ўз мамлакатларига садоқат ва муҳаббатнинг ҳақиқий талабларига йўналтирадиган Ислом таълимотларининг бир неча жиҳатларидир. Чекланган вақт ичида мен бу мавзуга қисқача тўхталишга муваффақ бўлдим.
Хуллас, айтмоқчиманки, бугун биз дунёнинг глобал қишлоққа айланганини кузатмоқдамиз. Инсоният бир-бири билан чамбарчас боғланган. Барча миллат, дин ва маданият одамлари ҳар бир мамлакатда учрайди. Шунинг учун ҳар бир давлат раҳбари барча одамларнинг ҳис-туйғулари ва фикрларини эътиборга олишлари ва ҳурмат қилиши керак. Раҳбарлар ва уларнинг ҳукуматлари одамларни ғам-қайғуларга туширадиган қонунларни яратмай, ҳақиқат ва адолат руҳидаги муҳитни яратадиган қонунлар чиқаришга ҳаракат қилишлари керак. Адолатсизлик ва шафқатсизликка барҳам бериш керак ва унинг ўрнига ҳақиқий адолатга интилишимиз керак. Бунинг энг яхши усули – бу дунё ўз Яратувчисини тан олишидир. Садоқатнинг ҳар қандай шакли Аллоҳга бўлган садоқат билан боғлиқ бўлиши лозим. Агарда шундай бўлса, унда биз садоқатнинг энг юқори меъёрларининг барча мамлакатлар халқлари томонидан ўрнатилишини ҳамда бизни тинчлик ва хавфсизликка олиб борадиган янги йўлларнинг дунё бўйлаб очилишини ўз кўзимиз билан кўрамиз.
Якунлашдан олдин, фурсатдан фойдаланиб, барчангизга яна бир бор бугун мени таклиф қилганингиз ва айтганларимни тинглаганингиз учун миннатдорчилик билдирмоқчиман. Аллоҳ таоло барчангизга барака берсин ва Аллоҳ таоло Германияни Ўз паноҳида асрасин. Катта раҳмат!”