«МУТА» ЖАНГИ КОНТЕКСТИДА ПАЙҒАМБАРИМИЗ (С.А.В)НИНГ ПОКИЗА СИЙРАТЛАРИ!
أَشْھَدُ أَنْ لَّا إِلٰہَ إِلَّا اللّٰہُ وَحْدَہٗ لَا شَرِيْکَ لَہٗ وَأَشْھَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُہٗ وَ رَسُوْلُہٗ۔
أَمَّا بَعْدُ فَأَعُوْذُ بِاللّٰہِ مِنَ الشَّيْطٰنِ الرَّجِيْمِ۔بِسۡمِ اللّٰہِ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِیۡمِ﴿۱﴾اَلۡحَمۡدُلِلّٰہِ رَبِّ الۡعٰلَمِیۡنَ ۙ﴿۲﴾ الرَّحۡمٰنِ الرَّحِیۡمِ ۙ﴿۳﴾ مٰلِکِ یَوۡمِ الدِّیۡنِ ؕ﴿۴﴾إِیَّاکَ نَعۡبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسۡتَعِیۡنُ ؕ﴿۵﴾اِہۡدِنَا الصِّرَاطَ الۡمُسۡتَقِیۡمَ ۙ﴿۶﴾ صِرَاطَ الَّذِیۡنَ أَنۡعَمۡتَ عَلَیۡہِمۡ ۬ۙ غَیۡرِ الۡمَغۡضُوۡبِ عَلَیۡہِمۡ وَ لَا الضَّآلِّیۡنَ﴿۷
Мута ғазоти ҳақида сўз бораётган эди. Бу воқеа ҳақида батафсил маълумот шундай: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳани кузатаётган вақтларида, Ҳазрат Абдуллоҳ: «Ё Расулаллоҳ, менга шундай бир нарсани амр этингки, мен уни сиздан эслаб юрай», – дедилар. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Эртага сизлар сажда кам қилинадиган шаҳарга етиб борасизлар. У ерда сажда қилмоқни кўпайтиринглар», – дедилар.
Бу жуда улкан насиҳатдир. Ҳозирги замонда биз яшаб турган мамлакатларда ҳам худди шундай ҳолат кузатилаяпти — одамлар Аллоҳ таолони унутиб қўйишган. Шу замонда, шу даврда, Аҳмадийлар ибодатларига кўпроқ эътибор қаратишлари лозим.
Сўнгра у зот дедилар: «Ё Расулаллоҳ, яна бир васият қилсангиз». Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Аллоҳ таолони кўп эслаб юринг. У сиз хоҳлаган ҳар бир ишингизда сизга ёрдамчи бўлади. Аллоҳни зикр қилиш жуда зарур нарсадир».
Ҳазрат Абдуллоҳ йўлга чиқишга тайёрланганларида, яна қайтиб келдилар ва дедилар: «Ё Расулаллоҳ, Аллоҳ тоқдир, тоқни яхши кўради». Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Эй, Ибн Равоҳа, савол беришда давом этаверасанми? Бас, етарли. Агар сен ўнта одамга ёмонлик қилган бўлсанг ҳам, битта кишига яхшилик қилишга ожиз бўлма! Яъни, шунча ёмонликлардан кейин ҳам, агар Аллоҳ таолонинг розилиги учун яхшилик қилсанг, қалбингда Аллоҳнинг қўрқуви бўлса, Аллоҳ таоло кечирувчи Зотдир».
Шундай экан, Аллоҳ таоло яхшилик қилувчи бандаларини мағфират этади, Унинг раҳмати ниҳоятда кенг. Қўлингиздан келганича ҳаракат қилинг: яхшилик қилиш керак ва ёмонликдан сақланиш лозим. Бу дегани шу эмаски, ҳар сафар ўнта ёмонлик қилиб, кейин битта яхшилик қилсанг, бўлаверади. Йўқ, ҳақиқий тавба қилувчи одам ёмонлик қилгандан кейин улардан қайтади, яхшилик қилиб, Аллоҳ таолонинг фазлига эришишга интилувчи бўлади.
Ҳар ҳолда, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам «сен бир яхшилик қилишга ожиз бўлма!» деб айтганларида, Ҳазрат Абдуллоҳ дедилар: «Ё Расулаллоҳ, энди мен бундан кейин сиздан ҳеч қандай савол сўрамайман». (Субулул ҳудо варрашод, 6-жилд, 146-147-бетлар. Дорул-кутуб ал-Илмийя Байрут)
Одамлар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам томонларидан тайинланган амирларни кузатиб қўйдилар. Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳани ҳам кузатишди. У зот кетиш чоғида йиғлаб юбордилар. Саҳобалар: «Сизни нима йиғлатди?» – деб сўрадилар. У зот дедилар: «Аллоҳга қасамки, менда на дунёга муҳаббат бор, на сизларга, лекин мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бир оятни ўқиб турганларини эшитдим, у ерда дўзах олови ҳақида сўз боради:وَاِنۡ مِّنۡکُمۡ اِلَّا وَارِدُہَا ۚ کَانَ عَلٰی رَبِّکَ حَتۡمًا مَّقۡضِیًّا«Ва сизлардан унинг ичига тушмайдиган биронтангиз йўқ — бу Парвардигорингга бир ҳал этилган масала сифатида вожибдир». (Марям: 72)
У зот разияллоҳу анҳу давом этдилар: «Мен билмайманки, у ерга тушгандан кейин менинг ҳолим қандай бўлади, қайта оламанми ёки йўқми?» Ҳа, вазият шундай бўлиши керак эди. Шунда мусулмонлар дедилар: «Аллоҳ сизлар билан бирга бўлсин ва уни (яъни, ёмонликларни) сизлардан узоқлаштирсин. Сизлар бизнинг ёнимизга солиҳ ҳолда, яхшилик билан қайтинглар». (Субулул ҳудо варрашод, 6-жилд, 145-бет. Дорул-кутуб ал-Илмийя Байрут)
Кузатувчилар барчага дуо қилдилар. Бу улардаги қўрқув эди, акс ҳолда, мўмин киши учун Аллоҳ таоло Қуръонда ваъда қилганки, у дўзахга кирмайди. Бу ерда маъноси шуки, мўминлар кофирларнинг азоблари сабаб дўзахнинг бир қисмини бу дунёда топиб олишади. Аммо ўлимдан кейинги дўзах улардан ўта узоқ бўлади. Саҳобалар буни тушуниб, шундай деган эдилар: «Аллоҳ таоло сендан бу дунёвий азобларни ҳам йироқ қилсин ва сен бизнинг ёнимизга солиҳлик ҳолатида қайтгин. Аллоҳ таолонинг фазл-марҳамати сен билан бўлсин!»
Ривоятларга кўра, Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа жума намозидан сўнг Мадинадан чиққанлар. Ҳазрат Ибн Аббосдан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Мута ғазотида саҳобалардан бир гуруҳни юбордилар ва бу гуруҳда Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа ҳам бор эдилар. Бу жума куни эди. Юришдаги қолган саҳобалар аллақачон йўлга чиқиб кетишган эди. Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа эса: «Мен орқада қолиб, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга жума намозини ўқиб, кейин уларга қўшиламан», – дедилар. Шунда, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам билан намоз ўқиётган чоғларида, Пайғамбаримиз уни кўриб: «Сени нима тўсдики, сен ҳамроҳларинг билан бирга йўлга чиқмадинг?» — деб сўрадилар. Ҳазрат Абдуллоҳ дедилар: «Менинг хоҳишим шу эдики, сиз билан бирга жума намозини ўқий, сўнг уларга қўшиламан». Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Агар сен ер юзидаги ҳамма нарсани сарф қилсанг ҳам, уларнинг (аввал йўлга чиққанларнинг) фазилатига ета олмайсан». (Сунан Термизий, «Жума куни сафарга чиқмоқ» боби, 527-ҳадис)
Яъни, мен у лашкарни юбордим, сенинг вазифанг шу эдики, «аввал жума ўқийман» деб турмасдан, дарҳол уларга қўшилиб кетишинг керак эди.
Ҳазрат Холид ибн Валиднинг илк марта мусулмонлар билан бирга жанг қилганлари ҳақида зикр келади. Ҳазрат Холид ибн Валид машҳур отлиқ жанговар эдилар. Бу жангда у киши ҳам бир оддий аскар сифатида иштирок этган эдилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу лашкарни тузган вақтда, Ҳазрат Холид Исломни қабул қилганларига ҳали фақат уч ойгина бўлган эди. (Мута ғазоти, Аллома Муҳаммад Бошмил, 273-бет, Нафис академияси матбааси, Карачи)
Мусулмонлар Мадинадан бироз узоқлашганларида, душман улар ҳақида хабар топди ва жангга тайёргарлик кўра бошлади. Кўринадики, Мадинадаги мунофиқлар ва яҳудийлар мусулмонларнинг тўпланишаётгани ва Шом томон юриш қилишаётгани ҳақидаги хабарни тарқатишган. Бунинг мақсади шу эдики, фронтда турган насронийлар ўзларини мудофаа қилиш учун тайёргарлик кўра олсинлар.
Шураҳбил ибн Амр румликлар томонидан тайинланган бўлиб, у Араб ярим оролига туташ Шомнинг жанубий ҳудудларида ҳоким эди. У Мадинадаги Рум жосуслари орқали мусулмон лашкарининг юриш қилишаётганидан хабар топди. Бу хабарни эшитгач, у дарҳол румликларга хабар етказиш учун одам юборди ва мусулмонлар Шомга қараб келаётганини маълум қилди. Шундан сўнг у Шомнинг жанубидаги румликлар билан дўст бўлган қабилалардан аскар йиғишга киришди. Шу билан бирга, у ўз биродарини бир неча кишилар билан бирга исломий лашкар ҳақида маълумот йиғиш учун илгарироқ юборди. (Мута ғазоти, Аллома Муҳаммад Бошмил, 277-278-бетлар, Нафис академияси матбааси, Карачи)
Шунингдек, манбаларда қайд этилишича, Шураҳбил ибн Амр юз мингдан ортиқ аскардан иборат қўшин тузди. Мусулмонлар Водий ул-Қуро ҳудудига етганларида, у ўз биродари Судусни элликта мушрик билан юборди. Улар мусулмонлар билан жанг қилишди, лекин мағлуб бўлишди ва Судус ҳам ўлдирилди. Мусулмонлар юришни давом эттириб, Шомнинг Маон номли ҳудудига етдилар. Бу ҳудуд Мутадан олдин жойлашган. У ерда саҳобалар душманнинг кўплигидан ва уларнинг бирлашганлигидан хабардор бўлдилар. Уларга маълум бўлдики, Ҳирақл юз минг румлик аскар билан Балқо ҳудудидаги Маоб номли жойга келган ва унга турли араб қабилаларидан яна юз минг киши қўшилган.
Аллома Зарқоний айтадики, бу юз минглик лашкар Шураҳбил йиққан қўшин бўлиши мумкин. Мусулмонлар Маонда икки кеча тунашди ва бу вазият устида бош қотириб, маслаҳат қилишди. Баъзилар «Биз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга хат ёзиб, вазиятни хабар қиламиз. У зот ёрдам сифатида яна лашкар юборадилар ёки бошқа бир буйруқ берадилар, биз уни бажарамиз», – дея таклиф қилишди. Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа уларни руҳлантириб, олға юришга чақириб, шундай дедилар: «Эй, қавмим, Аллоҳга қасамки, сиз ҳозир ёқтирмаётган нарсангизга эришиш учун йўлга чиқдингиз! Сиз шаҳидликни орзу қилиб йўлга чиққансиз. Биз одамлар билан сон ёки куч билан жанг қилмаймиз. (У зот айтдиларки, бизнинг жиҳодимиз сон ёки куч билан эмас, балки биз уларга Аллоҳ таоло улуғлаган ҳақ дин билан курашамиз). Олға юринг, сизга икки яхшиликдан бири насиб этади — ё ғалаба, ё шаҳидлик. Ва бу икки ҳолатнинг ҳеч бири ёмон эмас.
Саҳобалар: «Аллоҳга қасамки, албатта, Ибн Равоҳа рост гапирди», -дедилар. Шундан сўнг улар олға юришни давом эттирдилар. Улар Тухум ал-Балқога етганларида, румликлар ва араблардан иборат Ҳирақлнинг катта лашкари билан тўқнашдилар. Бу ҳудуд Балқо вилоятидан бири бўлиб, Машориф деб аталган жой эди. Душман яқинлашгач, мусулмонлар ўзларини Мута номли қишлоқ томонга олдилар. Ана шу ерда ҳақ ва ботил ўртасидаги буюк жанг юз берди.
Мусулмонлар мушрикларга қарши жанг учун тайёргарлик кўрдилар. Бу жангда Ҳазрат Абу Ҳурайра ҳам иштирок этган эдилар. У зот ривоят қиладилар: «Қачонки душман яқинлашгач, биз уларнинг шунчалик кўп сонли, яхши тайёрланган, қуролланган, от минган, ипак, зийнат ва тиллага бой бўлган лашкарини кўрмаган эдик. Ҳатто, менинг кўзларим хиралашди. Шунда Ҳазрат Собит ибн Ақрам менга: «Эй, Абу Ҳурайра, сен катта лашкарни кўряпсанми?» — деб сўрадилар. Мен: «Ҳа, кўряпман», – дедим. У зот: «Сен Бадр ғазотида биз билан бўлмагансан. Биз у ерда кўпчилик бўлганимиз учун эмас, Аллоҳнинг ёрдами билан ғолиб чиққан эдик», – дедилар.
Ибн Исҳоқ ёзганки, мусулмонлар мушрикларга қарши тайёргарлик кўрдилар ва лашкарнинг ўнг ва чап қанотларига кузатувчилар тайинладилар. Ҳазрат Зайднинг шаҳид бўлишлари ҳақида шундай ёзилган: «Кейин одамлар ўзаро жангга киришдилар ва қаттиқ уруш бўлди. Ҳазрат Зайд ибн Ҳориса Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг байроқлари билан жанг қилдилар ва душман найзаларининг зарбаси билан шаҳид бўлдилар. Кейин Ҳазрат Жаъфар Ислом байроғини олдилар ва жанг қилдилар. Қаттиқ жанг уларга тўсқинлик қилганда, ўзларининг «Шуқро» номли отларидан тушдилар ва унинг оёқлари пайини кесдилар, сўнгра яна жангни давом эттирдилар ва шаҳид бўлдилар. Ҳазрат Жаъфар Ислом тарихида Аллоҳ йўлида ўз отининг оёқ пайини кесган биринчи мусулмон эдилар.
Бану Мурра ибн Авф қабиласидан бўлган бир киши Мута ғазотида иштирок этган эди. У шундай деган: «Гўёки мен ҳали ҳам Ҳазрат Жаъфарни кўраётгандекман, у киши ўзларининг «Шуқро» номли отларидан тушдилар, унинг оёқ пайларини кесдилар ва шаҳид бўлгунларича жанг қилдилар. Ўша пайтда у киши бу шеърларни ўқияётган эдилар:
يَا حَبَّذَا الْجَنَّةُ وَاقْتِرَابُهَا طَيِّبَةً وَبَارِدًا شَرَابُهَا
وَالروم روم قددنا عَذَابُها كَافِرَةٌ بَعِيدَةٌ أَنْسَابُهَا
عَلَيَّ إذْ لَاقَيْتُهَا ضِرَابُهَا
Яъни — жаннат ва унинг яқинлиги қандай гўзал! Унинг суви қандай покиза ва муздек! Румликлар — румликлардир, уларнинг азоби яқинлашган. Улар кофирлар — насаблари жуда узоқ. Уларга қарши жанг қилганимда, уларга зарба бериш менга шартдир.
Бошқа бир ривоятга кўра, Ҳазрат Абдуллоҳ Ҳазрат Абу Омирдан ривоят қилиб айтадилар: «Ҳазрат Жаъфар қуролларини тақдилар, сўнгра мушрикларга ҳужум қилдилар. У зот душман ичида йўқолиб кетаман, деган хавотирга тушганларида, қуролларини ташлаб, душманга қарши ҳужум қилиб, то шаҳид бўлгунларича найза билан жанг қилиб турдилар.
Ибн Ҳишомнинг ривоятига кўра, Ҳазрат Жаъфар ибн Абу Толиб байроқни ўнг қўллари билан ушладилар — ўша қўллари кесилди. Сўнгра байроқни чап қўллари билан ушладилар — у ҳам кесилди. Кейин то шаҳид бўлгунларича, байроқни икки тирсаклари билан кўкракларига босиб ушладилар. Ўша пайтда у зотнинг ёшлари ўттиз учда эди. Аллоҳ таоло у зотга икки қўллари ўрнида жаннатда икки қанот ато этди. У зот бу қанотлар билан жаннатда хоҳлаган жойларига учиб борадилар. Яна шундай ҳам ривоят қилинганки, бир румлик у зотга бир зарба берди ва у зотни икки бўлакка бўлиб юборди.
Имом Бухорий ва Имом Байҳақий Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳумодан ривоят қилганлар. У: «Мен ўша ғазотда қатнашганман. Биз Ҳазрат Жаъфарни қидирдик ва у зотни шаҳидлар орасидан топдик. У зотнинг жасадларида олтмишдан ортиқ найза ва ўқ зарбалари бор эди».
Бошқа ривоятда шундай дейилади: «Мен у зотнинг таналарида найза ва қилич зарбаларидан элликтага яқин яра санадим. Улардан бирортаси ҳам орқада эмас эди — ҳаммаси тўғридан келган эди». Ҳазрат Жаъфар шаҳид бўлганларидан кейин Ислом байроғини Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа ушладилар. У киши ўз отларида одимладилар. Илгарироқ ҳам зикр қилинганидек, Ҳазрат Жаъфар ҳақида айтиб ўтилди. Абдуллоҳ ибн Равоҳа раҳбарликни қабул қилдилар. У зотнинг нафсларида бироз тўхталиш, иккиланиш пайдо бўлди — яъни, бир лаҳза шубҳа ва қўрқувни ҳис қилдилар. Шунда у зот қуйидаги шеърларни ўқидилар:
«Эй, нафс! Мен қасам ичдимки, сен албатта, жанг майдонига тушасан — хоҳ хурсандчилик билан, хоҳ мажбурлик билан. Агар одамлар йиғилсалар ва камонларини тортишса — унда нима бўлибди? Мен сени кузатяпманки, сен жаннатни истамаяпсан. Сенда катта иккиланиш бор!» Сўнгра у зот шеърда яна шундай дедилар: «Сен узоқ вақтдан бери бунга қониқиб яшаяпсан. Сен эски мешдан томадиган бир қатра сувсан, холос!» Шу сўзларни ўқидилар, кейин ўз отларидан тушдилар. Шу пайт Ҳазрат Ибн Умар бир бўлак суякли гўшт олиб келдилар ва дедилар: «Бу билан белингни мустаҳкамла! Бироз куч тўплаб оласан!» Гўшт қовурилган эди. Ўша кунларда улар оғир шароитларга дуч келишган эди. У киши гўштдан бир бўлагини узиб олдилар. Аммо шу вақтда одамлар ўртасидан тўқнашув овози эшитилди. Яъни, у зот қиличлар тўқнашиб, жанг бошланганини кўриб, ўз нафсларига шундай дедилар: «Сен ҳали ҳам бу дунёдамисан? Гўшт ейиш билан бандсан, ҳозир одамлар қиличлар билан жанг қилишяпти!» Шунда ўша суякни қўлларидан отиб юбордилар ва қиличларини олдилар. Олға юрдилар ва то шаҳид бўлгунларича жанг қилдилар. У зот шаҳид бўлгач, байроқ қўлларидан ерга тушди. Мусулмонлар ва мушриклар бир-бирига аралашиб кетишди. Баъзи кишилар орқага чекиндилар. Бу ҳолатда Утба ибн Омир баланд овозда ҳайқириб, шундай деди: «Эй, қавм! Ортга чекиниб жанг қилишдан кўра, олдинга юриб жанг қилиш афзалдир!» Шундай қилиб, у одамларни руҳлантирди ва куч бағишлади. Бошқа бир ривоятга кўра, Ҳазрат Зайд, Ҳазрат Жаъфар ва Ҳазрат Абдуллоҳ разияллоҳу анҳум учаласи бир қабрда дафн қилинганлар.
Ҳазрат Абу Омир ривоят қиладилар: “Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа шаҳид бўлганларидан сўнг, мусулмонлар оғир мағлубиятга учрадилар. У зот айтадилар: «Мен ҳатто икки кишини ҳам биргаликда кўрмадим — бутунлай пароканда бўлиб кетишган эди». Шунда бир ансорий келиб, байроқни кўтарди. У югуриб келди ва одамларнинг олдига чиқиб, байроқни ерга қадаб қўйди. Сўнгра баланд овозда деди: «Эй, одамлар! Менинг олдимга келинглар!» Шунда одамлар у кишининг ёнига йиғила бошладилар. Байроқ пайдо бўлгандан кейин мусулмонлар яна жамланиб, бирлашиб кетдилар. Одамлар кўпайгач, улар Ҳазрат Холид ибн Валид олдига бордилар. Шунда Ҳазрат Холид у ансорий кишига дедилар: «Мен бу байроқни сендан олмайман. Бу ишга сен кўпроқ лойиқсан». У ансорий эса шундай жавоб берди: «Аллоҳга қасамки, мен бу байроқни сиз учун ушлаганман! Мен уни аслида сизга топшириш ниятида ушлагандим».
Ҳар ҳолда, Ҳазрат Холиднинг қўмондонлик вазифасини ўз зиммаларига олиши, мушрикларнинг мағлуб бўлиши ва Аллоҳ таоло томонидан Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга ғалаба хабарининг етказилиши ҳақида ҳам тафсилотлар келтирилган.
Ҳазрат Абу Юсар Ансорий ривоят қиладилар: «Ҳазрат Абдуллоҳ ибн Равоҳа шаҳид бўлганларидан кейин мен Ислом байроғини Ҳазрат Собит ибн Ақрамга топширдим. Шунда Ҳазрат Собит Ҳазрат Холид ибн Валидга шундай дедилар: «Сиз жанг санъатида мендан кўра кўпроқ тажрибага эгасиз». Шунинг учун байроқ Ҳазрат Холид ибн Валидга берилди. Ибн Исҳоқ ривоятига кўра, Ҳазрат Холид ибн Валид байроқни қўлларига олгач, одамларни ҳимоя қилдилар, уларни йиғиб жамладилар. Кейин ўз қўшинларини бир томонга тортиб чиқардилар ва душман ҳам улардан ортга чекинди ва у одамларни омон-эсон қайтариб келдилар.
Ибн Исҳоққа кўра, бу чекиниш аслида румийлардан ҳимоя қилиш мақсадида қилинган эди. Чунки ўша вақтда мусулмонлар икки юз мингдан ортиқ румийлар билан жангга киришиб кетишган эди, яъни жанг майдонида бутунлай аралашиб кетган эдилар. Ҳолбуки, мусулмонларнинг умумий сони уч минг киши эди. Шу жиҳатдан ушбу сария «фатҳ ва нусрат» — яъни, ғалаба ва ёрдам деб аталади. Чунки душман мусулмонларни бутунлай ўраб олиб, атрофларида тўпланиб олишган эди. Одатда, бундай шароитда барча мусулмонларнинг шаҳид бўлиш эҳтимоли бор эди. Ва ҳақиқатда, шундай бўлиши ҳам мумкин эди. Бироқ бу фикр Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг то Аллоҳ сизларга фатҳ ато этмагунча, деган сўзларига зид эди. Маъноси шу эдики, сизлар сақланиб қоласизлар. Ғалабанинг ҳам бир нечта жиҳатлари бўлади. Кўпчилик сийратнавислар ёзганларки, Ҳазрат Холид ва у зот билан бўлган саҳобалар душман билан шиддатли жанг қилдилар ва охирида душманни мағлубиятга учратдилар. Ҳазрат Абу Омир ривоят қиладилар: «Ҳазрат Холид байроқни қўлга олгач, дарҳол душманга ҳужум қилдилар. Аллоҳ таоло душманни қаттиқ мағлубиятга учратди. Мен бундай мағлубиятни ҳеч қачон кўрмаган эдим. Мусулмонлар уларни хоҳлаганича қирдилар».
Ҳазрат Холид ибн Валиднинг ҳарбий ҳикмат ва стратегияси ҳақида яна бир ривоят ҳам мавжуд. Ривоятларга кўра, Мута жангида Ҳазрат Холид исломий қўшинни қайта ташкил қилдилар. У зот отлиқлардан бир қисмини танлаб олиб, уларга шундай буюрдилар: «Сир сақлаган ҳолда, тунда жануб томонга, яъни Араб ярим оролига қараб, мусулмон қўшинининг орқа томонида румликлар кўрмайдиган бир ерга етиб боринглар ва у ерда тўхтаб туринглар». Ҳазрат Холид уларга яна шундай кўрсатма бердилар: «Бир неча гуруҳларга бўлиниб, мусулмонлар қўшини орқасидан Мута томон қайта келинг. Баланд овозда такбирлар айта бошланг ва отларни чанг-тўзон жойларда югуртиринглар, токи қуюқ чанг-тўзон кўтарилсин». Ҳазрат Холиднинг бу ишлардан мақсадлари шундай эдики, душман мусулмонларга ёрдам бериш учун янги қўшин етиб келган деб ўйласин.
Ҳазрат ибн Умар ривоят қиладилар: «Ҳазрат Холид қўшинни қайта ташкил қилиб, қўшиннинг олдинги сафини орқага ва орқа сафини олдинга ҳамда ўнг томондаги қисмни чапга ва чап томондаги қисмни ўнгга ўтказдилар». Бу ҳолатни кўрган душман ҳайратга тушди. Улар эҳтимол, мусулмонларга янги ёрдам келибди, янги одамлар олдинга чиқиб қолди деб ўйлашди. Улар чўчишиб, мағлуб бўлишди.
Ҳазрат Анас ривоят қиладиларки, Набий Карим саллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларга Ҳазрат Зайд, Ҳазрат Жаъфар ва Ҳазрат Ибн Равоҳанинг шаҳид бўлганларини одамлар бу ҳақда ҳали эшитмасларидан олдин хабар бердилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Зайд байроқни олди ва у шаҳид бўлди. Сўнг Жаъфар олди, у ҳам шаҳид бўлди. Кейин Ибн Равоҳа олди, у ҳам шаҳид бўлди». Бу сўзларни айтаётган пайтларида, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг кўзларидан ёш оқарди. Сўнгра дедилар: «Ҳаттоки, байроқни Аллоҳнинг қиличларидан бир қилич олди ва Аллоҳ унга ғалаба ато этди».
«Бухорий»да нақл қилинишича, Ҳазрат Абу Қатода ривоят қиладиларки, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўз муборак бармоқларини кўтариб: «Эй, Аллоҳ! Бу Сенинг қиличларингдан бир қиличдир, унга ёрдам бергин», — дедилар. Шу кундан бошлаб Ҳазрат Холид ибн Валидга «Сайфуллоҳ», яъни Аллоҳнинг қиличи деб ном берилди. Бир ривоятга кўра, бу жанг етти кун давом этган. (Субулул ҳудо варрашод, 6-жилд, 147-151-бетлар. Дорул-кутуб ал-Илмийя Байрут. Сийрат Фарҳанги, Саййид Фазл ур-Раҳмон, 279-бет. Саҳиҳ Бухорий, «Ғазотлар» китоби, «Мута ғазоти» боби, 4260 ва 4262-ҳадислар. Фатҳул Борий, Аллома Ибн Ҳажар Асқалоний. 9-жилд, 654-бет, «Ғазотлар» китоби, «Мута ғазоти» боби, 4262-ҳадис шарҳи. Мута ғазоти, Аллома Муҳаммад Бошмил, 328-бет, Нафис академияси матбааси, Карачи. Шарҳуз-Зарқоний, 3-жилд, 343-бет, Дорул-кутуб ал-Илмийя Байрут)
Ҳазрат Муслиҳи Мавъуд разияллоҳу анҳу ҳам бу воқеа ҳақида зикр қилганлар. У зот дейдилар: «Бу Ислом томонидан насронийликка қарши чиққан биринчи лашкар эди. Улар Шом чегарасига етганларида, Қайсар ҳам ўша тарафга келганини ва у билан юз минг румлик аскар, шунингдек, тахминан юз мингга яқин араб насроний қабилаларининг аскарлари ҳам борлигини билишди. Шунда мусулмонлар йўлда тўхтаб туриб, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга хабар беришни истадилар — агар у зот бошқа ёрдам жўнатишни хоҳласалар ёки бошқа бир буйруқ беришни истасалар, хабар етказадилар. Бу масала муҳокама қилинаётган пайтда, Абдуллоҳ ибн Равоҳа эҳтирос билан туриб дедилар: «Эй, қавм! Сизлар ўз уйларингиздан Аллоҳ йўлида шаҳид бўлиш учун чиққандингиз. Энди эса, ўзингиз чиққан йўлдан чўчиб қоляпсизлар». Сўнг у зот шундай дедилар: «Биз одамлар билан сонимиз, кучимиз ёки кўпчилигимиз туфайли жанг қилмаганмиз. Биз эса, Аллоҳ таоло Ўз фазли билан бизга нозил қилган динга ёрдамлашиш учун душманлар билан курашиб келганмиз. Агар душман сон жиҳатдан кўп бўлса, бўлаверсин. Ахир икки яхшиликдан бири албатта, бизга насиб қилади: ё биз ғалаба қозонамиз, ё Аллоҳ йўлида шаҳид бўламиз». Одамлар бу гапларни эшитгач: «Ибн Равоҳа ҳақ гапни айтди», — дейишди ва дарҳол чиқишга буюрилдилар. Улар одимлашганларида, румликларнинг лашкари уларга қараб яқинлашиб келаётганини кўрдилар. Шунда мусулмонлар Мута номли жойда ўз лашкарларини сафга тортдилар ва жанг бошланди. Бироз вақт ўтиб, мусулмонлар қўмондони Зайд ибн Ҳориса шаҳид бўлдилар. Сўнгра Жаъфар ибн Абу Толиб, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг амакиваччалари, байроқни қўлга олиб, қўмондонликни ўз зиммаларига ортдилар.
Қачонки улар душман лашкарининг тўлқини тобора яқинлашиб келаётганини кўришганда, мусулмонлар ўзларининг озлиги туфайли бу босимга бардош бера олмасликларини англадилар, шунда у зот эҳтирос билан отдан сакраб тушдилар ва отнинг оёқларини кесдилар. Бу ҳаракат шу маънони англатарди: камида мен бу майдондан қочишга ҳеч қачон тайёр эмасман, мен ўлимни афзал биламан, лекин қочишни эмас. Бу — араблар орасида урф бўлган одат эди. Улар отларининг оёғини шу сабабдан кесардиларки, отлиқсиз от у ёқ-бу ёққа чопиб, лашкарга ҳалал бермасин. Шунинг учун фақат отдан тушиш билан чекланмай, балки отнинг оёқларини ҳам кесардилар. Қисқа вақт ичидаги жангда у зотнинг ўнг қўллари кесилди, шунда у зот чап қўллари билан байроқни ушладилар. Кейин чап қўллари ҳам кесилди. Шунда у зот икки қўлнинг кесилган тўқайчаси билан байроқни кўкракларига босиб турдилар ва шаҳид бўлгунларича майдонда туришда давом этдилар.
Шунда Абдуллоҳ ибн Равоҳа Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг буйруқларига биноан байроқни қўлга олдилар ва у зот ҳам душман билан жанг қилаётиб, шаҳид бўлдилар. Бу вақтда мусулмонлар учун бирор маслаҳат қилиб, янги қўмондон тайинлаш имкони йўқ эди. Душман лашкарининг кўплиги сабабли мусулмонлар майдонни тарк этиш ёқасида эди ҳамки, шунда Холид ибн Валид бир дўстининг ташаббуси билан байроқни қўлга олдилар ва шомгача душманга қарши жанг қилишда давом этдилар.
Иккинчи куни Ҳазрат Холид чарчаган ва яраланган мусулмон лашкарини олиб, яна душманга қарши чиқдилар. У зот ақл-заковат билан шундай тадбир ишлатдиларки — лашкарнинг олдинги сафини орқага, орқадагисини олдинга ўтказдилар, ўнг томондагиларни чапга, чапдагиларни эса ўнгга алмаштирдилар. Шу билан бирга, шиддатли наъралар тортишди, шунда душман буни янги кўмак келган деб ўйлади. Бу ҳолатни кўрган душман ортга чекинди ва Ҳазрат Холид Ислом лашкарини эсон-омон орқага қайтариб олиб чиқдилар. Душман ўз-ўзидан чекинган эди. Мусулмонлар уларнинг орқасидан тушмадилар. Яъни, мусулмонлар қўрқишмади ва душман ўз-ўзидан орқага тисарилди.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга Аллоҳ таоло шу воқеа ҳақида ўша куниёқ ваҳий орқали хабар берди ва у зот эълон қилиб, барча мусулмонларни масжидга йиғдилар. Расулуллоҳ минбарга чиққанларида, кўзларидан ёш оқарди. У зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: «Эй, одамлар! Мен сизларга бу жангга кетган лашкар ҳақида хабар бераман. Улар бу ердан чиқиб кетиб, душман билан тўқнашдилар ва жанг бошланганида, аввал Зайд шаҳид бўлди. Бас, сизлар Зайд учун дуо қилинглар!» Сўнгра, у зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: «Кейин байроқни Жаъфар олди ва душманга ҳужум қилди, ҳатто у ҳам шаҳид бўлди. Бас, сизлар у учун ҳам дуо қилинглар! Кейин байроқ Абдуллоҳ ибн Равоҳанинг қўлига ўтди. У лашкарни жуда жасурлик билан бошқарди, аммо у ҳам шаҳид бўлди. Бас, сизлар у учун ҳам дуо қилинглар! Сўнг байроқни Холид ибн Валид олди. Мен уни қўмондон қилиб тайинламаган эдим, лекин у ўз-ўзини қўмондон этиб тайинлади. Аммо у Аллоҳ таолонинг қиличларидан бир қиличдир».
Кейин бу воқеа қандай содир бўлгани ҳақида тафсилотлар бор. Хуллас, Аллоҳ таоло ёрдами билан у зот разияллоҳу анҳу Ислом лашкарини омон-эсон қайтариб келдилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ана шу хитоблари туфайли Ҳазрат Холиднинг исми мусулмонлар орасида «Сайфуллоҳ» — яъни, «Аллоҳнинг қиличи» сифатида машҳур бўлиб кетди.
Холид ибн Валид кейинроқ Исломни қабул қилганлари учун баъзи саҳобалар ҳазил ёки тортишув пайтида у зотга таъна қилардилар. Бир куни шундай вазиятда Ҳазрат Абдурраҳмон ибн Авф билан у кишининг орасида баҳс келиб чиқди. Абдурраҳмон ибн Авф бу ҳақда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга шикоят қилдилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Холид, сен Бадр жангидан бери Ислом йўлида хизмат қилиб келаётган инсонга нега озор берасан? Агар сен Уҳуд тоғича тилла сарф қилсанг ҳам, бу зот каби Аллоҳнинг мукофотини топа олмайсан». Шунда Ҳазрат Холид дедилар: «Ё Расулаллоҳ, у менга таъна қилади, мен ҳам унга жавоб бераман». Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Сизлар Холидни ранжитманглар», дедилар. У зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳазрат Холиднинг кўнгилларини ҳам кўтариб: «У Аллоҳ таолонинг қиличларидан бир қилич бўлиб, Аллоҳ таоло уни кофирларни ҳалок қилиш учун тортган», дедилар.
Бу башорат бир неча йилдан сўнг сўзма-сўз амалга ошди. Ҳазрат Холид ўз лашкарлари билан қайтиб келганларида, Мадинада қолган саҳобалар — яъни, жангга бормаганлар — унинг лашкарини «қочоқлар» деб атай бошладилар. Яъни, «Сизлар ўша ерда курашиб, шаҳид бўлишингиз керак эди, ортга қайтиб келмаслигингиз керак эди». Лекин Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бу гапларга жавобан: «Улар қочоқ эмаслар. Улар қайта-қайта душманга ҳужум қилган жасур аскарлардир», – дедилар. Шу тариқа у зот саллаллоҳу алайҳи ва саллам мусулмонлар Шом билан рўй берадиган келажакдаги урушлар ҳақида башорат бердилар. (Дибоча Тафсийрул Қуръон, Анворул улум, 20-жилд, 334-336-бетлар)
Холид ибн Валид ўша жангларда ўз қаҳрамонлигини ҳам намоён қилдилар.
Ҳазрат Муслиҳи Мавъуд бир жойда байроқнинг ҳурмати ва эҳтироми ҳақида шундай деганлар: «Миллатлар орасида байроққа катта ҳурмат ва эҳтиром қилинади. Баъзи ҳолатларда душмандан унинг байроғини тортиб олиш учун улкан қурбонликлар талаб қилинади ва баъзи ҳолларда эса ўз байроғини асраб қолиш учун жонлар фидо қилинади. Бу ширк саналмайди. Чунончи, ота олдида ўғил ундан юқори жойда ўтирса, бу нарса барча томонидан ноўрин деб қаралади, чунки бу рамзий маънода отани камситиш ҳисобланади. Худди шундай рамзий маънода, бир миллатнинг байроғини тортиб олиш — унинг шаъни ва обрўсини ерга уриш маъносини ифодалайди. Шу сабабдан, миллатлар ўз жонларини фидо қиладилар, лекин байроқларининг душман қўлига ўтиб кетишини ҳаргиз кўтара олмайдилар. Шу сабабдан «Ливои Аҳмадият» (Аҳмадият байроғи) ва бошқа байроқларни ҳимоя қилиш учун «Худдомул-Аҳмадия» уюшмаси томонидан махсус ходимлар тайинлансин, деб қарор қабул қилинган».
Демак, у зот разияллоҳу анҳу давом этиб ёзадилар: «Қачонки бир миллатнинг аъзолари қалбида унинг байроғига нисбатан улуғворлик туйғуси пайдо қилиб қўйилганда, бу туйғу уларни шунга тайёрлаб қўядики, агар ўз байроқларини муҳофаза қилиш учун жонларини фидо қилишга тўғри келса ҳам, улар ҳеч иккилланмасдан жонларини қурбон қиладилар. Чунки ўша пайтда шунчаки бирозгина ёғоч ва мато ҳақида гап бўлмайди, балки миллатнинг обрў-эътибори ҳақида гап кетади, у рамзий маънода бир байроқ шаклида уларнинг олдида туради».
У зот ёзадилар: «Мен буни илгари ҳам бир неча марта айтганманки, биз саҳобалар ҳаётида ҳам шундай мисолларни кўрамиз. Бир жангда бир мусулмон қўмондоннинг қўлида исломий байроқ бор эди. Улар ўша вақтларда залворли байроқлар ясамасдилар, балки оддийгина ёғочга қора мато боғлаб чиқишарди. Лекин, у хоҳ қора мато бўлсин, хоҳ ўша байроқнинг оддий ёғочи бўлсин — у пайтда гап бу миллатнинг обрўси масаласи ҳақида эди. Байроқнинг қиммат ёки арзонлигига қаралмасди. Фақат битта нарса эътиборга олинардики, миллатнинг шаъни ва иззати шу байроқни муҳофаза қилсин».
Ҳар ҳолда, бу урушда, яъни Мута ғазотида насронийлар, айниқса мусулмонларнинг байроғи турган жойга махсус ҳужум уюштиришди. Бу пайтда Ҳазрат Жаъфарнинг қўлларида байроқ бор эди. Душман ҳужум қилганда, Ҳазрат Жаъфарнинг бир қўли кесилди. У зот дарҳол байроқни иккинчи қўллари билан ушлаб олдилар. Душман кўриб турибдики, байроқ ҳали ҳам ерга тушмади — шунда яна ҳужум қилди ва натижада у зотнинг иккинчи қўли ҳам кесилди. Ҳазрат Жаъфар шундан кейин иккала оёқлари билан байроқни ушладилар — бу ҳам ривоятларда келтирилган. Аммо оёқлар билан узоқ муддат байроқни тутиб туриш мумкин бўлмагани учун у зот ҳайқириб: «Бирон мусулмон олдинга чиқсин ва бу байроқни ушлаб олсин!» — дедилар. Ва яна шундай деганлар: «Мусулмонлар! Эҳтиёт бўлинглар — Исломнинг байроғи пастга тушиб кетмасин!»
Бу байроқ шунчаки мато ёки оддий ёғочдан иборат эди. Лекин у зот унга «Ислом байроғи» деб ном бердилар. Чунки, гарчи у оддий мато ва ёғочдан бўлса-да, Исломни ифодалаётган рамз эди ва шунинг учун уни муҳофаза қилиш лозим эди. Шундан сўнг бошқа бир қўмондон олдинга чиқиб, байроқни ушлаб олди. Менимча, бу ерда у зот ўз фикрларини билдирмоқдаларки, у киши Холид ибн Валиддир. Лекин аслида у Холид ибн Валид эмас, балки бошқа бир саҳоба эди ва кейинчалик байроқ Холид ибн Валидга топширилди. Ва Холид ибн Валид уни ушлаб олдилар.
Энди қаранг — бу шунчаки бир мато ва оддий ёғочдан иборат нарса. Ислом назарида, бу мато ёки ёғочнинг ўзига хос бир аҳамияти йўқ. Аммо миллатнинг шарафи масаласига келганда, Ислом бундан қайтармайди. Саҳоба дейдилар: «Бу — Исломнинг байроғи. Эҳтиёт бўлинглар, у ерга тушмасин!»
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам бу сўзлардан норози бўлмадилар. Балки, баъзи пайтлари Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ўзлари бундай нарсаларнинг улуғворлигини кўрсатиш учун «бу байроқни ким олади?» деб буюрардилар. Шунинг учун баъзи жангларда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дердилар: «Мен бу байроқни шундай шахснинг қўлига топшираманки, у унинг шарафини ўрнига қўяди». Буни эшитган саҳобалар эса бу байроқни олиш учун бир-бирларидан ўзиб кетишга ҳаракат қилардилар. (Жума хутбаси, 1942-йил, 23-октябрь, Хутботи Маҳмуд, 23-жилд, 471-473-бетлар)
Бу баён ҳозирча давом этмоқда ва яна давом этади. Дунёдаги умумий вазиятлар учун дуо қилишда давом этинг, мен ҳам доим шуни таъкидлаб келаман. Хусусан, бугунги кунда Покистон ва Ҳиндистондаги вазиятлар учун дуо қилинг! Аллоҳ таоло зулмни бартараф этсин, мазлумларни муҳофаза қилсин. Ҳукуматларга ақл ато этсинки, уруш томон интилиш ўрнига тинчлик ва хотиржамлик билан муаммоларни ҳал этишга ҳаракат қилсинлар. Халқаро шартномаларга амал қилувчи бўлсинлар. Шу билан бирга, Аллоҳ таоло халқаро ташкилотларни ҳам тўғри йўлни тутувчи қилсин — гарчи бугунги кунда улар орқали адолатга етиш қийин бўлса-да. Ва ҳар икки томондан ғамхўр дўстларга ҳам тавфиқ ато этсинки, бу мамлакатлар орасидаги муаммоларни ҳал қилишга ёрдам беришсин.
Покистон томонидан эса ҳар ҳолда бу таъкидланиб, вазирлари томонидан кўпинча «Кашмирда содир бўлган террорчилик воқеаси билан бизнинг ҳеч қандай алоқамиз йўқ. Агар сизларда шубҳа бўлса, БМТ муассасалари орқали тадқиқот ўтказинг ва уруш қилиш ўрнига тафтиш юргизиш ҳам керак» деган баёнотлар берилмоқда.
Ҳиндистон ҳукумати ҳам бу масалада ижобий муносабатни намоён қилиши керак. Аллоҳ таоло ҳар икки томонга ҳам ақл ва идрок ато этсин. Чунки уруш рўй берса, икки томон ҳам зарар кўради ва фақат аскарлар эмас, балки оддий халқ ва мазлумлар ҳам сабабсиз ҳалок бўладилар. Ҳозирги кундаги урушларда ҳам биз айнан шу ҳолатни кўрмоқдамиз ва айнан шу нарсалар содир бўлмоқда. Шунинг учун дунёдаги барча мазлумлар учун дуо қилинг! Зоҳиран дунё ҳалокат остонасида турибди. Фақат Аллоҳ таологина уни бу ҳалокатдан сақлаб қолиши мумкин. Ва бу агар инсонлар Аллоҳ таолога юзланганларидагина содир бўлади. Аллоҳ таоло уларга ҳам, бизга ҳам дуо қилишга тавфиқ ато этсин.
Энди мен жума намозидан сўнг бир шаҳид — Муҳаммад Осиф ибн Рафиқ Аҳмад соҳибнинг жаноза намозини ўқитаман. У киши Қасур вилояти, Бҳулийр ҳудудидан эди. Уни 24-апрель куни Аҳмадият душманлари ўқ узиб, шаҳид қилдилар.اِنَّا لِلّٰہِ وَاِنَّاۤ اِلَیۡہِ رٰجِعُوۡنَШаҳидлик вақтида марҳумнинг ёши 19да бўлиб, ёш йигит эди. Тафсилотларга кўра, ҳодиса юз берган куни кечки соат тахминан ўн ярим атрофида Муҳаммад Осиф соҳиб ўзларининг Аҳмадий бир қўшниси, Иснон Аҳмад соҳиб билан бирга мотоциклда қишлоқдан ташқаридаги дўконга оилавий эҳтиёж учун керакли маҳсулотларни харид қилиш мақсадида борган эдилар. Қишлоқдаги дўкончилар уларга бойкот эълон қилгани сабабли харид қилиш учун ташқарига чиқишга мажбур эдилар.
Уйдан тахминан юз метр узоқликда, йўлда мухолифлар аввалдан пойлаб туришган. Улар иккисига ҳам ўқ узишди. Муҳаммад Осиф соҳибнинг ўнг елкасидан бел томонига ўқ тегди, у танасидан ўтиб кетди. Иккинчи йигит — Иснон Аҳмад соҳибнинг эса чап оёғига ўқ теккан. Ҳужумчилар ҳодисадан кейин ҳам одамлар орасида қўрқув ва даҳшат уйғотиш мақсадида ўқ отишда давом этдилар.
Бу икки йигитимиз яраланган бўлишларига қарамай, жасорат ва сабр билан иш тутдилар ва мотоциклда ўша ердан чиқиб кетдилар. Бироз масофага бориб, ерга йиқилдилар — мотоциклни ўзлари ҳайдашда давом этдилар. Полиция ҳодиса жойига кеч етиб келди ва бу вақт ичида ҳужумчилар томонидан ўқ узиш тўхтамади. Шу сабабли уларни дарҳол шифохонага олиб боришнинг иложи бўлмади. Полиция келгач, Осиф соҳибни шифохонага олиб боришди, лекин бу вақтга келиб, жуда кўп қон оққани сабабли, Муҳаммад Осиф соҳиб шифохонага етиб бориши билан шаҳид бўлдилар.اِنَّا لِلّٰہِ وَاِنَّاۤ اِلَیۡہِ رٰجِعُوۡنَҲодиса бўйича жиноят иши Қасур вилоятининг Пҳулнагар туманига тегишли полиция бўлимида қайд этилган. Аммо, одатда бўлганидек, «иш» очилади-ю, кейин чора кўрилмайди. Энди кўрамиз, нима қилишади? Ҳозирча уч киши қўлга олинган. Иснон Аҳмад соҳибнинг оёғига ўқ теккан эди, тез тиббий ёрдамдан сўнг Аллоҳ таоло фазли билан ҳозир яхши ҳолатда.
Қасур вилоятининг Бҳулийр ҳудудида охирги уч йил ичида қаттиқ қаршилик муҳити ҳукм сурмоқда. Жамоат аъзоларига қарши бир неча марта ёлғон айбловлар асосида жиноят ишлари очилган. Кўп марта Аҳмадий биродарлар зўравонликка учрашган. Аҳмадия қабристонларида марҳумларнинг қабрларидан «калимаи таййиба» ва бошқа оятлар ўчириб ташланган. Қишлоқда тўлиқ бойкот вазияти мавжуд — дўконлардан савдо-сотиқ қилиш тақиқланган, қишлоқдаги умумий сув фильтрлаш тизимидан ҳам сув олишга рухсат берилмаяпти. Болалар мактабга бориб келаётганида, уларга халақит берилади. Шунақа вазиятлар у ерда ҳукм сураяпти.
Шаҳид марҳумнинг оиласига Аҳмадият у кишининг катта бобоси — муҳтарам Муҳаммад Дин соҳиб орқали келган. У киши 1934-йили иккинчи Халифа даврларида, Қодиёнга бориб йиллик йиғилишда иштирок этгач, байъат қилган эдилар. Шаҳид марҳум боболарининг исми Муҳаммад Яъқуб соҳиб бўлган. Марҳум шаҳид ўз ота-онасининг ягона ўғли эди. Камгап ва катта сабр-тоқат эгаси эди. Ҳар ким билан муҳаббат ва ҳамдардлик муносабатида бўларди. Беш маҳал намозни доимий адо этадиган, Жамоат хизматида фаол иштирок этувчи эди. Жамоат доирасида ўтказиладиган спорт мусобақаларида қатнашишга катта қизиқиши бор эди. Яқинда туман миқёсида ўтказилган мусобақада қатнашиб, биринчи ўринни ҳам қўлга киритган эди.
Марҳум шаҳид юрак хасталиги билан оғриётган ўз онасига тўлиқ қараб турарди. Онаси шундай баён қилдилар: «Марҳум жуда итоаткор фарзанд эди, ҳеч қачон менга қаршилик кўрсатмаган. Яқин қариндош ва дўстлар билан ҳам меҳр ва ҳамдардлик муносабатида бўларди».
Марҳумнинг синглиси Зоҳида Рафиқ шундай дейди: “Менинг акам ҳаммага ғамхўрлик қиларди. Жуда меҳрибон ва ҳамдард ака эди. У шаҳид бўлишни орзу қиларди ва Аллоҳ таоло унинг бу орзусини рўёбга чиқарди. Шаҳидлигидан уч кун олдин мен тушимда акамга ўқ текканини кўрган эдим. Кейинги куни мен унга қўнғироқ қилиб, аҳволини сўрадим. Шаҳид бўлган куни ҳам аҳволини сўрасам, у: «Мен бандман», деб қисқача гаплашди. Кейин: «Кечки пайт гаплашамиз», деб айтган эди, лекин ўша кечаси тўлиқ гаплаша олмадик ва шу куни у шаҳид бўлиб, Аллоҳнинг ҳузурига йўл олди».
Синглиси давом этиб дейди: «Акам ҳақида туш кўрганимдан кейин жуда хавотирда эдим. Сизга дуо қилиш учун хат ёзаётган эдим. Хатда «тушимда акамга ўқ теккани»ни ёзаётган пайтимда, акамнинг шаҳидлик хабари етиб келди».
Шаҳид марҳум шаҳидлик вақтида Худдомул-Аҳмадия уюшмасининг Қасур туманидаги Мажлиси Омиланинг аъзоси бўлиб, у ерда Нозим Таҳрики Жадид вазифасини бажараётган эди. Шу билан бирга, маҳаллий жамоатда Худдомул-Аҳмадия уюшмасининг муовин раҳбари ва Нозим Атфол сифатида ҳам хизмат қилиш бахтига муяссар бўлган эди.
Марҳум ўз ортида ота-онасидан ташқари икки сингилни қолдирди. Бҳулийр жамоатининг президенти Нисор Аҳмад соҳиб шундай дейдилар: «Шаҳид марҳум олий ахлоқ соҳиби, жуда ҳам хушмуомала ва меҳрибон инсон эди. Мен уни яхши хулқли, табиатан сокин, Хилофатни севадиган ва итоаткор одам сифатида кўрдим. У намозлар ва чанданинг барча турларида мунтазам қатнашар, вақори амал, халққа хизмат қилиш, хавфсизлик навбатлари каби ҳар бир жабҳада намунавий иш олиб борган. Жамоат ишларида жонбозлик кўрсатар, ота-онасига хизмат қилиш ва уларга эътибор беришда ҳамиша пешқадам эди».
Маҳаллий тарғиботчи Ториқ Аҳмад соҳиб шундай дейдилар: «Шаҳид марҳум олий сифатларга эга эдилар. Унинг уйида телевизор йўқ эди, лекин жума хутбасини мунтазам телефон орқали эшитарди ёки менинг уйимга, яъни тарғибот уйига келиб эшитарди». Яна давом этиб, дейди: «Жамоат ишлари учун чақирилганида, дарҳол ҳозир бўларди. Ҳар бир ишни катта масъулият билан бажарарди. Жамоат меҳмонларига катта ҳавас билан хизмат қиларди».
Аллоҳ таоло шаҳид марҳумга мағфират ва раҳмат билан муомала қилсин, даражаларини юксалтирсин ҳамда қолган яқинларига сабр ва жасорат ато этсин. Покистонда террорчилик қилувчилар ва Жамоатга қарши чиқувчиларнинг жасорати ортиб бормоқда. Аллоҳ таоло уларни яқин орада жазога тортиш учун чора-тадбирларни пайдо қилсин.