ئایا ئەحمەدیەت كۆمەڵێكی موسوڵمان نیە؟
نووسينى:
ا. س. مووسا
بِسمِ اللَّهِ الرَّحمَنِ الرَّحِيمِ
پێشەكی
“ئەگەر ئیمامی مەهدی سەری هەڵدا ئەوا بەشێوەیەكی تایبەتی دوژمنێكی ئاشكرای نيە جگە لە زاناكان.” ئەم وتهیه وتهی شێخی گەورە محێدینی عەرەبیە (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) لە بەرگی سێهەمی كتێبی (فتوحات المكیة)دا نووسیویەتی.
هەروەها ئیمامی نوێكاری هەزارەی دووەم لە مەكتوباتەكەیدا دەفەرموێت: بێگومان كاتێك عیسا (علیه السلام) دەردەكەوێت (واتە مەسیحی چاوەڕوانكراو) زانیاری و نـهێنیەكانی قورئانی مەزن ئاشكرا دەكات، وە بەهۆی تێنەگەيشتنی زانا ڕواڵەتبینەكان لەو نهێنیانە؛ چونكە زۆر وردن، ئاشكرایە كە نكوڵیان لێ دەكەن و به پێچەوانەی قورئان و سوننەت لەقەڵەمیان دەدەن.
بێگومان گەورەمان میرزا غوڵام ئەحمەدی قادیانی مەسیحی بەڵێندراو و ئیمامی مەهدی (علیه السلام) لە ساڵی 1306ی كۆچی (1889ی زاينی) بە فەرمانی خوای گەورە كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی دامەزراند, وە هەر لەوكاتەوە سەدەها شێخ و مەلا و زانای ئایینی ڕاستبوونەوە و پیلانیان گێڕا دژی خۆی و كۆمەڵەكەی، بەڵام بەشیان هەر دۆڕان و ئابڕوچوون بوو. بەڵام ئەحمەديەت لە سایەی فەزڵی خوای چاكەكارەوە بەردەوام لە گەشەسەندن و پێشكەوتندایە. وە بەداخەوە ئەو شێخانە دەرسیان وەرنەگرت و بەردەوام هەوڵدەدەن بۆ شكست پێهێنانی ئەم كۆمەڵە. وە حكومەتی پاكستان لە ساڵی 1984دا دەستیكرد بە دانانی كۆمەڵێك كۆت و پێوەند لەسەر كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی تاكو دەركردنی یاسای ڕەش لەدژی، بەجۆرێك موسوڵمانە ئەحمەدیەكان ڕێگری كران لەوەی كە بە هەر ڕێگە و شێوەیەك بێت خۆیان بدەنەپاڵ ئايينی ئیسلام. وە مەلاكان ئەم هەلەیان قۆستەوە و دەستیان كرد بە خۆهەڵكێشان بە دوژمنایەتی كردنیان بۆ ئەم كۆمەڵە بەو بانگەشەیەی كە گوایە بە هەوڵدانە ناپەسەند و چرووكەكانیان هەرەسی پێدەهێنن. وە یەكێك لەم مەلایانە كەسێك بوو بە ناوی موحەممەد یوسف لودهیانەوی. دیارە هەندێك كتێبی نووسی و كۆمەڵێك لێدوانیدا دژی ئەحمەدیەت, وە لە سایەی فەزڵی خواوە كۆمەڵی ئيسلامى ئەحمەدیش وەڵامی ڕەخنە و تۆمەتەكانی دایەوە و دەمكوتی كرد. ئەم شێخە لە مزگەوتی (الشیوخ) لە دوبەی لە بەرواری یەكی تشرینی یەكەمی ساڵی 1985 دوای نوێژی عیشا وتەیەکی پێشکەش کرد دژی ئەحمەدیەت، پاشان لە شێوەی نامیلكەیەكدا بە زمانی ئوردویی بڵاویكردەوە لەژێر ناونیشانی (جیاوازی لە نێوان قادیانيەكان و كافرەكانی تردا), دیارە كۆمەڵی ئەحمەدیش وەڵامی قسە ناڕەواكانی دایەوە, ئەوە ئێوە و وەرگێڕانی ئەو وەڵامە.
برامان (بورهان ڕهسوڵ) له زمانی عهرهبیهوه ئهم كتێبهی وهرگێڕاوه بۆ زمانی كوردی. خوای گهوره پاداشتی بهخێری بداتهوه له ههردوو دنیادا.
بِسمِ اللَّهِ الرَّحمَنِ الرَّحِيمِ
هەموو ئەو كەسانەی كەمێك لە زانستی قورئان و ئادابی سوننەتی پێغەمبەر دەزانن لەوەدا هاوڕان لەگەڵماندا كە زمانی ئەم كتێبە (جیاوازی لە نێوان قادیانيەكان و كافرەكانی تردا) نزم و پیسە و بەڵگەكانی، ئەگەر بە بەڵگە دابنرێن، ئەوپەڕی ناپەسەندە و كتێبەكە تەنها بريتيە لە كۆمەڵێك تۆمەتی هیچ و پووچ لەسەر دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی. وە دوای توێژینەوە لەم كتێبە خوێنەر ئەو فەرمایشتەی پێغەمبەری بیردێتەوە كە دەفەرموێت:
“نزیكە زەمانێك بێت بەسەر خەڵكیدا كە لە ئیسلام نامێنێتەوە جگە لەناوەكەی و لە قورئانیش نامێنێتەوە جگە لە وێنەكەی, مزگەوتەكانیان جوان و ئاوەدانە كەچی وێران و كاولە لە هیدایەت, زاناكانیان خراپترین خەڵكی سەر زەوین… لەلایەن ئەوانەوە ئاژاوە پەیدادەبێت و بۆ ئەوانیش دەگەڕێتەوە.” (مشكوة المصابيح, كتاب العلم, الفصل السادس) بێگومان له ڕابردوودا بە ڕەفتاری ئەم پیاوە ئایینیانە سەدەها جار ڕاستی ئەم هەواڵە هاتەدی, وە نازانین لە داهاتوودا هەتا كەنگێ بەردەوام ڕاستيەكەی دێتەدی.
بێگومان شەپۆلی ئاژاوە و خراپەكاری و گەردەلوولی درۆ و دەلەسە كە هەندێك لە زانای خراپ وروژاندوویانە دژی ئیمامی ئەم چەرخە هاوشێوەی نيە لەم سەردەمەدا. جا كاتێك زۆربەی موسوڵمانان هەڵسوكەوتی ئەم زانایانە بەراورد دەكەن لەگەڵ ناموسوڵمانەكاندا و پاشان چۆنێتی هەڵسوكەوتیان لەگەڵ ئەحمەدیەكاندا بەچاوی خۆیان دەبینن سەریان سوڕدەمێنێت و پرسیار دەكەن كە: بۆچی زانا ئایینیەكانمان, سەرەڕای بوونی سەدەها كۆمەڵ و مەزهەبی نائیسلامی, تەنها لە ئەحمەدیەكان تووڕەن؟ ئەوەتا مەسیحی و جوولەكە و بوزی و هيندۆسەكان و غەیری ئەوانیش لە ئارادان. ئەمانە نەك هەر موسوڵمان نین و بەس، بەڵكو بە ئاشكرا شانازی دەكەن بەوەی كە ناموسوڵمانن و تەبشیـر بۆ ئايينەكانیشیان دەكەن. هەرچی مەسیحيەكانە ئەوە تەبشیر دەكەن بۆ ئايينەكەیان لە خودی وڵاتە موسوڵمانەكاندا كە بێگومان ملیۆنەها لە موسوڵمانان بەهۆی تەبشیری ئەوانەوە بوون بە مەسیحی, كەچی ئەم پیاوە ئایینیانە هیچ تووڕە و پەست نين لێیان. وە ئەم وتارە كە بەشێوەی نامیلكەیەك بڵاودەبێتەوە ئەم پرسیارە لە خۆی دەگرێت و هەوڵدەدات وەڵامی بداتەوە, بەڵام پێش ئەوەی كە بۆچوونی خۆمان دەربخەین لەسەر وەڵامی ئەم شێخە بۆ ئەم پرسیارە وا چاكە كەمێك ڕۆبچین لە ماهیەت و ناوەڕۆكی ئەم پرسیارە.
سەرژمێريە جیهانیەكان وای دەردەخەن كە ژمارەی دانیشتوانی جیهان گەيشتووەتە پێنج بلیۆن كەس, وە ژمارەی موسوڵمانان تێیدا تەنها یەك بلیۆنە, وە بەشی هەرە زۆری كە ناموسوڵمانەكان دەگرێتەوە هەوڵدەدەن بە تەواوەتی ئیسلام و ڕۆڵەكانی لەسەر ڕووی زەوی بسڕنەوە. وە گۆڤاری مەسیحی (فۆكس)ی لەندەنی ڕاپۆرتێكی بڵاوكردەوە لەمەڕ پلانی مەسیحيەكان بەوەی كە لە ماوەی یازدە ساڵی داهاتوودا نیوەی دانیشتوانی زەوی بخەنە ڕیزی بیروباوەڕەكەیان و بۆ ئەم مەبەستەش هەموو كەرەستە و هۆكارێك بەكاردەهێنن. (گۆڤاری هەفتانەی لاهۆر، 15ی تەمموزی 1889، لا4)
بەداخەوە سەرنجی ئەم پیاوە ئایینیانە ڕووەو جێگایەكی ترە. ئەمانە لە فەتوای تەكفیر و كوشتن و تیرۆر و تۆقاندن چێژ وەردەگرن, بەڵام هەست بەو مەترسيە ناكەن كە لەلایەن هێزی دەججالیەوە بەرامبەر بە ئیسلام لە ئارادایە. ئەوان تەنها لە موسوڵمانە ئەحمەدیەكان دەترسن كە شەهادەتی (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ) دەڵێن و عاشقی ڕاستەقینەی گەورەمان موحەممەدن (صلى الله علیه وسلم). بێگومان پیلان دەگێڕن بۆ دەركردنیان لە ئیسلام و ئەوپەڕی هەوڵی خۆیان دەخەنەگەڕ بۆ لەناوبردنی ئەحمەديەت كە گیانی خۆی و هەموو شتە بەنرخەكانی بەختكردووە لە پێناو بەرزكردنەوەی وشەی ئیسلام لە سەرانسەری جیهاندا, بێگومان زۆرێك لە مرۆڤە شەریفەكان لەم بوارەدا دانیانناوە بە هەوڵە سوپاسكراو و سەركەوتنە درەخشانەكانیاندا. مێژوونووسی بەناوبانگی پاكستان مەولانا ڕەئیس ئەحمەد جەعفەری (كە لە كۆمەڵەكەمان نيە) بەپرسیاكردنەوە نووسیویەتی:
“كێ هەوڵدەدات بۆ یەكگرتنی موسوڵمانان لە دەوری یەك ناوەند؟ كێ ڕابەرایەتی دامەزراندنی پاكستانی وەك دەوڵەتێكی ئیسلامی یەكگرتوو كرد؟ كێ هەستی بە ئازار و پەشۆكان كرد لە هەلومەرجی نوشوستی و بەدبەختی موسوڵمانان؟ وە كێ هەوڵ و تەقەلایدا بۆ چاككردنی سەرجەم موسوڵمانان و سەركەوتنی هەمیشەییان؟ كێ پەستی و تووڕەیی خۆی دەرخست لەسەر پەرت و بڵاوبوونەوەی موسوڵمانان؟ ئایا ئەوانەی كە ناویان كۆمەڵەی فەرمانكردن بەچاكە و نەهی كردن لە خراپەیە؟ یان ئایا كۆمەڵی حیزبوڵڵا و ئیمامی هیندە؟ ئەڵێم: نەخێر. ئاخۆ شێخی هیند یان شێخی كۆمەڵی دیۆبەندی یان شێخی ئەهلی حەدیسە؟ ئەڵێم: نەخێر. ئەی كێن؟ ئەوانە تەنیا ئەو خەڵكانەن (موسوڵمانە ئەحمەديەكان) كە تەپۆلكەیەك فەتوای تەكفیر لە دژیان هەیە و خەڵكی باسی كافربوونیان دەكەن لە خانوو و ماڵەكاندا و گومانیان لە ئیمان و بیروباوەڕیان هەیە, كردوونیان بە ئامانجی ڕەخنەی تیژ و سووتێنەر. بەڵام ئەوانى تر؛ ئەوا وتەی شاعیریان بەسەردا دەچەسپێت (كە ئەمە كوردیەكەیەتی): لەناو ئەوانەی كە بە خواناس لەقەڵەم دەدرێن كەسێكی تەواومان نەدی هەستێت… ئەگەر هەندێك لە خەڵكی لەناویاندا هەستا بن ئەوا ئەو كەسانە بوون كە ئالوودەبوون بە مەی.” (تاريخ مسلم ليغ “الرابطة الإسلامية الهندية”، وسيرة محمد علي جناح، لمولانا رئيس أحمد جعفري، ص51)
ئا بەم شێوەیە یەكێك هەر لە خۆیان گەواهیدا و دانينا بە خزمەتەكانی ئەحمەدیەتدا. دوای خوێندنەوەی ئەم دانپێدانانە داواكارین لە خوێنەری بەڕێز كە بفەرموێت لەگەڵماندا بۆ ئەوەی ئەو تۆمەتانە بخەینەڕوو كە شێخی لودهیانەوی ئەم كۆمەڵەی پێ تاوانباركردووە یان ڕاستتر بڵێین ئەم خزمەتكارانەی ئیسلامی پێ تاوانبار كردووە كە لە سەردەمی ئێستادا تێكۆشەرانی ڕاستەقینەن بۆ بەرزكردنەوەی ئايينی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم).
بيانووی ئەم هێرشە
پوختەی ئەوەی كە شێخەكە باسی دەكات دەربارەی جیاوازی لە نێوان تاكەكانی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی و كافرەكانی تر, بە گوێرەی لاف و گەزافی خۆیان, ئەو قسەیەی خۆیانە: “ئێمە ئەو بڕیارەمان دەركردووە كە كۆمەڵی ئەحمەدی كۆمەڵێكی كافرە كەچی ئەوان بڕیارەكەی ئێمە قەبوڵ ناكەن.“
كەوابوو ئەمە ئەو پاساوەیە كە بەسە بۆ هێرشكردن دژی ئەحمەديەت! وە ئێمە لەو شێخە دەپرسین: ئەگەر نزیكەی 73 گروپ لەناو ئوممەتی پێغەمبەردا (صلى الله علیه وسلم) هەیە و هەندێكیان فەتوای كافربوونیان داوە لە دژی هەندێكی تر, بەڵام هیچ گروپێك بڕیاری گروپەكەی تری قەبوڵ نەكردووە، بەڵكو بەردەوام هەر یەكێك لەوانە بەڕاشكاوی ئیسلامەتی خۆی ڕاگەیاندووە بێ گوێدانە ئەوەی كە كێ تەكفیری كردووە, ئیتر ئەم هێرشە شێتانەيە كەی ڕەوایە دژی ئەحمەديەت ئەگەر هەمان تاوانی كرد بێت، واتە ئەوەی كە فەتوای تەكفیری لە دژی خۆی قەبوڵ نەكردووە, وە بۆچی هێرش ناكرێتە سەر گروپەكانی تر مادام تاوان هەمان تاوان بێت؟
زۆر بەداخەوە كە ئاژاوەی تەكفیر لەناو جیهانی ئیسلامیدا تەقیەوە و پەرەيسەند تا ئەو ئاستەی كە ئەمڕۆ كۆمەڵێك نيە لەلایەن كۆمەڵێكی ترەوە فەتوای كافربوون لە دژی دەرنەكرابێت. پێشتر مەولانا عەبدولمەجید سالك ڕۆژنامەنووسی بەناوبانگ لە نیمچە كیشوەری هیندی (كە لە ئەحمەديەكان نيە) بەتێڕوانینێكی قووڵەوە خوێندنەوەی بۆ ئەم پرسە كردووە و دەڵێت:
“بێگومان گەورەپیاوانی جیهانی ئیسلامی و پاڵەوانانی مێژووە مەزنەكەی و سەرجەم گروپە ئیسلامیەكان كافرن یان موڕتەددن یان لە دەرەوەی ئايينی ئیسلامن بەگوێرەی تێڕوانینی كۆمەڵێك لە زاناكان.” وە هیچ كۆمەڵ و دەستەیەك لە ئوممەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) ڕزگاری نەبووە لە فەتوای تەكفیر. (مسألة تكفير المسلمين, لمولانا عبدالمجيد سالك, مطبعة النقوش, أنجمن تحفظ باكستان, لاهور, ص7و8)
ئێمە ناتوانین لەم نامیلكە كورتەدا هەموو ئەو فەتوا بە ئێش و ئازارانە لەم بارەيەوە تۆمار بكەین, بەڵام بەشێكیان دەخەینە پێش چاوی خوێنەر بۆئەوەی مەترسی ئەم فەتوا ناماقووڵ و ناپەسەندانە بزانێت:
تەكفیركردنی گروپی برێلویەت لەلایەن گروپی دیۆبەندیەتەوە
زانراوە كە برێلویەت باوەڕیان بەوە هەیە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) غەیبـزانە. وە لە یەكێك لە فەتواكانی دیۆبەندیەتدا لە دژی ئەوان هاتووە: “هەركەسێك باوەڕی بەوە هەبێت كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) غەیبـزانە ئەوە موشریك و كافرە لای سەرگەورەكانی حەنەفی.” (الفتوى الرشيدية الكاملة المبوبة، للشيخ أحمد رشيد جنجوهي, الناشر محمد سعيد وشركته، قرآن محل، كراتشي، ص62)
شیعە كافرن!!
گەورەكانی دیۆبەندیەت فەتوایەكیان لەدژی شیعە دەركردووە كە تێیدا هاتووە:
“شیعە بە تەنها هەڵگەڕاوە و لە دەرەوەی ئیسلام نین، بەڵكو شيعەكان دوژمنی ئیسلام و موسوڵمانانن بەڕادەیەك هیچ دەستەیەك لەم دوژمنایەتیەدا هاوتاییان ناكات، وە باشترە بۆ موسوڵمانان كە پەیوەنديە ئیسلاميەكان لەگەڵ ئەواندا بپچڕێنن بە تایبەتی پەیوەندی هاوسەرگیری.” (الفتوى من قِبل العلماء المحترمين عن ارتداد الشيعة الإثنى عشرية المؤرخة صفر 1348هـ، للمولوي محمد عبد الشكور، لكنهو، هند)
ئەهلی حەدیس بێ باوەڕن!!
70 زانا لە دیۆبەنديەكان ئیمزایان كردووە لەسەر فەتوای كافربوون دژی گروپی ئەهلی حەدیس و نووسیویانە كە تێكەڵی كردن لەگەڵ تاكەكانیدا لەڕووی شەرعەوە قەدەغەیە و چاوپۆشی لێكردنیان بۆ چوونەناو مزگەوتەكان دەبێتە هۆی ترس و ئاژاوە. (الإعلان المطبوع، الناشر مطبعة الكتريك العلائي في مدينة آغرا، الهند)
كۆمەڵی مەودودی بێ باوەڕن!!
خانەی زانستی دیۆبەندیەت فەتوایەكی دەركردووە دژی كۆمەڵی مەودودی كە تێیدا هاتووە: “ئەم كۆمەڵە ترسناكترین كۆمەڵن لەوانەی پێش خۆیان بۆ ئايينی ئیسلام.” (الاستفتاء الضروري، ص37، الناشر محمد وحيد الله خان، مطبعة مرتضى، رامبور، الهند، عام 1375هـ)
كافركردنی دیۆبەنديەت لەلایەن برێلویەتەوە
زاناكانی برێلویەت فەتوایەكیان دەركردووە لە دژی زاناكانی دیۆبەنديەت لەگەڵ یاداشت كردنی ناوەكانیان و تێیدا وتوویانە: “بێگومان ئەمانە بەگشتی بێ باوەڕ و هەڵگەڕاوەن، وە كوفر و هەڵگەڕانەوەیان گەيشتووەتە دوورترین سنور، وە ئەو كەسەی گومانی هەبێت لە كافربوون و هەڵگەڕانەوەی ئەمانە؛ ئەوا وەكو ئەوان كافر وهەڵگەڕاوەیە.” (إعلان من قِبل علماء بريلي حسب ما صدر في جريدة “أفاق” بتاريخ 18/11/1952م)
فەتوای زاناكانی مەككە و مەدینە دژی دیۆبەنديەت
“هەموو ئەوانە [واتە دیۆبەنديەت] بەگشتی هەڵگەڕاوەن و لە دەرەوەی ئايينی ئیسلامن، وە ئێستا ئەوان سەركردە پیسەكانی بێ باوەڕی و سەرۆكەكانی كوفرن، ئەوان خراپترن لە هەموو شتێكی پیس و خراپ و لاسار و سووك و ڕسوا، وە بێگومان ئەوان بەهۆی گومڕاییان پیاوخراپ و تاوانكارن وەك خراپترین خەڵكی گوناهكار و لۆمەكراو. جل و بەرگی زانا و كەسانی دنیانەویست و ساڵحەكان لەبەردەكەن و كەچی ناخیان لێوان لێوە لە پیسی.” (حسام الحرمين على منحر الكفر والمين، ص 73 إلى 76، للشيخ أحمد رضا خان، مطبعة أهل السنة والجماعة بمدينة بريلى، الهند)
فەتوای گروپی ئەهلی سوننەت و جەماعەت
“سەرجەم دەستە باتڵەكان وەك تایەفەی وەههابیەت و دیۆبەنديەت زیانیان بە ئیسلام نەگەیاندووە، بێگومان ئەم تیرەیە لە ئیسلام دابڕاوە كەچی وەكو كۆمەڵێكی سوننی حەنەفی خۆیان پیشان دەدەن، وە برایانمان لەكۆمەڵی ئەهلی سوننەتی حەنەفی دەكەونە ناو فێڵ و تەڵەكەی ئەوانەوە.” (إعلان صادر من محمد إبراهيم بهاغلبوري، مطبعة برقي لكهنوء، الهند)
لێكۆڵینەوەی قازی منیر
دادوەری بەناوبانگ مونیر خوێندنەوەی بۆ ئەم كێشەیە كرد و لە هەموو ڕووەكانیەوە لێكیدایەوە بە سیفەتی سەرۆكی دادگای لێكۆڵینەوە كە حكومەتی پاكستان دەستنیشانی كردبوو بۆ گەڕان بەدوای هۆكارەكانی هەڵگیرسانی ئاژاوەی ساڵی 1953ی زاینی، وە پاش توێژینەوەیەكی قووڵ ئەم دادوەرە بڕیاری خۆی دەركرد و وتی:
“یەكێك لە بابەتە بنەڕەتيەكان بریتیە لە زانینی ئەوەی كە فڵان كەس موسوڵمانە یان نا، لەبەرئەوە داوامانكرد لە زۆربەی زانا دیار و ناسراوەكان كە پێناسەى موسوڵمانمان بۆ بكەن، وە حیكمەت لە پشتی ئەم داوايەوە ئەوەیە كە ئەگەر زاناكانی دەستەیەك خەڵك كافر دەكەن… ئەوا دەبێت چاویان ڕۆشن بێت و دڵنیا بن دەربارەی فەتواكەیان، وە بەڕادەیەك هۆكارەكانی ئاشكرا بێت لە هزریاندا كە بتوانن بە ئاسانی لەگەڵیدا پێناسەیەكی وردی یەكجارەكی بكەن بۆ موسوڵمان. دیارە بانگەشەی دەرچوونی كەسێك یان كۆمەڵێك لە بازنەی ئیسلام وا پێویست دەكات كە لە زیهنـی بانگەشەكەردا تێڕوانینێكی ڕوون هەبێت دەربارەی ئەوەی كە بە كێ دەوترێت موسوڵمان. بەڵام بەداخەوە لێكۆڵینەوە لەم بەشە بچوكەی كێشەكە هیچ ئەنجامێكی قایلكەری بەدەستنەهێنا. كەوابوو ئەگەر زانا و مەلاكانمان بەم شێوەیە بێ سەروبەر و كوێرانە ڕەفتار بكەن لەم جۆرە كێشە سادانەدا؛ ئەوا زۆر بە ئاسانی وێنای مەودای جیاوازیەكانیان دەكرێت لە كێشە زیاتر ئاڵۆزەكاندا.“
“زاناكان لەسەر پێناسەیەك بۆ موسوڵمان هاودەنگ نین! دەی ئایا دوای ئەو پێناسە جۆربەجۆر و دژبەیەكانە كە زاناكان پێشكەشیان كرد پێویستيەك دەمێنێتەوە بۆ پێشكەش كردنی لێدوان لەلایەن ئێمەوه؟بەڵام ئێمە دەڵێین كە لە نێوان زانا ئایینیەكاندا تەنانەت دوو زانا نيە كە هاودەنگ بن لەسەر ئەم بابەتە بنەڕەتيە ترسناكە. ئەگەر ئێمە بە ڕۆڵی خۆمان هەر پێناسەیەك پێشكەش بكەین وەك هەریەكە لە زاناكان كردیان، وە ئەم پێناسەيەی ئێمە پێچەوانەی پێناسە جیاوازەكانی ئەوان بێت؛ ئەوا بەكۆی دەنگ فەتوا دەدەن كە ئێمە لە دەرەوەی بازنەی ئیسلامین، وە ئەگەر پێناسەی یەكێك لەوانمان قەبوڵ كرد ئەوا هەر لەلای ئەو بە موسوڵمان دەمێنینەوە، بەڵام بەگوێرەی پێناسەی زاناكانی غەیری ئەو لە كافرەكان ئەژمار دەكرێین.” (تقرير محكمة التحقيق في فتن البنجاب سنة 1953م، مطبعة إنصاف، الناشر إخوة حق، انار كلي، لاهور 231و232)
بێگومان دادوەرە بەڕێزەكان گوێیان گرت لە 12 شێخ و زانا كە سەر بە گروپە ئیسلامیە جیاوازەكان بوون، وە هەریەكەیان بە تەنیا پرسیاری لێ كرا، وە پێناسەی هەریەكەیان جیاواز بوو لە پێناسەی ئەوانی تر وەك لە پێشەوە باسكرا.
ترسناكترین جۆرەكانی كوفر
شێخی لودهیانەوی كافرەكانی كردووە بە سێ بەشەوە: كافر، دووڕوو، زەندیق، بەڕای ئەو كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بەپێی پلەبەندی كافرەكان لە كۆمەڵی سێيەمە. (لا5)
ئێمەش بەوە بەرپەرچی دەدەینەوە كە شێخەكان هەمان فەتوایان دەركردووە دژی گروپەكەی خۆی كە بریتیە لە گروپی دیۆبەنديەت. دیارە ئەم شێخە وشەی زەندیقی بەكارهێناوە دژی ئێمە كە ئەمە تەنها چەنەبازی و هەڵەوەڕييە، وا دەردەكەوێت كە ئەم فەتوایانەی لەبیر نەمابێت، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە لەسەر ئەم شێخە كە بگەڕێتەوە بۆ كتێبی (حسام الحرمين على منحر الكفر والمين) ڕەنگە خوێندنەوەی ئەم فەتوایە ڕێگری ئەوەی لێ بكات كە فەتوای وەها پیس بە زمانیدا نەیەت دژی ئەحمەديەت.
كوشتنی ئەحمەديەكان
دوای ئەوەی كە ئەم شێخە لودهیانەویە وشەی زەندیقی بڕی بەسەر كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیدا فەتوای دەركرد بە كوشتنیان، لەگەڵ ئەوەی كە ئەم فەتوایە تازە نيە لەمەڕ ئێمە، وە مێژووی ئوممەتی ئیسلامی شایەتە لەسەر ئەوەی كە زانا ڕواڵەت پەرستەكانی وەك شێخی لودهیانەوی بەردەوام فەتوای هەڵگەڕاوە و كوفر و كوشتنیان دەركردووە دژی موسوڵمانانی تر. وە ئەم فەتوایانە هەر بە تەنها دژی دەستە و گروپەكان نەبووە، بەڵكو دژی زانا گەورەكانی ئەم ئوممەتەیش بووە و خوێنیان حەڵاڵ كراوە. دوو كەس لەوەدا جیاواز نین كە ڕووداوی كەربەلا كارەساتێكی بە ئازار بوو، وە موسوڵمانی ڕاستەقینە ناتوانێت ئازارەكانی ئەو بەسەرهاتە ناخۆش و قەسابخانەیە لەبیـر بكات. وەك زانراوە ئەوەی كە فەتوای دەركرد بە كوشتنی ئیمام حوسەین (علیه السلام) و خوێنی حەڵاڵ كرد شێخێك بوو بەناوی قازی شوڕەیح. كەواتە نموونەی شێخی لودهیانەوی هەر لەم سەردەمەدا دروست نەبووە بە تەنها، بەڵكو لە ڕابردووشدا هەبووە، ئەوە ئێوە و لیستێك لە ئەولیا چاكەكانی ئەم ئوممەتە كە كۆمەڵە فەتوایەك دەركراوە بە كوشتنیان بە بیانووی كوفر و گومڕاییان:
* ئیمام ئەبو حەنیفە كە لە ساڵی 100ك وەفاتی كردووە (أباطيل الوهابية، ص17)
* ئيمام موحەممەدى فەقيهـ ساڵی 193ك وەفاتی كردووە (معجم المؤلفين، ج11، ص167)
* زەنوونى ميسرى ساڵی 235ك وەفاتى كردووە (اليواقيت والجواهير، ج1 ص200)
* حەزرەتى ئەحمەدى ڕەواندى ساڵی 289ك وەفاتى كردووە (معجم المؤلفين، ج1 ص200)
* حەزرەتی ئیبن حەننان ساڵی 297ك وەفاتی كردووە (مجلة خورشيد الأسبوعية، 25 شباط 1938م)
* سۆفی مەنسوری حەللاج ساڵی 309ك وەفاتی كردووە (قاموس المشاهير، ج2 ص234).
* ئیمامی غەزالی ساڵی 505ك وەفاتی كردووە (الغزالي، ص 56).
* شێخ ئەبو حەسەنی شازلی ساڵی 654ك وەفاتی كردووە (اليواقيت و الجواهير، ج1 ص130).
ئەم ناوانەمان هەڵبژارد لە نێوان سەدان زانا و ئەولیادا كە ستەمیان لێكراوە و فەتوای گومڕایی دەركراوە لەدژیان (ڕەحمەتی خوا لە هەموویان بێت). بەشێوەیەكی گشتی هیچ زانایەك یان وەلیەك نيە لە مێژوودا كە فەتوای بێ بڕوایی لە دژی دەرنەكرابێت و بەردەوام لەو فەتوایە بێوەی بوو بێت.
بابەتى پێغەمبەرایەتی
شێخی لودهیانەوی هۆیەكی تری باسكردووە بۆ دەركردنی فەتوای گومڕایی دژی ئەحمەديەت و دەڵێت: “ئەحمەديەت باوەڕی بەوە هەیە كە لە ناو ئوممەتی پێغەمبەردا (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەر دێت“. ئێمەش بەم وتەیەمان بەرپەرچی دەدەینەوە كە ئەگەر ئەمە هۆی دەركردنی ئەم فەتوایە بێت؛ ئەوا ئەولیا و زاناكانی ئەم ئوممەتەش هەمان تاوانیان ئەنجامداوە، وە هەڵوێستیان وەكو هەڵوێستی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی وابووە. ئەوانیش ئەمانەن:
* زانای پایەبەرز حەكیمی ترمزی.
* شێخ عەبدولكەریم گەیلانی.
* سۆفی محێدینی ئيبن عەرەبی.
* زانای پایەبەرز عەبدولوەههاب شەعڕانی.
* زانای پایەبەرز قومی.
* حەزرەتی عەبدولقادری گەیلانی.
* مەلا عەلی قارى.
* زانای پایەبەرز تۆريپیشتی.
* حەزرەتی عەبدولڕەحمانی جامی.
* حەزرەتی نوێكاری هەزارەی دووەم.
زانايانى تریش ڕەحمەتی خوا لە هەموویان بێت.
هەروەها دامەزرێنەری گروپی دیۆبەندیەت شێخ موحەممەد قاسم نانۆتۆيی كە لە زانا گەورەكانی گروپی ئەم شێخەیە دەڵێت: “ئەگەر گریمان لە داهاتوودا پێغەمبەرێك لەدایك بێت لەدوای پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ئەوا هیچ شێواوی و نەنگی و كەمو كوڕییەك ناگەیەنێت بە خاتەمیەتی گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم).” (تحذير الناس، للشيخ محمد قاسم النانوتوي، الناشر مطبعة قاسمي، ديوبند، الهند، ص28)
ئەی بۆچی شێخی لودهیانەوی پێناسەی زەندیق ناچەسپێنێت بەسەر دامەزرێنەری ئەم گروپەدا كە گروپی خۆیەتی بەو شێوەیەی كە چەسپاندوویەتی بەسەر موسوڵمانە ئەحمەديەكاندا؟ مادام دامەزرێنەری گروپەكەی خۆیشی بیروباوەڕێكی هەیە هاوشێوەی بیروباوەڕی ئەحمەديەت. ئێمە وايدەبینین كە پێناسەی ئەم شێخە نە جێبەجێ دەبێت بەسەر دامەزرێنەری دیۆبەنديەتدا و نە بەسەر ئێمەشدا، وە ئەگەر هەوڵبدات بیچەسپێنێت ئەوا هەر ئەو لقە دەبڕێتەوە كە خۆی لەسەری دانیشتووە.
ئایا پێغەمبەرێك لەدواى موحەممەدی هەڵبژاردەوە (صلى الله علیه وسلم) دێت؟؟
ئەم شێخە نووسیویەتی: “پێغەمبەرێك نایەت دوای موحەممەد (صلى الله علیه وسلم)، وە هیچ كەسێك دوای ئەو پێغەمبەرایەتی پێ نابەخشرێت، وە لەم وتەیەمدا مەبەستم ئەوە نيە كە هاتنی هەر پێغەمبەرێك لە پێغەمبەرانی پێشوو ناگونجێت، ئەگەر گریمان سەرجەم ئەو پێغەمبەرانەی كە پێش سەردەمی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ڕەوانەكراون دوای ئەو بگەڕێنەوە؛ ئەوا هەموويان دەبن بەخزمەتكاری ئەو، وە بەردەوام موحەممەد پێغەمبەری كۆتایی دەبێت؛ چونكە هیچ یەكێك لەوان دوای ئەو پێغەمبەرایەتی بەدەست نەهێناوە، بەڵكو پێش ئەو بەدەستی هێناوە و لیستی پێغەمبەران كە لە زانستی خوای گەورەدا هەبووە تێیدا ناوی دوایین و كۆتایی بریتیە لە ناوی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) و بە هاتنی ئەو لیستەكە بووە بە لیستێكی تەواو.” (لا 10)
ئەی خوێنەرانی بەڕێز بڕوانن بۆ ئەم شێخە چۆن هەست بە شوورەیی ناكات لەمەڕ ئەو بیركردنەوە گومڕا و گومڕاكەرەی خۆی دەربارەی خوای گەورە، وە چۆن پێيوایە كە ئەگەر كەسێك پێغەمبەرایەتی پێ خەڵات بكرێت دوای پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ئەوا وايدادەنێت كە ئەمە سووكایەتیە بۆ پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) كەچی ئەگەر پێغەمبەرێكی كۆن لە سەردەمی (دوای) پێغەمبەردا (صلى الله علیه وسلم) بێت؛ ئەوا هیچ شەرمەزاری و قەدەغەكردنێك لەمەدا نيە و كارناكات لە خاتەمیەتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم).
ئەم بیركردنەوەیەی شێخ تەنها نەزانينە، و بیـرۆكەكەی بە تەواوی ناپەسەند و نەویستـراوه؛ چونكە ئەگەر گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەری كۆتاييە بەم مانایە واتە بەو مانایەی كە هیچ كەس دواى ئەو پێغەمبەرایەتی پێنادرێت، بەڵام پێویستی بۆ پێغەمبەرایەتی لە ئارادا دەمێنێتەوە؛ ئەوا چ ڕێزداری وشەرەف و فەزڵێك لەم تێگەیشتنە چەوتەدا هەیە بۆ گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بەو سیفەتەی كە پێغەمبەری كۆتاییە؛ چونكە مانای وایە كە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەری كۆتاییە و دوایینی ئەوانەیە كە پێغەمبەرایەتیان پێ خەڵات كراوە و دوای ئەو دەرگای هەر جۆرە پێغەمبەرایەتيەك داخراوە، بەڵام خەڵكی هەردەم پێویستیان بە پێغەمبەرایەتی هەیە و هیچ كەسێكیش ناتوانێت ئەم بۆشاییە پڕبكاتەوە، وەك بڵێی خوای گەورە كەوتووەتە تەنگەژە و قەیرانەوە؛ چونكە پێغەمبەرایەتی كۆتایی هاتووە و خەڵكیش بەردەوام پێویستیان پێیەتی.
ئەم شێخە بۆ ئەم تەنگەژەیە چارەسەرێكی داهێناوە و دەڵێت تەمەنی عیسا درێژ دەبێتەوە بە پێچەوانەی سوننەتی خواییەوە و خوای گەورە دەینێرێت بۆ دابینكردن و پڕكردنەوەی ئەم پێویستيە تازانەی دوای پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم)، لەگەڵ ئەوەشدا موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) هەر بە دوایين پێغەمبەر دەمێنێتەوە.
نازانین چۆن عەقڵی ئەم شێخە ڕێگە دەدات كە ئەم جۆرە بیركردنەوە هەرزە و ناهاوسەنگە بداتەپاڵ خوای گەورە.
لێرەدا پرسیارێك خۆی دەسەپێنێت: ئایا پێویستی لەئارادایە بۆ هاتنی پێغەمبەر دوای موحممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) یان نا؟ ئەگەر بوترێت هیچ پێویستیەك لەئارادا نيە بۆ پێغەمبەرایەتی تەشریعی ئەوا ئەحمەديەكان و غەیری ئەوانیش هاودەنگن لەسەر ئەوەی كە پێویستی لەئارادا نيە بۆ پێغەمبەرایەتی تەشریعی دوای پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بۆ هەتاهەتایە، پاشان لێرەدا پرسیارێكی تر سەرهەڵ دەدات: ئایا پێویستی لەئارادایە بۆ پێغەمبەرایەتی ناتەشریعی یان نا؟ ئەحمەديەت وەڵامی ئەم پرسیارە بە بەڵێ دەداتەوە، وە گروپی شێخی لودهیانەویش دیسان ناچارە كە بڵێت بەڵێ، ئەمەش چونكە مەلاكان و ئیمامی مزگەوتەكان ئێستا وایان لێ هاتووە كە ناتوانن موسوڵمانە لە ڕێ لادەرەكان چاك بكەن و هەر دەبێت پێغەمبەرێك لای خوای گەورەوە ڕەوانە بكرێت بۆ هەڵسان بەم كارە گرنگ و مەزنە. كەوابوو جیاوازی نيە لە نێوان ئێمە و ئەم شێخە لە وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارەدا.
ئەم شێخە و هاوەڵەكانی وادەبینن كە ڕێزی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) وا پێویست دەكات كە هیچ یەكێك لە خزمەتكارەكانی پلەی پێغەمبەرایەتی پێ خەڵات نەكرێت؛ هەرچەند گوێڕایەڵی ئەو كەسە بۆ خوا و پێغەمبەر بگاتە هەر ئاستێك، بەڵكو پێغەمبەرێكی كۆنی ڕابردوو لە ئوممەتێكی تر ڕەوانە بكرێت بۆ پڕكردنەوەی پێویستیەكانی ئوممەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) و بۆ چارەسەر كردنی كێشە و گیـروگرفتەكانی ئەم سەردەمەی ئێستا. بەڵام كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی پێيوانیە كە ئەم چارەسەرە گونجاو بێت، بەڵكو وایدەبینێت كە ئەم بیرۆكەیە بیرۆكەیەكی هەرزەكارانەیە و هیچ شتێك لە شكۆ و مەزنی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) زیاد ناكات، بەڵكو لە سەنگ و ڕێزی ئەو دادەبەزێنێت.
ئەوەتا قورئانی پیرۆز چارەسەرێكی ئاشكرا و ڕاست و دروستی پێشكەش كردووین بۆ ئەم بابەتە لەم وتەيەی خوای گەورەدا:
﴿وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا﴾ (سورة النساء: 70).
بێگومان پلەوپایەی پێغەمبەرایەتی و ڕاستگۆیەتی و شەهیدی و صاڵحیەت خەڵات دەكرێت بەو كەسەی كە بەڕاستی و دروستی گوێڕایەڵی خوا و پێغەمبەر بكات، وە یەكێك لەم پایانە بەدەست دەهێنێت بەگوێرەی ئەو بەهرانەی كە خوا پێی بەخشیوە، كەوابوو ئەو كەسەی شایستەی بەدەستهێنانی پلەوپایەی پێغەمبەرایەتی شوێنكەوتەی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دەبێت بەهۆی گوێڕایەڵیە تەواوەتیەكەی؛ ئەوا خوای گەورە ئەم پایەیەی پێ خەڵات دەكات بۆ زیندووكردنەوەی ئایینی ئیسلام و دامەزراندنەوەی شەریعەتی چاكترینی مرۆڤەكان جارێكی تر لە جیهاندا. وە بەم چارەسەرە ئیتر گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) قەرزارباری پێغەمبەرێكی نەتەوەی ئیسڕائیل نابێت كە تەنها نێردراوە بۆسەر نەتەوەی ئیسرائیل. ئەمەش بەگوێرەی فەرموودەی خوای گەورە:
﴿وَرَسُولًا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ﴾ (سورة آل عمران: 50).
كەواتە ئێستا دوو چارەسەر لەبەردەستی خوێنەردایە و هەموو خاوەن هۆشێك بەبێ دوودڵی ئەوە دەزانێت كە گەڕانەوەی هەر پێغەمبەرێكی پێشوو لە دەرەوەی ئوممەتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بەڕاشكاوی دژی چەمكی خەتمی پێغەمبەرایەتیە و بە ئاشكرا بەركەوتن دەكات لەگەڵ خاتەمیەتی پێغەمبەردا (صلى الله علیه وسلم)، وە كارەكە تا ئەم ئاستە كۆتایی نایەت، بەڵكو دەبێتە هۆی سووكایەتی بۆ ئوممەتی موحممەد (صلى الله علیه وسلم)، وەك بڵێی ئەم ئوممەتە وای لێ هاتووە كە نەزۆك بووە و ناتوانێت تاكێك بەرهەم بهێنێت كە شیاوی پلەی پێغەمبەرایەتی بێت لەناو ئەم ئوممەتەدا بۆ دوورخستنەوەی پەلاماری دوژمنان و شەیتان لە ئیسلام و سەركەوتن بەسەریاندا و پڕكردنەوەی پێویستيەكانی ئەم سەردەمە.
ئایا دەچێتە عەقڵەوە كە پێویستی بۆ ڕەوانەكردنی پێغەمبەر بمێنێت دوای ئەوەی كە خوای دانا و زانا دوایینی پێغەمبەران دەنێرێت؟؟ ئاشكرایە بۆ هەموو عاقڵێك كە ئەم جۆرە بیروباوەڕە سووكایەتیيە _پەنا بە خوا_ بە خوای پاك و بێگەرد و بە موحممەد (صلى الله علیه وسلم)؛ چونكە داخستنی دەرگای پێغەمبەرایەتی لەگەڵ بوونى پێویستی خەڵكدا بۆی؛ لەگەڵ حیكمەتی خواییدا ناگونجێت.
وە ئەگەر هاودەنگی دروست بوو لە نێوان كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی و غەیری ئەحمەديدا لەسەر ئەوەی كە هیچ پێویستيەك لەئارادا نەماوە بۆ هاتنی پێغەمبەرێكی تازەی خاوەن شەریعەت؛ ئەوا دەگەینە ئەنجامێكی سروشتی جێگیر بەوەی كە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) دوایین پێغەمبەری خاوەن شەریعەتە و جارێكی تر نەوەی جۆری مرۆڤ پێویستی بە شەریعەتێكی جگە لە شەریعەتەكەی ئەو نابێت بۆ هەتاهەتایە. وە ژیری هیچ وتەیەكی جگە لەمە قەبوڵ ناكات؛ چونكە ئاشكرایە كە مادام شەریعەتەكەمان شەریعەتێكی تەواو و بێ كەموكوڕی و پارێزراوە؛ ئەوا هەر كەسێك سەرەڕای ئەمە وێنای شەریعەتێكی تر بكات لە دوای ئەم شەریعەتە ئەوا دیارە وێناكردنەكەی پووچە و نەویستراوە. ئەوەی گرنگ بێت لەم باسەدا ئەوەیە كە بڕیاربدەین كێ دوایینە لەڕووی وەرگرتنی پێغەمبەرایەتییەوە؛ چونكە هاتنی كەسێك یان لەدایكبوونی كەسێك پێش یان پاش كەسێكی تر هیچ لە باسەكە ناگۆڕێت. بۆ نموونە ئەگەر هەر پێغەمبەرێك لە ڕابردوودا پێغەمبەرایەتی پێ خەڵات كرابێت، وە پێویستی مابوو بۆ دووبارە گەڕانەوەی؛ ئەوا دیارە ئەو كەسەی پێویستیەكانی سەردەم دابین دەكات ئەوە پێغەمبەری كۆتاییە بە گوێرەی كات. كەواتە كۆمەڵەكەمان پێی وانیە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) فەزڵ و بایەخی نەبێت بەهۆی هاتنی لە كۆتاییدا، بەڵكو ئەفزەڵیەتی ئەو لەوەدا شاراوەتەوە كە ئەو كۆتا پێغەمبەرە كە بە دوایین شەریعەتی تەواو و هەمیشەییەوە هاتووە بەگوێرەی پێویستیەكانی سەردەم، وە لەدوای ئەو سەردەمێك نایەت كە پێویست بە شەریعەتێكی تازە بكات، ئەمە ئەو بایەخ و چاكە مەزنەیە كە پێغەمبەرمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بەدەستیهێناوە، وە لەم گەڕان و لێكۆڵینەوەیەدا دەگەینە دەرئەنجامی دووەم كە هەرئەوەی پێغەمبەر خاوەنی دوایین شەریعەتە وای لێ دەكات كە دراوە ڕۆحانیەكەی ئەو هەتاهەتایە بەكاربێت، وە نابێت و ناگونجێت كە پێغەمبەرێك بێت و لە فەرمانی ئەو دەرچێت و حوكمەكەی بگۆڕێت؛ چونكە ژیری ئەوە دەخوازێت كە ئەو كەسەی یاسای هەمیشەیی لەلایە هەر ئەو بۆ هەتاهەتایە فەرمانڕەوا دەبێت. وە بەم واتایە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دوایین پێغەمبەرە و ئا لێرەدا ئەفزەڵيەتە مەزنەكەی كامڵ دەبێت. ئەمەیە بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی. بەڵام شێخی لودهیانەوی و هاوڕێكانی باوەڕیان وایە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) چاكترین و گەورەترینە بەهۆی دەركەوتنی لە كۆتایی زنجیرەی سەرجەم پێغەمبەراندا، بێگومان ئەم بیروباوەڕە ناپەسەند و بێ كەڵكە؛ چونكە دەركەوتنی مەسیح (علیه السلام) لە ئاخرەزەماندا وایلێدەكات كە ئەو پێغەمبەری كۆتایی بێت لەڕووی كاتەوە و سەرەنجام چاكترین و گەورەترین پێغەمبەریش بێت _پەنا بە خوا_ بەگوێرەی پێناسەی ئەو شێخە؛ چونكە هەرچەندە مەسيح پێش پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دەركەوتووە كەچی لەداهاتووشدا دوای پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دیسان دەردەكەوێتەوە بۆ پڕكردنەوەی پێویستیەكانی ئەم سەردەمە.
كێ باشترین و تەواوترینە؟
شێخی لودهیانەوی دەڵێت: “ئەگەر وتت فڵانە كەس دوایين مناڵی فڵانە كەسە مانای وایە ئەو كەسە لەدوای هەموو برا و خوشكەكانی تری لەدایكبووە و دایك و باوكی دوای ئەو كەسی تریان نەبووە. وە ئەوەی كە دواین مناڵە مانای ئەوە نيە كە لەدوای هەموو برا و خوشكەكانیەوە بمرێت، بەڵكو هەندێ جار ڕوودەدات كە كەسێك لەدوای هەموو برا و خوشكەكانیەوە لەدایك دەبێت، بەڵام پێش هەموویان دەمرێت لەگەڵ ئەوەشدا هەر بەدوایين كەسی لەدایكبوویان ناو دەبرێت، لەبەرئەوە بەردەوام بیستووتانە لە خەڵكی كە دەڵێن: ئەوەی كە مردووە مناڵی كۆتاییم بوو.” (لا 10، 11)
بێگومان ئەم بەراوردكاريە كە شێخی لودهیانەوەی پێشكەشی كردووە بۆ سەرەتا و كۆتایی بەنموونە هێنانەوەی لەدایكبوونی مناڵ دەتوانرێ بەزۆر ڕێگە پێشكەش بكرێت، ئەوە شتێكی ئاقڵانە نيە كە یەك بۆچوون دەربارەی نموونەیەك وەربگیرێت و بەهۆیەوە بگەینە ئەنجامێكی یەكجارەكى و ڕاست و دروست. جا ئەوەی پەیوەندی بە پلەوپایەوە هەیە، بە كەسێك ناوترێت دواهەمین لەڕووی پلەوپایەوە مەگەر كاتێك ئەو کەسە لەو پلەوپایەدا بێت تەنانەت ئەگەر دوای مردنی ئەوانەی تریش ژیابێت، لەمەدا مشتومڕ ناکرێت دەربارەی لەدایکبوونەکەی. بۆ نموونە ئەگەر وترا پاشا “بەهادور شاهـ” دوایين پاشای مەغۆلەكان بووە لە هیند؛ ئەوا شێت ئەو كەسەیە كە دەڵێت من بەدوایين پاشای مەغۆلەكان قەبوڵی ناكەم مەگەر پاش لێكۆڵینەوە لە مێـژووی لەدایكبوونی. دۆخەكە بەم شێوەیەیە لەمەڕ ئەوانەی كە خاوەنی پلەوپایەن، كەواتە ڕەچاوی دوايین پزیشك یان دوایين بیرمەند یان دوایین ڕاڤەكار دەكرێت بەگوێرەی مێژووی مردنی نەك بەگوێرەی مێـژووی لەدایكبوونی.
وە هەڵەیەكی تر كە ئەم شێخە سوورە لەسەر ئەجامدانی ئەوەیە كە تەنها دەست بە وشەی (كۆتایی)ەوە دەگرێت و ناڕوانێت بۆ سیاق. ئێمە پێمان وانیە كە هیچ فەزڵ و شەرەفێك لەوەدا هەبێت كە مرۆڤ دوایين بێت لەڕووی كاتەوە بەتەنها، وە پێویستە وانەڕوانین بۆ ئەو نموونەیە كە ئایا ئەوەی لەدایكبووە مناڵی یەكەمە یان كۆتایی یان یەكەم كەسە كە مردووە یاخود دوایين كەسە، بەڵكو پێویستە بڕوانین بۆ ڕووەكانی فەزڵ و گەورەیی لە مردن و لە لەدایكبوونیدا. كەواتە لەجیاتی ئەوەی كە شێخ كات بەفیڕۆ بدات لە هێنانەوەی نموونەیەكی ئاڵۆز و نادیاردا پێویستە لەسەری كە بەراوردی بۆچوونی خۆی و ئێمە بكات لەمەڕ گەورەمان موحممەد (صلى الله علیه وسلم) و عیسا (علیه السلام). وە لەو كاتەدا هەموو ئەو كەسانەی كەمێك لە دادگەرییان لەلایە ئەوەیان بۆ دەردەكەوێت كە ئەو هەڵوێستەی ئێمە بە هەڵوێستی ڕێزلێنان و ئیحتیـرام بۆ پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دادەنرێت نەوەك هەڵوێستەكەی ئەو.
ئەم شێخە دەڵێت عیسا (علیه السلام) لە پێش پێغەمبەر بە كاتێكی درێژ لەدایكبووە و هەروەها پێش ئەویش پێغەمبەرایەتی بەدەست هێناوە و لەدوای ئەویش دەمرێت، وە دواهەمین پێغەمبەر كە پراكتیكی پێغەمبەرایەتی دەكات و ئەركەكانی بەجێ دەهێنێت لە دنیادا بریتیە لە عیسا (علیه السلام).
ئەمە ئەو وێنەیەیە كە ئەم شێخە پیشانی دەدات بە سووربوونی لەسەر ئەوەی كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) چاكترین و گەورەترینە بەهۆی هاتنی لە كۆتایی زنجیرەی پێغەمبەران.
وە ئێمە دەڵێین ئەم بیروباوەڕە ڕێزلێنان نيە لە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم)، بەڵكو بریتیە لە سووكایەتی كردنێكی زەق بۆ ئەو _پەنا بە خوا_. یەكەم ئەم شێخە باوەڕی وایە كە هاتنی یەكێك لە پێغەمبەران لە سەرەتاوە یان لە كۆتاییەوە هۆكاری چاكی و گەورەییەتی بەسەر ئەوانی تردا، پاشان باوەڕی وایە كە پێغەمبەرانی تر لە ڕووی پلەوپایە و لەدایكبوونەوە پێش پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ڕەوانەكراون، وە بەگوێرەی ئەم هەڵوێستەی شێخ گەورەمان عیسا (علیه السلام) ئەفزەڵیەتێكی دوولایەنەی بەدەستهێناوە؛ چونكە پێش پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) هاتووە و دوای ئەویش دەمرێت، ئەوەتا وەكو پێغەمبەرێك پێش پێغەمبەری خۆمان (صلى الله علیه وسلم) ڕەوانەكراوە و پاشان هەر وەكو پێغەمبەرێك لە ئاخرزەمانیشدا ڕەوانە دەكرێت پاش پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم)، بەتەنها هەرئەمەش نا، بەڵكو چاكە و گەورەیی سێهەمیشی هەیە كە بریتیە لەوەی كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەری ئوممەتەكەی بووە، بەڵام عیسا بەتەنها پێغەمبەری ئوممەتی مووسا، نەتەوەی ئیسڕائیل نەبووە، بەڵكو لەداهاتوودا دەبێت بە پێغەمبەری ئوممەتی موحەممەدیش (صلى الله علیه وسلم).
ئێمە باوەڕمان وایە كە موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) بریتیە لە تاكە پێغەمبەر كە ڕەوانەكراوە بۆ سەر هەموو جیهانیان و هیچ هاوشێوەیەكی نيە لەم چاكە و گەورەییەدا، بەڵام ئەم شێخە باوەڕێكی دامەزراوی بەوە هەیە كە عیسا (علیه السلام) لەم چاكە و گەورەییەدا هاوبەشە لەگەڵیدا، بەوەی فەزڵێكی تریشی هەیە كە لەپاڵ ئەوەی پێغەمبەرێكە بۆسەر نەتەوەی ئیسڕائیل پێغەمبەرێكیشە بۆسەر موسوڵمانان و هەموو خەڵكی. كەوابوو بەگوێرەی بیروباوەڕی ئەم شێخە _كە پەنا دەگرین بە خوا لەم بیروباوەڕە_ پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) نە بە پێغەمبەری ئەوەڵ ماوەتەوە نە بە پێغەمبەری كۆتایی. دەی باشە ئەم شێخە لە ڕۆژی قیامەتدا بە چ ڕوویەكەوە ڕووبەڕووی پەروەردگاری خۆی دەبێتەوە؟ بەڵام هەڵوێستی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی ئەوەیە كە پێی وانیە هیچ ئەفزەڵیەتێك لەوەدا هەبێت كە یەكێك لە سەرەتا یان لە كۆتاییدا هاتبێت لەڕووی كاتەوە، بەڵكو ئەفزەڵیەت لە پلەوپایەكەیدا شاراوەتەوە كە ناكرێت ڕەخنەی لێ بگیرێت. كەواتە ئەگەر لەڕووی كاتەوە پێش پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ملیۆنەها لە پێغەمبەران ڕەوانەكرابن ئەوا لە ئەفزەڵیەتی ئەو هیچ شتێك كەمی نەكردووە؛ چونكە لای خوا ئەو سەرەتا و كۆتاییە واتە چاكترین و گەورەترینە لە نێوان پێغەمبەراندا. وە ئەگەر ئەم پێغەمبەرانە لەڕووی كاتەوە پاش ئەو ڕەوانە بكرێن ئەوا هەر دەبێت گوێڕایەڵ و شوێنكەوتەی ئەو زاتە و شەریعەتەكەی بن، دواجار هاتنیان دوای ئەو لەڕووی كاتەوە هیچ زیانێك بە خاتەمیەتی ئەو ناگەیەنێت، بەڵكو دیسان هەر ئەو خاتەمیانە. بەڵام ئەم شێخەش هەمان بیروباوەڕی هەیە؛ چونكە پێی وایە كە هاتنی عیسا (علیه السلام) جارێكی تر دوای پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) هیچ كاریگەرييەك لە خەتمی پێغەمبەرایەتیەكەی ناكات؛ چونكە دەبێت بە یەكێك لە ئوممەتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) و گوێڕایەڵ دەبێت بۆ پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) و شەریعەتەكەی. پاش ئەمە بۆ هەموو كەس ڕوون دەبێتەوە كە ڕەوانەكردنی پێغەمبەر لەڕووی كاتەوە لە سەرەتاوە یان لە كۆتاییەوە هیچ شتێك لە چاكە و گەورەییەكەی زیاد ناكات، بەڵكو چاكە و گەورەییەكەی تەنها بەگوێرەی پلەوپایە ڕۆحانیەكەی دەزانرێت لای خوای گەورە.
جا ئەگەر ئەم شێخە لەم توێژینەوەیەدا لە حەقیقەت حاڵی نەبوو؛ ئەوا نموونەیەكی تری بۆ دەهێنینەوە:
ئاشكرایە كە هەر دەبێت مرۆڤێك هەبێت دابنرێت بە یەكەم كەس كە دروستكرابێت لەسەر گۆی زەوی، دەی ئاخۆ ئەم شێخە باوەڕی بەوە هەیە كە ئەوەی یەكەمجار و لە سەرەتاوە دروست كراوە و لەڕووی كاتەوە لە هەموو ئەو خەڵكانەی تر چاكترە كە لە دوای ئەوەوە دروست كراون؟ پاشان ئەگەر قیامەت بەرپابێت ئەوا گومانی تێدا نيە كە مرۆڤێك یان هەندێك لە خەڵكی لەدوايین ساتدا دەمرن كە دەبێت یان دەبن بە دوايین كەس كە لە دنیادا دەردەچن و دواجار ئەوانە خەڵكانی كۆتایین كە تێیدا ماونەتەوە، دەی ئایا ئەو كەسەی كە بەدوایين كەسی ئەهلی دنیا دەمێنێتەوە لەڕووی پلەوپایەوە لە هەموو ئەو خەڵكانە باشترە كە پێش ئەم دنیایان بەجێ هێشتووە؟ نەخێر! بابەتەكە بەم شێوەیە نيە، بەڵكو پێچەوانەكەی ڕاستە. ئەوەتا گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) هەواڵی ئەوەمان دەداتێ كە قیامەت بەسەر خراپترین خەڵكیدا بەرپادەبێت كە لە فەرموودەدا هاتووە: “قیامەت هەڵناسێت مەگەر لەسەر خراپترينى خەڵك.” (سنن ابن ماجە، كتاب الفتن، باب شدة الزمان) كەواتە ئەو كەسەی كە دوایین كەس لە دنیادا دەردەچێت بەدبەختترین خەڵك و خراپترینیانە. جا ئەی شێخ پاش ئەم ڕوونكردنەوەیە پێمان بڵێ: ئایا هێشتا باوەڕت وایە كە چاكی و گەورەیی بەستراوە بە كات و زەمانەوە؟ وە ئەو كەسەی لە پایاندا دێت چاكترین پلە داگیر دەكات بەهۆی هاتنی لە كۆتاییدا؟
سەرباری ئەمەش كاتێك توێژینەوە دەربارەی پلەوپایەی پیاوێك دەكەین ئەوا ڕەچاوی ئەوە ناكرێت كە كەی لەدایكبووە یان كەی مردووە. بۆ نموونە دوایين خەلیفەی ئومەویەكان مەڕوانی دووەمی كوڕی موحەممەدی كوڕی مەڕوان بووە، دەی ئاخۆ ئەم شێخە یان یەكێك لە برادەرەكانی دەڵێن كە مەروانی دووەم “خاتەمی خەلیفەكان”ی ئومەوی بووە لەبەرئەوەی كە دوایینیان بووە؟ هەروەها ئایا كەسێك دەتوانێت كە وشەی (خاتەمی خەلیفەكان)ی عەبباسی ببڕێت بەسەر موعتەسەم بیللا كە دوایین خەلیفەی نەوەی عەبباسی بووە؟ نەخێر؛ چونكە وشەی “خاتەم” واناخوازێت كە ئەو كەسە دوایین بێت، بەڵكو ئەوە دەخوازێت كە بەرزترینیان بێت لەڕووی پلەوپایەوە. كەوابوو بەگوێرەی ڕاڤەی ئەم شێخە ڕەوا نيە كە قیامەت بەرپابێت لەسەر خەڵكانی تاوانكار، بەڵكو بەرپا دەبێت لەسەر چاكترینى خەڵك؛ چونكە ئەم شێخە باوەڕی بەوە هەیە كە ئەوەی لە كۆتايیدا دێت یان لە كۆتاییدا دەمێنێتەوە ئەوا چاكترین و گەورەترینە.
ئەی شێخ هەوڵبدە بە نموونەیەكی تر تێبگەیت. كە لەهەر كوێیەكدا چاكە و گەورەیی هاوەڵەكان یان جوامێری خەلیفەكان دەخوێنیتەوە ئایا پشكنین بۆ ئەوە دەكەیت كە كامیان سەرەتا لەدایكبووە یان كامیان لە كۆتاییدا وەفاتی كردووە بۆ ئەوەی بەگوێرەی ئەوە چاكە و گەورەییان بۆ بڕیار بدەیت؟. وە بۆ نموونە پایەی چاكترین و تەواوترین دەدەیت بە ئەبوبەكر یان عەلی (ڕەزای خوایان لێ بێت) بەگوێرەی مێژووی لەدایكبوون یان مردنیان یاخود بەگوێرەی پلەوپایەی ڕۆحانی؟ ئێمە بۆ جارێكیش نەمانبیست كە فڵان كەس لە هاوەڵان یان لە خەلیفەكان چاكتر بێت لە سەرجەم سەحابەكان هەر لەبەرئەوەی كە پاش ئەوانى تر مردووە.
ئەی شێخ پێویستە لەسەرت كە هۆشت بخەیتەگەڕ و چاوت بكەیتەوە و ئەوە بخوێنیتەوە كە دامەزرێنەری گروپەكەی خۆت مەولانا موحەممەد قاسم نانوتوی نووسیویەتی، وە هەوڵ بدە لە قسەكانی ئەوەوە لە حەقیقەت تێبگەیت كە دەڵێت:
“زۆرینەی خەڵكی وا دادەنێن كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) خاتەمی پێغەمبەرانە؛ چونكە سەردەمەكەی دوای سەردەمی پێغەمبەرانی پێشوو بووە و دوایین پێغەمبەرە كە نێردراوە، بەڵام با ڕوون و ئاشكرا بێت بۆ ئەوانەی خاوەنی تێگەیشتنن كە لە خودی خۆیدا هیچ ئەفزەڵیەتێك لە پێشكەوتن و دواكەوتنی زەمەنیدا نيە، وە ئەگەر كارەكە بەو شێوەیەیە كە ئەوان دەیڵێن ئیتر چۆن ئەو قسەیە ڕاستە كە فەرموودەی خوای گەورە: ﴿وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ﴾ (الأحزاب: 40).
لە ستایشی پێغەمبەری خوادا (صلى الله علیه وسلم) هاتووە، بەڵێ ئەگەر ئێوە ئەم وەسفە خواییە بەستایش بۆ پێغەمبەر دانانێن ئەوا لەم حاڵەتەدا خاتمیەتی ئەو ڕاستە بەگوێرەی دواكەوتنی زەمەنی. بەڵام من دەزانم كە هیچ یەكێك لە موسوڵمانان ئەم وتەیە قەبوڵ ناكات.” (تحذير الناس، للشيخ محمد قاسم النانوتوي، مطبعة قاسمي، ديوبند، الهند، ص3)
كەوابوو ئەی شێخ لە قسەی ڕابەرەكەت ڕابمێنە: “هیچ یەكێك لە موسوڵمانان قەبوڵی ناكات.” وە ئامۆژگاری مامۆستا و ڕابەرەكەت قەبوڵ بكە و ڕازیبە بە بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بۆ چاككردنی كردەوەكانت و دواڕۆژت؛ چونكە لەم بیروباوەڕەدا زۆرترین ڕێز هەیە بۆ گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم).
كاریگەری خاتەمی پێغەمبەران
شێخی لودهیانەوی دەڵێت:
“قادیانیەكان دەڵێن ئەوەی كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) (خاتەمی پێغەمبەران)ـە مانای وانیە كە ئەو دوایین پێغەمبەر بێت و دەرگای پێغەمبەرایەتی لەدوای ئەو داخرابێت، بەڵكو پێیانوایە كە پێغەمبەری خاتەم (صلى الله علیه وسلم) لە داهاتوودا پێغەمبەران دروست دەكات.” (لا 11)
بێگومان هەڵوێستی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی كە شێخی ناوبراو هێناویەتی بە شێوازی تایبەتی خۆی بەتەواوەتی شێوێنراوە، ئەگەر تۆزقاڵێك لە تەقوای تێدا بوایە ئەوا دەبوو بیگوتایە كە كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی ڕاڤەی (خاتەمی پێغەمبەران) دەكەن هەروەك دایكی باوەڕداران عائیشە (خوا لێی ڕازی بێت) لە یەكێك لە وتەكانیدا ڕاڤەی كردووە: “بڵێن (محمد) خاتەمی پێغەمبەرانە، مەڵێن پێغەمبەر نيە لەدوای ئەو.” (الدر المنثور، للعلامة جلال الدين السيوطي، دار المعرفة للطباعة والنشر، بيروت، لبنان، المجلد الخامس، ص 204)
واتە پێویستە لەسەر ئەم شێخه دانبنێت بەوەدا كە كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی وایدادەنێت كە ڕێبازەكەی عائیشە (خوا لێی ڕازی بێت) ڕێبازێكی ڕاستەقینەیە. واتە نابێت لە (خاتەمی پێغەمبەران) ئەوە هەڵبهێنجرێت كە هیچ پێغەمبەرێك نایەت دوای گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم)، بەڵكو تەنها مەبەست پێی ئەوەیە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ئەو پێغەمبەرەیە كە شاد بووە بە باڵاترین و بەرزترین پلەوپایە لەنێوان پێغەمبەراندا، وە لێـرەدا فەزڵێك لەوەدا نيە كە لە كۆتایی زنجیرەی پێغەمبەراندا هاتووە.
وە ئەگەر ئەم شێخە ئەم وتەیەی حەزرەتی عائیشەی (ڕەزای خوای لێ بێت) نەخوێندووەتەوە؛ ئەوا وا چاكتربوو كە هەڵوێستی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی لەمەڕ خاتەمی پێغەمبەران لە زمانی مامۆستا و ڕابەرەكەی خۆیەوە ڕوون بكردایەتەوە و نووسیبای كە كۆمەڵی ئەحمەدی ڕاڤەی (خاتەمی پێغەمبەران) دەكەن هەروەك مەولانا نانوتوی خۆی باسی كردووە لەم وتەیەیدا: “زۆرینەی خەڵكی وایدادەنێن كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) خاتەمی پێغەمبەرانە؛ چونكە سەردەمی ئەو لەدوای سەردەمی پێغەمبەرانی پێشوو بووە و دوایین پێغەمبەر بووە كە ڕەوانەكراوە، بەڵام با ڕوون بێت بۆ ئەوانەی كە خاوەنی تێگەیشتنن كە لە خۆیدا چاكە و گەورەیی لە پاش و پێش كەوتنی زەمەنیدا نيە، جا ئەگەر بابەتەكە بەم شێوەیە بێت كە ئێوە دەیڵێن ئیتر چۆن ئەو قسەیە ڕاست دەردەچێت كە دەڵێن فەرمایشتی خوای گەورە ﴿وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ﴾ لە ستایشی پێغەمبەری خوادا (صلى الله علیه وسلم) هاتووە، بەڵێ ئەگەر ئێوە ئەم وەسفە خواییە بە ستایش بۆ پێغەمبەر دانانێن ئەوا لەم حاڵەتەدا خاتمیەتی ئەو بەڕەچاوكردنی پاشكەوتنی زەمەنی ڕاست دەردەچێت، بەڵام من دەزانم كە هیچ یەكێك لە موسوڵمانان ئەم وتەیە قەبوڵ ناكات.” (تحذير الناس، للشيخ محمد قاسم النانوتوي، مطبعة قاسمي، ديوبند، الهند، ص3)
وە دواى پێشكەش كردنی ئەم وتە وەرگیراوە ئەم شێخە بۆی هەبوو هەرچۆنێك بیەوێت هێرش بكاتە سەر كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی. وە ئەگەر شەرم دەكات لەوەی كە وتەی مامۆستا و ڕابەرەكەی پیشان بدات یان دەترسێت لە ڕەخنەی برادەرەكانی؛ ئەوا بەلای كەمەوە پێویستە لەسەری كە لەبەردەم خەڵكیدا بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بخاتەڕوو لە زمانی فەرمودەناس شاهـ وەلی الله ی دەهلەوی پێشەوای هیند و نوێكاری سەدەی دوازدە كە دەفەرموێت: “پێغەمبەران بەو خەتم دەبن واتە لەدوای ئەو كەسێك نيە كە خوای گەورە فەرمانی پێ بكات بە تەشریع و یاسادانان لەسەر خەڵكی.” (التفهيمات الإلهية، المطبعة الحيدرية، 1387هـ – 1967م)
خاتەمە بۆ سەرجەم پێغەمبەران
بێگومان زۆر بەگاڵتەوە ئەم شێخە قسەدەكات و دەڵێت كە ئەحمەديەكان باوەڕیانوایە: “…موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) مۆر دەدات لە عاشقانی پێغەمبەران و دەیانكات بە پێغەمبەر، پێش ئەم خوای گەورە خۆی پێغەمبەرایەتی خەڵات دەكرد، بەڵام ئێستا دەسەڵاتی ئەم كارەی داوە بە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) كە ئەو خۆی مۆر بكات و پێغەمبەران دروست بكات…” (لا 12)
دەی با ڕوون و ئاشكرا بێت بۆ ئەم شێخە كە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) جابری (رضي الله عنه) دواند و پێی فەرموو: “ئەی جابر بێگومان خوا پێش هەموو شتەكان نووری پێغەمبەرەكەتی خولقاندووە.” (المواهب اللدنية، أحمد بن محمد الخطيب القسطلاني، المطبعة الشرقية 1908م، المجلد الأول، ص9)
ئێمە یەقینمان هەیە كە پێغەمبەرانی پێشوو بە بەرەكەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەرایەتیيان بەدەست هێناوە و پاش هاتنیشی بە بەردەوامی هەموو جۆرەكانی نوور دابەش دەكات لە ماڵی پێغەمبەرایەتيەكەی.
ئەی شێخ لە قسەكردنتدا وادەردەكەوێت كە كاتی هێرش كردنت بۆ سەر ئەحمەديەت دووچاری شێتی بوویت و تەنانەت هۆشت لەدەستداوە و پاشان لە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) یاخی بوویت، باشە كێ بە درۆ هەواڵی پێداویت كە كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی دەڵێت گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) تەنیا خاتەمە بۆ ئەوانەی كە پاش خۆی دێن؟ بابزانیت ئێمە باوەڕمانوایە بە باوەڕێكی جێگیر و دامەزراو كە پێغەمبەرمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) خاتەمە بۆ پێشینەكان و پاشینەكانیش، وە بەردەوام هەروا دەبێت. ئەوەتا ئەمڕۆ ئێمە لە كتێبەكەی تۆوە ئەوە تێگەیشتین كە ئەستەمە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) خاتەم بێت بۆ پێشینەكان و پاشینەكان. هیچ پێغەمبەرێك نەبووە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بە مۆری پێغەمبەرایەتيەكەی تەصدیقی نەكردبێت. دیارە تۆ گاڵتە دەكەیت و وشەی (خاتەم)ت كردووە بە ئامانجی هێرشەكەت تەنانەت خۆت گێل كردووە لە ناوەڕۆكە ڕاستەقینەكەی، دەی با ڕوون و ئاشكرا بێت كە خوای گەورە مادام بە گەورەمان موحەممەدی (صلى الله علیه وسلم) فەرمووە (خاتەمی پێغەمبەران)ـ ئەوا هیچ مرۆڤێك نامێنێتەوە كە ناوی (پێغەمبەر)ی هەڵگرتبێت و پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بە مۆری پێغەمبەرایەتیەكەی مۆری نەكردبێت. كەواتە بیروباوەڕی تۆ بەوەی كە خاتەميەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) شوێنەواری نەبووە لەسەر پێغەمبەرانی پێشوو بیروباوەڕێكی پووچ و ڕەتکراوەيە.
لە ڕاستیدا وشەی “خاتەم” هەر تەنیا بەڵگەی ئەوە نیە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) چاكترین و گەورەترین پێغەمبەرە، بەڵكو بەڵگەشە لەسەر ئەوەی كە پێغەمبەر شاهیدە لەسەر ڕاستگۆیی پێغەمبەرانی تریش. وە ئەگەر بوترێت كە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) “خاتەم”ـە، ئەوا ماناكەی ئەوە نيە كە ئەو وەكو مۆری پۆست وابێت، هەروەك هەندێك شێخ لە ئێوە پڕوپاگەندەی بۆ دەكەن، بەڵكو ئەوە نەقشەكانی پێغەمبەرایەتی موحەممەدە (صلى الله علیه وسلم) كە ناونراوە بە (خاتەم). واتە: نەخشەكانی هەر پێغەمبەرێك، لە پێشینەكان بێت یان لە پاشینەكان، ئەگەر پێچەوانەی نەقشەكانی پێغەمبەرایەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بێت ئەوا سەلماندنی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بەدەست ناهێنێت. بەڵێ، ئەگەر یەكێكیان نەقشەكانی پێغەمبەرایەتی ئەوی (صلى الله علیه وسلم) هەڵگرتبوو، ئیتر ئەو نەقشانە كز بن یان شەوقدار بن، ئەوا بەگوێرەی ئاستی خۆی تەصدیقی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بەدەست دەهێنێت، وە بەپێی ئەم تێگەیشتنە خاتەمیەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) سنوری زەمانی تێپەڕاندووە، هەروەها لەوانەی پێشوو هیچ كامێكیان پێی ناوترێت پێغەمبەر مەگەر نەقشەكانی خاتەمی گەورەمان موحەممەدى (صلى الله علیه وسلم) پێوە بێت، واتە: دەبێت لەلایەن ئەوەوە شایەتی لەسەر ڕاستگۆییان درابێت ئەگینا پێيان ناوترێت پێغەمبەر. وە بەم واتایە ئەم فەرموودەیەی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) هاتووە كە دەفەرموێت: “بێگومان بەندەی خوا لە ماكی كتێبدا (أُمّ الكتاب) خاتەمی پێغەمبەران بوو، وە ئادەم لەناو قوڕەكەیدا فڕێدرا بوو.” (مسند أحمد بن حنبل، المكتبة الإسلامية للطباعة والنشر – بيروت، (4/58))
دەسا ئەی شێخ ئەگەر ویستت باسی بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بكەیت لە بابەتێكدا و زانا گەورەكانی گروپەكەی خۆت لە تۆ زیاتر ئەو بیروباوەڕەیان بە ئەمانەتەوە باس كردبوو ئەوا لەباتی ئەوەی كە بە زمانی ناتەواو و كەموكوڕی خۆت باسی بكەیت، پێویستە لەسەرت كە وەك چۆن ئەوان باسیان كردووە تۆش ئاوەها باسی بكەیت و بڵێیت كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی لەم مەسەلەیەدا باوەڕی وەكو باوەڕی فڵان زانای ئێمە یان فڵان ڕابەری ئێمە وایە. بۆ نموونە دەربارەی (خاتەمی پێغەمبەران) ئەوا دەتوانیت بێ ترس و دوودڵی بڵێیت كە: بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی وەكو بیروباوەڕی هەردوو زانای گروپەكەی ئێمە، سەید مەحموود حەسەن و زانای پایەبەرز شەبیـر ئەحمەد عوسمانی وایە كە لە پەراوێزی وەرگێڕانی قورئانی مەزندا نووسیویانە:
“بەگوێرەی ئەمە دروستە بڵێین كە ئەو (واتە موحەممەد صلى الله علیه وسلم) خاتەمی پێغەمبەرانە لە هەردوو ڕووی پلەوپایە و زەمەن بەیەكەوە، وە هەموو پێغەمبەرێك پێغەمبەرایەتی بەدەست هێناوە پاش ئەوەی كە گەورەمان موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) مۆری لێداوە.” (ترجمة القرآن آية ﴿خاتم النبيين﴾، الناشر باك قرآن لاهور، ص55)
دەی ئەگەر ئەم شێخە سەرڕاست بوایە؛ ئەوا دەیتوانی ئەوە بنووسێت و بڵێت كە من باسی بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیم كردووە بەگوێرەی ئەوەی كە هەندێك لە گەورە زانایانمان باوەڕیان پێیەتی و بەگوێرەی ئەوەی كە لە پەراوێزی وەرگێڕانی قورئانی مەزندا هاتووە، بەڵكو پێویست بوو لەسەر ئەم شێخە كە بڵێت: هەندێك لە گەورە زانایانمان هەنگاوێك لەمە زیاتر پێشكەوتوون كە وتوویانە ئەگەر مرۆڤێك هەبێت كە ئامادەیی و توانای تێدا بێت بۆ پێغەمبەرایەتی و بگات بە پێغەمبەر؛ ئەوا ڕێی تێدەچێت كە ببێت بە پێغەمبەر، ئەوەتا یەكێك لە زاناكانی گروپەكەی ئەو كە ناوی ئەلقاریئ موحەممەد تەیيبە و بەڕێوەبەری خانەی زانستە لە شاری دیۆبەند لە هیندستان دەڵێت:
“شان و شكۆی پێغەمبەرایەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) تەنها لە پێغەمبەرایەتيەكەیەوە دەرناكەوێت، بەڵكو لەو هێزەیشیدا دەردەكەوێت كە ئەو پێغەمبەرایەتی خەڵات دەكات بەوانی تر. كەوابوو هەر كەسێك ئامادەیی تێدا بێت بۆ پێغەمبەرایەتی ئەگەر چاوی بە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) كەوت؛ ئەوا بێگومان ئەو (صلى الله علیه وسلم) دەیكات بە پێغەمبەر.” (آفتاب نبوت، للقارئ محمد الطيب، الناشر إدارة إسلامية، الطبعة الأولى سنة 1980م، مطبعة وفاق، لاهور)
پێغەمبەرایەتی مەسیحى بەڵێندراو
شێخی لودهیانەوی پتر دەڕوات و دەڵێت:
“كێ ئەو مافەی داوە بە قادیانيەكان كە غوڵام ئەحمەدی قادیانی بە پێغەمبەر دابنێن لەگەڵ ئەوەشدا بانگەشەی ئیسلام بكەن.” (لا 13)
ئەی شێخ! هیچ كەسێك ئەم مافەی نەداوە بە قادیانيەكان ئیللا خوای بەرز و بڵند نەبێت؛ چونكە هەر خۆی ئەو مافە دەدات بە هەر كەسێك كە پێی بوترێت (پێغەمبەر). بۆ پلەوپایەی مەلا و شێخەكان نيە كە ئەم مافە ببەخشن بە كەس. لەبەرئەوە خوای پەروەردگاری جیهانیان مافی داوە بە سەرجەم مرۆڤەكان كە باوەڕ بهێنن بە پێغەمبەران، وە هەر ئەویشە ئەو مافەی داوە بە ئەحمەديەكان كە باوەڕ بهێنن بە مەسیحی بەڵێندراو و مەهدی چاوەڕوانكراو بەو سیفەتەی كە پێغەمبەرێكە لەم ئوممەتە.
ئەی شێخ، ئایا باوەڕت بەوە نيە كە عیسا (علیه السلام) دوای وەفاتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بە سەدەها ساڵ بە لاشەكەی پێشووی دێتەوە بەو سیفەتەی كە (پێغەمبەری خوایە)؟، وە زۆر سەیر و سەمەرەیە كە تۆ ئامادەی دوای موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) باوەڕ بهێنیت بە پێغەمبەرێكی ئیسڕائیلی لەگەڵ ئەوەشدا خۆت بە موسوڵمان دادەنێیت. جا ئەگەر ئەم وتە وەرگیراوانەی خوارەوەت بخوێندایەتەوە پێش ئەوەی قسەی ناوبراو لە زارت بێتە دەر؛ ئەوا ڕەنگە ئەم پرسیارەت نەكردایە.
* شێخی گەورە موحيەدینی ئيبن عەرەبی (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) دەفەرموێت: “عیسا (علیه السلام) لەناوماندا دادەبەزێت بەو سیفەتەی كە ناوبژیوانێكە بەبێ تەشریع و بێگومان ئەو پێغەمبەرە.” (الفتوحات المكية، مطبعة دار الكتب العربية الكبرى بمصر (1/545))
* موفتی بەناوبانگی دیۆبەندی موحەممەد شەفیع (كە لە گروپەكەی خۆتە) نووسیویەتی كە ئەمە كورديەكەیەتی: “ئەو كەسەی پێغەمبەرایەتی عیسا (علیه السلام) ڕەتبکاتەوە ئەوە كافرە؛ چونكە بڕیاری پێغەمبەرایەتیەكەی دوای دابەزینی بەردەوام كاریگەری دەبێت، وە ئەو باوەڕەی كە عیسا پێغەمبەر و نێردراوە یەكێكە لە فەرزەكان، وە كاتێك بە ئیمامەتی دێت بۆ ناو ئەم ئوممەتە، ئەوا لەو كاتەدا شوێنكەوتنی بڕیارەكانی واجب دەبێت، كورتەی قسە ئەوەیە كە عیسا (علیه السلام) دوای دابەزینی بەردەوام هەر پێغەمبەر (نەبی و ڕەسول) دەبێت و پێغەمبەرایەتيەكەی بەردەوام لەكاردایە هەروەك لە ڕابردوودا هەبووە.” (سجل الفتاوى ألف، ص49)
ئێستا پرسیارەكەی خۆت لە خۆت دەكەینەوە و لێت دەپرسین: گریمان كە عیسا (علیه السلام) لە ژیانی تۆدا دادەبەزێت و بەو سیفەتەی كە پێغەمبەرە تۆ باوەڕی پێ دەكەیت؟؟، باشە، پاش باوەڕهێنان بە پێغەمبەرێكی ئیسڕائیلی كێ مافی ئەوەی پێدایت خۆت ناوبنێیت موسوڵمان؟ كەواتە: ئەو كەسەی ئەو مافە دەدات بە تۆ هەر ئەويش ئەو مافە دەدات بە ئێمە.
ئێمە هەوڵدەدەين بە ڕێگای جۆراوجۆر ئەم بابەتە ڕوون بكەینەوە، بەڵكو حەقیقەت وەربگریت، جا لەوانەیە هەموو دەرگاكانی دڵت دانەخرابێت و ڕەنگە حەقیقەت بچێتە ویژدانتەوە، ئێستاش لەبەرامبەرتدا بە شێوازێكی تر حەقیقەتەكە دەخەینە ڕوو.
با ڕوون و ئاشكرا بێت كە ئەگەر كەسێك بانگەشەی ئەوەی كرد خۆی (مەسیحی بەڵێندراو)ە كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) هەواڵیداوە لەبارەیەوە؛ ئەوا بانگەشەی ئەوەی كە پێغەمبەرە بەڵگەیە لەسەر ڕاستگۆیی ئەو كەسە نەك لەسەر درۆزنی ئەو، وە ئەگەر ئەوەی ڕەتكردەوە كە پێغەمبەر بێت و خۆی داماڵی لە هەر جۆرێكی پێغەمبەرایەتی؛ ئەوا ڕەتكردنەوەكەی دەبێتە بەڵگە لەسەر ئەوەی كە درۆ دەكات و قسە هەڵدەبەستێت، ئەمەش چونكە بانگەشەی ئەوە دەكات كە من ئەو مەسیحە بەڵێندراوەم كە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) هەواڵیداوە لە بارەی دەركەوتنیەوە لە ئاخرزەماندا، ئەو كەسەی كە لە فەرموودەی ناوبراوی خۆی لە (صحیح مسلم) دا تێیدا جەخت كراوەتەوە لەسەر ئەوەی كە پێغەمبەرە، ئەم جەخت كردنەش بە تەنها جارێك نەهاتووە، بەڵكو چوار جار هاتووە بە جۆرێك كە لە فەرموودەكەدا هاتووە: “پێغەمبەری خوا عیسا (علیه السلام) و هاوەڵەكانی گەمارۆ دەدرێن… پاشان پێغەمبەری خوا عیسا (علیه السلام) و هاوەڵەكانی دەست دەكەن بە پاڕانەوە… پاشان پێغەمبەری خوا عیسا (علیه السلام) و هاوەڵەكانی دێنەسەر زەوی… ئينجا پێغەمبەری خوا عیسا (علیه السلام) و هاوەڵەكانی لە خوا دەپاڕێنەوە…” (صحیح مسلم، كتاب الفتن) دەڵێین: ئەی شێخ ئەگەر پیاوێك بانگەشەی ئەوەی كرد كە (مەسیحی بەڵێندراو)ە و لەگەڵ ئەوەشدا وتی: من پێغەمبەر نیم. ئایا درۆ و دەلەسەكەی دەردەكەوێت بۆ خەڵكی یان نا؟ چونكە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دەربارەی ئەو چوار جار فەرموویەتی: “پێغەمبەری خوا“، بەڵام ئەو بانگەشەکارە ڕەتیدەكاتەوە.
كەوابوو مادام كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی باوەڕی بە میرزا غوڵام ئەحمەد هەیە كە مەسیحی بەڵێندراوە، باوەڕيشى پێی هەیە كە پێغەمبەرێكە شوێنكەوتەی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم)، وە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) ئەو مافەی پێداوین كە باوەڕ بە مەسیحی بەڵێندراو بكەین وەك پێغەمبەرێك لەم ئوممەتە. وە لێرەدا هیچ بوارێك نەماوە بۆ لادان لەم مافە یان ئەم فەرمانە، كەواتە ئەوەی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) مافی بداتێ بۆ ناوزەدكردنی “مەسیحی بەڵێندراو” بە پێغەمبەر؛ ئەوا ناكرێت كەس ئەو مافەی لێ زەوت بكات كە خۆی ناوبنێت موسوڵمان.
كەوابوو ئەی شێخ تۆ هیچ مافێكت لەوەدا نيە كە بڵێیت ئەمە (موسوڵمانە) و ئەوە (موسوڵمان نيە)، پێویستە ئەندازەی خۆت بزانیت و ترست لە خوا هەبێت.
دەترسین كە لەم ڕاستیە حاڵی نەبیت، بەڵام زاناكانی ئوممەتی موحەممەدی وئەوانەیان كە خاوەنی ویژدانن لێی حاڵی بوون وڕوونیان كردەوە بۆ خەڵكی و گوتیان: لەڕاستیدا جیاوازی نيە لە نێوان بیروباوەڕی خۆیان و بیروباوەڕی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیدا لەمەڕ پێغەمبەرایەتی (مەسیحی بەڵێندراو)، ئەوەتا زانای دادگەری بەناوبانگ (خوا لێی خۆش بێت) مەولانا عەبدولماجید ئەلدریا ئابدی خوای گەورە باشترین پاداشتی بداتەوە بە هۆی ئەم وتە ڕاست و دروستەیەوە، دەڵێت:
“ئەگەر بەڕێز میرزا غوڵام ئەحمەد (دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی) دەڵێت كە ئەو پێغەمبەرە، ئەوا بەگوێرەی ئەم مانایە هەموو موسوڵمانێك چاوەڕوانی (مەسیح)ـە (چونكە كاتێك دادەبەزێت پێغەمبەر دەبێت)، وە ئاشكرایە كە ئەم بیروباوەڕە دژایەتی نيە بۆ بیروباوەڕی خەتمی پێغەمبەرایەتی. وە ئەگەر ئەحمەديەت ئەوە بێت كە ئێمە ناسیومانە لە نووسراوەكانی بەرێز میرزا (غوڵام ئەحمەدەوە) (علیه السلام) ئەوا ستەمە وايدابنێین كە هەڵگەڕانەوەیە لە ئیسلام.” (صحيفة “الفضل” بتاريخ 21 آذار 1925)
وە زانای گەورە نیاز ئەلفەتهپوری لەمەڕ دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی ئەمەی خوارەوەی نووسیوە: “دیارە گەورەترین تۆمەت كە دەدرێتە پاڵی ئەوەیە كە گوایە باوەڕی نەبووە بەوەی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) خاتەمی پێغەمبەران بێت، من نابینم كە تاوانباركردنێكی هیچ و پووچ و هەوانتە هەبێت كە گەورەتر بێت لەم تاوانباركردنە، بێگومان ئەو بە هەموو خۆشەویستی و هێزێكەوە باوەڕی بە خاتەمی پێغەمبەران هەبوو هەروەك پێویستە هەموو عاشقێكی ڕاستگۆی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بەو شێوەیە باوەڕی پێى هەبێت.”
هەروەها ئەڵێت: “ئەوەی گومانی تێدا نيە ئەوەیە كە ئەو [میرزا غوڵام ئەحمەد] بانگەشەی ئەوەی دەكرد كە خۆی پێغەمبەرێكی شوێنكەوتەی پێغەمبەرە (صلى الله علیه وسلم) یان مەهدی ڕاسپێراوە، بەڵام ئەم بانگەشەیە دژی بیروباوەڕی (خاتەمی پێغەمبەران) نيە؛ چونكە ئەو بانگەشەی ئەوەی نەكرد كە دوایین پێغەمبەرایەتی بەدەست هێنا بێت، كە دایدەنا بە (پێغەمبەرایەتی كۆتایی)، بەڵكو هەر بانگەشەی ئەوەی دەكرد كە ئەو نیعمەتی پێغەمبەرایەتی شوێنكەوتەی پێغەمبەری (صلى الله علیه وسلم) بەدەست هێناوە كە ئەمەش شتێكی تازە نەبوو.” (ملاحظات نياز الفتح بوري ص113و ص29، نقلا عن مجلة “نكار” لكنهو، نوفمبر 1959م، المرتب: محمد أجمل شاهد، الناشر: الجماعة الإسلامية الأحمدية، كراتشي)
شێخ ئەوە دەزانێت كە لەناو دڵاندا شاراوەتەوە
شێخی لودهیانەوی تۆمەتێكی تری خستەپاڵ كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی كە گوایە وشەی شەهادەتی “أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أنَّ مُحمَّدًا رَّسول الله”ی هەڵوەشاندووەتەوە، وە هەوڵیداوە خوێنەر قایل بكات بەمە و دەڵێت: ئەوان كاتێك دەڵێن: (أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أنَّ مُحمَّدًا رَّسول الله) ئەوا مەبەستیان لە (محمد) هەر تەنیا میرزا غوڵام ئەحمەدی قادیانيە (پەنا بە خوا).
ئەی شێخ تۆ یەكەمجار ڕەخنەت گرت لەوەی كە دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی (پێغەمبەرێك بێت لەم ئوممەتە)، ئەوا ئێستاش قەڵەمبازێكی دوورتدا و بەم وتەیەت لاف و گەزافی ئەوە لێ دەدەیت كە تۆ (زانای نهێنیەكان) بیت و لە خوای خۆت ناترسیت، بێگومان گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) هیچ كاتێك بانگەشەی ئەوەی نەكردووە كە زانای نهێنیەكان بێت، وە تۆ لاف و گەزافی ئەوە لێ دەدەیت كە زانای پەنهانیەكانیت و ئەوەی لەناو دڵی ئەحمەديەكاندایە دەیزانیت، نەك هەر ئەوەندە، بەڵكو تۆ لە خۆیان ئەوە چاكتر دەزانیت، وە وەڵامی ئێمە هیچ نيە ئەوە نەبێت كە لە زمانی قورئانەوە بڵێین: ﴿لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ﴾ (آل عمران)، وە ئەگەر درۆزنەكان شایستەی نەفرینن ئەوا ئێمە داواكارین لە خوای گەورە و بەدەسەڵات كە توندترین نەفرین دابەزێنێتە سەر درۆزنانی وەكو تۆ كە خۆیان كردووە بە (هاوبەش) لە زانستی خوای زانا و ئاگاداردا.
ئەی شێخ تۆ لەكوێ و یارانی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) لەكوێ!! جارێكیان یەكێك لەوان وایزانی كە پیاوێك _نەك چەند پیاوێك یان كۆمەڵیك، بەس تەنها یەك پیاو_ كە تەنیا بەدەم شەهادەتی هێناوە و بەس، وە لە دڵیەوە نەبووە. ئەوە بوو گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) زۆر بەتوندی لێی تووڕە بوو بەڕادەیەك ئەو هاوەڵە بەدرێژایی ژیانی ئەو هەڵەیەی لەبیرنەچوو، وە پەشیمان بوو لێی، كەچی تۆ ئەی شێخ! بەم ڕادەیە چاوقایم و چاونەترسی كە تەنها درۆ بەدەم یەك پیاوەوە ناكەیت، بەڵكو درۆ هەڵدەبەستی بۆ كۆمەڵێك كە ژمارەیان دەگاتە سەدان هەزار كەس بەوەی كە كاتێك دەڵین: “أشهدُ أنَّ محمدًا رَّسولُ اللهِ” ئەوا بەمە تەنها مەبەستیان میرزا غوڵام ئەحمەدە. دیارە بەم وتەیەت تاوانێكی وات كرد كە ملیۆنەها جار لەوەی هاوەڵەكە قێزەونترە. ئەم فەرموودەيەی خوارەوە بخوێنەرەوە و هەوڵبدە كە وێنەی دزێوی دڵت لە ئاوێنەی ئەم فەرموودەیەدا ببینیت، لافی ئەوە لێ دەدەیت كە ئەوەی لە دڵی ملیۆنەها كەسدا خول دەخوات تۆ دەیزانیت، بەڵام ئایا ئەوەت بینیوە كە لە ناخ و دڵی خۆتدا هەیە. فەرمودەكەی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بخوێنەرەوە:
“ئوسامەی كوڕی زەید دەڵێت: پێغەمبەری خوا (صلى الله علیه وسلم) بە مەفرەزەیەك ناردینی و دەمەوبەیان گەیشتینە سەر تیرەی حوڕەقات لە هۆزی جوهەینە. گەیشتم بە پیاوێك ووتی (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ) منیش لێمدا و كوشتم، پاشان ئەمە بوو بە گرێ لە دڵمدا و گێڕامەوە بۆ پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم)، پێغەمبەریش (صلى الله علیه وسلم) فەرمووی: ئایا وتی: (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ) و تۆش كوشتت؟ وتی: وتم ئەی پێغەمبەری خوا ئەو هەر لە ترسی چەكەكە وايوت. فەرمووی: ئاخۆ دڵت لەتكرد تا بزانیت لەبەرئەوە وتوویەتی یان نا؟ پاشان بەردەوام پێغەمبەر ئەوەی دەوتەوە هەتا خۆزگەم خواست كە ئەو ڕۆژە موسوڵمان بوومایە.” (صحيح مسلم، كتاب الإيمان، باب تحريم قتل الكافر بعد قوله لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ)
بێگومان من لە ماڵێكی ئەحمەدیدا لەدایكبووم وەك موسوڵمانێكی ئەحمەدی و لەناو ئەحمەدیەتدا پێگەيشتم و ئێستاش تێیدا پیر بووم، وە من سوێند ئەخۆم بە خوای جەببار و قەههار كە هەركاتێك وشەی (أشهدُ أن لّا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وأشهدُ أنَّ مُحمَّدًا رَّسول الله) لە زارم دێتە دەر بۆ یەك جاریش قەت ئەوە بەدڵمدا نەهاتووە كە مەبەست لە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) میرزا غوڵام ئەحمەدی دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بێت، وە هەر لە ناخی دڵمەوە زمانم موحەممەدی (صلى الله علیه وسلم) وتووە. نەفرینی خوام لێ بێت لە دنیا و ئاخیرەتدا ئەگەر لەم قسەیەمدا درۆ بكەم. ئەی شێخ تۆ وازبهێنە لە تاكەكانی ترى كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی و قسە لەگەڵ خاوەنی ئەم پەڕاوەدا بكە. ئایا دەتوانیت سوێند بخۆیت و بڵێیت: (من كە یوسف لودهیانەویم سوێند ئەخۆم بە خوای زانای نهێنی و ئاشكراكان كە ا. س. مووسا نووسەری كتێبی (ئایە ئەحمەدیەت كۆمەڵێكی موسوڵمان نیە؟) كاتێك وشەی شەهادەتی (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ) لە زاری دێتە دەرەوە ئەوا بە وشەی (محمد) لەدڵیدا تەنها مەبەستی دامەزرێنەری ئەحمەدیەتە و ئەگەر من لەم ڕوونكردنەوەیەدا درۆ بكەم ئەوا لە دنیا و ئاخیرەتدا نەفرینی خوام لێ بێت).
بەڵگە و دەلیلەكان كۆتایی نایەن، بەڵام دوای ئەم سوێندە مشتومڕەكە دەگاتە كۆتایی و كێشەكەمان دەگوازرێتەوە بۆ دادگای باشترین فەرمانڕەواكان كە خوای گەورەیە، وە هەر ئەوە كە سزای كافر و بوختانچی دەدات.
بێگومان كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی لە ئێستادا لە 150 وڵاتدا بڵاوبووەتەوە و جێگیربووە، وە هەموو یەكێك لە تاكەكانی ئەم كۆمەڵە نەفرینت لێ دەكات لەسەر ئەو لاف و گەزافە هیچ و بێ مانایەت كە دەڵێیت كاتێك ئەوان دەڵێن: (أشهد أن محمدًا رَّسولُ اللهِ) ئەوا لە دڵیاندا هەر مەبەستیان (أحمد)ی دامەزرێنەری كۆمەڵەكەیە، وە ڕایدەگەیەنن كە هیچ یەكێك لەوان ئەم تاوانە خراپ و نابەجێیە ناكات.
كەوابوو تۆ زانای نهێنيەكان نیت لەبەرئەوە بۆت نيە كە هێرش بكەیتە سەر كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی. وە هەواڵی ئەوەشت پێ دەدەین كە تۆ زانای دیار و ئاشكراكانیش نیت، ئەگەر تۆ زانای دیار و ئاشكراكان بوویتایە ئەوا دەبوایە بەچاوی ڕێز و بایەخەوە شەهادەتی ڕابەرەكەی خۆتت وەربگرتایە كاتێك دەڵێت: “ئەشرەف عەلی، پێغەمبەری خوا.” (مجلة “الإمداد” صفر 1336هـ، ص34 و35. المؤلف: مولانا أشرف علي التهانوي، مطبعة: إمداد المطابع، بهون)
بە ڕوانینێكی قووڵەوە سەرنجی وتەی ناوبراو بدە، بێگومان تۆ كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیت تۆمەتبار كرد بەوەی كە تاكەكانی كاتێك دەڵێن: “أشهد أنَّ محمدًا رَّسولُ الله” ئەوا مەبەستیان “أحمد“ە (علیه السلام)، ئادەی وتەی ڕابەرەكەت بخوێنەرەوە: “أشرف علي رسول الله” ئەوەتا لێرەدا وشەی شەهادەت دەستكارى كراوە. وە دەستەواژەكە ئاشكرایە و شاراوە نیە. دەسا بۆچی ئەم وتەیەت لەبیرچوو؟ بۆچ خۆت بێبەری ناكەیت لە گروپەكەت كە دیۆبەنديەتە و بچیتە پاڵ گروپی برێلویەت كە ڕێچكە خوار و خێچەكەی تۆیان گرتووەتەبەر وفتوایان داوە دەرهەق بە هەموو تاكەكانی گروپەكەت كە دیۆبەنديەتە بەوەی كە هەموویان بوون بە موشریك لەسەر بنەمای ئەو قسەیەی پێشوو كە یەكێك لە خۆتان بێ گوێدان بە دەرئەنجامەكانی نووسیویەتی. ئاخۆ برێلویەكان نازانن كە شەهادەتی دیۆبەندیەت تەواو جیاوازە لە شەهادەتی سەرجەم موسوڵمانان؟ كاتێك دەڵێن: “أشهد أن لّا إلهَ إلّا اللهُ وأشهدُ أنَّ مُحَمَّدًا رَّسولُ الله” ئەوا مەبەستیان لە “محمد” (صلى الله علیه وسلم) “أشرف علي التهانوي“ـە.
دیارە شێخی لودهیانەوی ئەم باڵەخانە درۆو دەلەسەیەی بنیاتناوە لەسەر وەرگرتنی بڕگەیەك لە یەكێك لە نووسراوەكانی میرزا بەشیر ئەحمەد (رضي الله عنه)، بڕگە وەرگیراوەكەش بەم شێوەیەی خوارەوەیە:
“ئاشكرایە ڕەوانەكردنی مەسیحی بەڵێندراو بریتیە لە ڕەوانەكردنی دووەمی گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم)، جا لەبەرئەوە ئێمە پێویستمان بە وشەی شەهادەتی نوێ نيە، بەڵێ، ئەگەر جگە لە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بهاتایە ئەوا پێویست دەبوو..” (كلمة الفصل، ص157)
واتە مەسیحی بەڵێندراو وەك شوێنكەوتەی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) هات، وە ڕوانەكردنی ئەو وەكو ڕەوانەكردنی دووەمی پێغەمبەری خوا (صلى الله علیه وسلم) وایە بە گوێرەی فەرمایشتی خوای گەورە لە سورەتی (الجمعة)دا:
﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ(*) وَآخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ(*)﴾(الجمعة: 3_4).
جا مادام پێغەمبەری ڕاستەقینەی ئێمە بریتیە لە پێغەمبەر موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) ئەوا پێویستمان بە وشەی شەهادەتی تازە نيە، بەڵكو هەر وشەی شەهادەتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بریتیە لە شەهادەتی ئێمەش.
ئەی خوێنەری بەڕێز… بێگومان بەڕێز میرزا بەشیر لە بەرپەرچی یەكێك لە ڕەخنەگرەكاندا ئەم دەستەواژەیەی نووسی كە وتبووی: “بەو پێیەی هەموو پێغەمبەرێك وشەیەكی شەهادەتی هەیە، وە مادام میرزا غوڵام ئەحمەد وشەیەكی شەهادەتی جیاواز و سەربەخۆی نيە؛ ئەوا ئەو پێغەمبەر نيە!، وە ئەگەر شەهادەتی هەبێت ئەوا ئايينێك و ئوممەتێكی تازەی دامەزراندووە.” ئا بەم شێوەیە كابرای ڕەخنەگر بۆ فێڵ و تەڵەكە داوێكی نایەوە. ئەوجا حەزرەتی میـرزا بەشیـر ئەحمەد ئەم وەڵامە دەمكوتكەرەی دایەوە بەوەی كە لێرەدا هیچ پێغەمبەرێكی تازە نەهاتووە هەتا وشەیەكی تازەی شەهادەت هەبێت، بەڵام شێخی لودهیانەوی ئەم وتەیەی كردووە بە ئامانجی ڕەخنەگرتنەكەی. كەواتە لە ئیستاشدا وەڵامەكەی میرزا بەشیر ئەحمەد بە وەڵامی هەموو تاكێكی ئەحمەدی دادەنرێت… واتە كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی هەرگیز وشەی شەهادەتی جیاوازی نيە، بەڵكو ئەحمەديەكان هەر لە ناخی دڵیانەوە شایەتی دەدەن كە هیچ پەرستراوێك نيە شایەنی پەرستن بێت جگە لە الله، وە موحەممەدیش نێردراوی خوایە و هیچ یەكێك لەوان میرزا غوڵام ئەحمەد (علیه السلام) بە (پێغەمبەرێكی سەربەخۆ) دانانێن، بەڵكو وایدادەنێن كە میرزا غوڵام ئەحمەد پێغەمبەرێكی شوێنكەوتە و خزمەتكارە بۆ گەورەی خۆی و ئێمەش موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) و لە ئوممەتی ئەویشە. كەوابوو بۆ خاوەنی پلەوپایەیەكی ئاوەها هیچ هاندەر و پێویستیەك نيە كە وشەی شەهادەتی جیاوازی هەبێت، لەبەرئەوە دەستەواژەی: “لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ” بە بەردەوامی دەمێنێتەوە و شەهادەتە بۆ هەتا هەتایە بەبێ گۆڕان و جێگۆڕكێ.
هەروەها دانەری كتێبی (كلمة الفصل) حەزرەتی میرزا بەشیر ئەحمەد شێوازێكی تری هەڵبژارد بۆ بەرپەرچدانەوەی ڕەخنەگران و دەنووسێت كە ناوی (موحەممەد) و پایەی (موحەممەد) زۆر مەزنە كە بە تەنها پێغەمبەرانی پێشوو داناپۆشێت، بەڵكو سەردەمەكانی داهاتووش دادەپۆشێت. كەوابوو هەروەك چۆن ئەو قسەیە ڕاستە كە ناوی سەرجەم پێغەمبەران ئادەم، نووح، مووسا و عیسا و پێغەمبەرانی تریش (سەلامی خوایان لێ بێت) شوێنكەوتەی ناوی موحەممەدن (صلى الله علیه وسلم) و شەهادەتەكەی ئەو (صلى الله علیه وسلم) دەیانگرێتەوە، ئاوەهاش ئەو قسەیە ڕاستە كە ئەگەر كەسێك لە ئوممەتی ئیسلامی پایەی پێغەمبەرایەتی شوێنكەوتەی موحەممەدی (صلى الله علیه وسلم) بەدەستهێنا، ئەمەش بەگوێرەی هەواڵدانی خۆی (صلى الله علیه وسلم)؛ ئەوا ناوی موحەممەد و شەهادەتەكەی دایدەپۆشن. ئەم بەڵگە هێنانەوەیە تەنها لە حەز و ئارەزووەوە سەرچاوەی نەگرتووە، بەڵكو لەسەر كۆمەڵێك ڕاستی چەسپاو بنیاتنراوە كە زۆر بەداخەوە تێگەیشتنی كورتی شێخ و مەلاكانی پێنەگەیشتووە. وە ئێمە زیاتر ئەم خاڵە قووڵ و فراوانە ڕۆشن دەكەینەوە بەم شێوەیەی خوارەوە.
ئاشكرایە باوەڕهێنان بە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) باوەڕهێنان بە سەرجەم پێغەمبەران دەخوازێت و دەگرێتەوە بە (مەسیحی بەڵێندراو)یشەوە، قورئانی پیرۆز تاكە پەرتووكێكە كە پێویستی كردووە لەسەر ئەوانەی ئیمانیان پێیەتی كە ئیمانیش بهێنن بە هەموو پێغەمبەرانی تر؛ چونكە ئیسلام بریتیە لە تاكە ئایین كە پێویستی كردووە لەسەر ئەوانەی ئیمانیان بە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) هەیە ئیمانیش بهێنن بە سەرجەم پێغەمبەرانی تر، ئەمەش لە ڕاستیدا چاكە و منەتێكی مەزنی گەورەمان موحەممەدە (صلى الله علیه وسلم) بەسەر هەموو پێغەمبەرانەوە، بەجۆرێك بووە بە شایەت لەسەر ڕاستگۆیی هەموویان بێ گوێدانە شوێنی لەدایكبوون و سەردەمی ڕەوانەكردنیان. وە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بە تەنها لەناو هەموو پێغەمبەراندا ئەم پلە و ئیمتیازەی بەدەستهێناوە. وە دانەری كتێبی (كلمة الفصل) هەوڵیداوە كە ڕەخنەگرەكە تێبگەیەنێت لەم خاڵە گرنگە واتە كە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) پێغەمبەرێكە خاوەن شكۆیەكی مەزنە و باوەڕهێنان بە ناوەكەی باوەڕهێنان بە هەموو پێغەمبەران دەگرێتە خۆی. وە جیاوازی لە نێوان ئێمە و ئێوەدا ئەوەیە كە ئێوە دەڵێن باوەڕهێنان بە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) تەنها باوەڕهێنان بە پێغەمبەرانی پێشوو دەگرێتەوە، بەڵام ئێمە باوەڕمان وایە كە مەسیحی بەڵێندراو و مەهدی پێسپێراو (وەك پێغەمبەرێك لەم ئوممەتە) دیسان دەچێتەناو بازنەی باوەڕهێنان بە موحەممەدەوە (صلى الله علیه وسلم). كەواتە ئەوەی شەهادەتی (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ) دەڵێت وای لێ دێت كە پێویستی بە شەهادەتێكی تر نەبێت بۆ باوەڕهێنان بە مەسیحی بەڵێندراو؛ چونكە شەهادەتەكەی سەرجەم شەهادەتەكانی بەڕاست زانینی پێغەمبەرانی تریش دەگرێتە خۆی. بۆ نموونە باوەڕهێنان بە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) پێویستی دەكات لەسەرمان كە باوەڕبهێنین بە ئیبراهیم و مووسا و عیسا و هەموو پێغەمبەرەكانی تریش، بەڵام پێویستمان بەوە نيە كە بڵێین: “لا إله إلا الله إبراهیم رسول الله” یان “لا إله إلا الله موسی رسول الله” هەتا دوایی… كوتومت بەم شێوەیە پێویست نيە لەسەر ئەحمەديەكان كە لەكاتی باوەڕهێنان بە مەسیحی بەڵێندراودا (علیه السلام) شەهادەتێكی جیاواز و سەربەخۆ بە تەنیا بدەن. وە هەروەك پێشتر وتمان ئەم خاڵە گرنگەیە كە دانەری كتێبی (كلمة الفصل) هەوڵیداوە كە بە تایبەتی ڕەخنەگرەكە و بەگشتیش خەڵكی لێ تێبگەیەنێت، بەڵام ئەوەی لەیاد چوو كە هەندێ گێلی دەمارگیریش هەیە ئەم جۆرە خاڵانە بە نیازێكی پاك وەرناگرن، بەڵكو هەمیشە و بە بەردەوامی لە بۆسەدان بۆ ئەوەی بیكەن بە ئامانجێك بۆ ڕەخنەگرتن، ئیتر ئەوەیان بەلاوە گرنگ نيە كە ئەم ڕەخنە گرتنە ڕاستە یان نا، وە شێخی لودهیانەوی یەكێكە لەوان.
ئەی شێخ! پێویستە لەسەرت ئەو شتە بزانیت كە ئێمە دەمانەوێت تێتبگەیەنین، وە بگەڕێیتەوە بۆ لای خوای خۆت، كە بێگومان ئەم بیروباوەڕە، وەك پێشوو باسمان كرد، بنیاتنراوە لەسەر قورئانی پیرۆز و فەرموودە و هەردووكیان ئەوە دەڵێن كە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) شایەتە لەسەر ڕاستگۆیی هەموو پێغەمبەران، وە ئەمە گرنگترین ڕاڤەیە لە ڕاڤەكانی وشەی (خاتەمی پێغەمبەران). كەوابوو ئەو كەسەی موحەممەدی (صلى الله علیه وسلم) بەڕاستزانی و باوەڕی پێ كرد؛ ئەوا هەموو پێغەمبەرانی بەڕاست زانیوە، بێ گوێدانە ئەوەی كە لە پێش موحەممەدەوە (صلى الله علیه وسلم) هاتوون یان لەدواى ئەوەوە.
وە دوای ئەم ڕوونكردنەوەیە ئەگەر شێخەكە دەیەوێت ڕێگەی یاخی بوون و شێوازی كەللـەڕەقی هەڵبژێرێت؛ ئەوا پێویست ناكات كە لەگەڵی بدوێین، ئەوەتا بە بەڵگەی تەواوەتی ڕاستیمان بۆ سەلماند.
وە پاش ئەم توێژینەوە و مشتومڕە ئێستا وێنەكە وەك خۆر ئاشكرا و ڕوونە كە كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی وشەی شەهادەتی سەربەخۆ و جیاوازی نيە و وشەی شەهادەتی: “لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ” سەرجەم پێغەمبەران دەگرێتە خۆی و بەم شەهادەتە مرۆڤ ڕەوانەكرانی هەموویان دەسەلمێنێت، وە ئەمەش ئیمانی ئێمەیە، كە زۆربەی نەیارانی ئەحمەديەتیش داندەنێن بەم بیروباوەڕ و ئیمانەی ئێمەدا.
بەڵام بیروباوەڕی شێخی لودهیانەوی بیروباوەڕێكی دوور لە ئايین و خواناسيە. ڕەنگە لەبەر ئەمە بێت مامۆستا و ڕابەرەكەی وشەی شەهادەتی سەربەخۆی هەڵبژاردووە و پێویستە موریدەكانی هاوار بكەن “ئەشرەف عەلی، پێغەمبەری خوا.” (پەنا بە خوا).
بێگومان ڕاڤەی ئەو بۆ وتە وەرگیراوەكەی پێشوو ڕاڤەیەكی گومڕاكەرە و بەدرۆ هەڵیبەستووە بەدەم كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەديەوە و ستەمی لێ كردووە، وە نموونەی قسە هەڵبەستنەكەیشی وەكو ئەو پیاوە وایە كە درۆ هەڵدەبەستێ بەدەم پیاوچاكانی ئوممەتی موحەممەديەوە بەهۆی هەڵێنجانی مانای كوفر و بێ باوەڕی لەم بیروباوەڕانەی خوارەوەیان!!
1) حەزرەتی شاهـ وەلی الله (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) لە كتێبی (الخير الكثير) لەبەر ڕۆشنایی قورئانی پیرۆز و فەرموودەكاندا دەربارەی دەركەوتنی ئیمامی مەهدی نووسیویەتی كە ئەمە وەرگێڕانی دەقەكەیەتی بە كوردی: “مافی ئەوە كە نوورەكانی گەورەی پێغەمبەران تێیدا شەوق بداتەوە، وە زۆرینەی خەڵكی بانگەشەی ئەوە دەكەن كە ئەگەر لە زەويدا پەیدا بوو؛ ئەوا یەكێك دەبێت لەم ئوممەتە، نەخێر، بەڵكو ئەو ڕاڤەیەكە بۆ ناوی گشتگیری موحەممەدی و ڕوونووسێكی لەبەرگیراوی ئەوە، كەواتە زۆر جیاوازە نێوانی ئەو لەگەڵ یەكێك لەم ئوممەتە.” (الخير الكثير، ص73، لحضرة شاه ولي الله)
2) هەروەك لە (شرح فصوص الحِكم)دا هاتووە لەمەڕ ئیمامی مەهدی كە ئەمە وەرگێڕانی دەقەكەیەتی بە كوردی: “مەهدی كە لە ئاخرزەماندا دێت، لە بڕیارەكانی شەریعەتدا شوێنكەوتەی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) دەبێت، وە لە زانیاری و زانستە ڕاستەقینەكاندا سەرجەم پێغەمبەران و ئەولیاكان هەموویان شوێنكەوتووی ئەو دەبن، ئەمە دژایەتی ئەوە ناكات كە پێشتر وتمان؛ چونكە ناخی ئەو ناخی موحەممەدە (صلى الله علیه وسلم).” (شرح فصوص الحِكم للإمام عبد الرزاق القاشاني، الطبعة الثانية 1966م، مطبعة مصطفى البابي الحلبي، مصر)
3) موجتەهیدی بەناوبانگی شیعە لە سەدەی یازدە زانای پایەبەرز مەجلیسی لە كتێبەكەیدا (بحار الأنوار) لە ئیمام باقرەوە ئەمەی خوارەوەی نووسیوە: “مەهدی دەڵێت: ئەی گرۆی دروستكراوان، ئاگادار بن و ئەو كەسەی دەیەوێت بڕوانێت بۆ ئیبراهیم و ئیسماعیل ئەوەتا من خاوەنی ئیبراهیم و ئیسماعیلم. ئاگاداربن ئەو كەسەی دەیەوێت بڕوانێت بۆ مووسا و یوشەع ئەوەتا من خاوەنی مووسا و یوشەعم، ئاگاداربن ئەو كەسەی دەیەوێت بڕوانێت بۆ موحەممەد و پێشەوای باوەڕداران (سەڵەواتی خوای لەسەر بێت) من خاوەنی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) و پێشەوای باوەڕدارانم.” (بحار الأنوار، مجلد 13، ص202)
لێرەدا مەبەست لە پێشەوای باوەڕداران گەورەمان عەلیە (رضي الله عنه).
وە كاتێك گەورەمان مەسیحی بەڵێندراو (علیه السلام) باس لە پلەوپایەی خۆی دەكات، واتە مەهدی ڕاسپێراو و مەسیحی بەڵێندراو بەگوێرەی پێشبینیە باسكراوەكان، ئەوا شێخی لودهیانەوی و هاوشێوەكانی دەیكەن بە ئامانجی ڕەخنەكانیان. ئای خۆزگە ئەو ڕەخنەگرانە خوێندنەوەیان دەكرد بۆ وتەكەی پێشووی ئیمام باقر (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) پێش ڕەخنەگرتن لە گەورەمان ئەحمەد (علیه السلام).
4) وە زانای خواناس عەبدولكەریم گەیلانی دەفەرموێت: “مەبەست لێی (ئیمام مەهدی) ئەو پیاوەیە كە خاوەنی پلەوپایەی موحەممەدی دەبێت، وە بە ڕێكی ڕادەوەستێت لەسەر لوتكەی كەماڵ لە هەموو شتێكدا.” (الإنسان الكامل “مترجم باللغة الأردية” باب 61 في ذكر المهدس علیه السلام، ص375، نفيس أكاديمي، كراتشي)
5) حەزرەتی خواجە غوڵام فەرید (ڕەحمەتی خوای لێ بێت) دەڵێت: “گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) دەركەوت و ئاشكرا بوو لە ئادەمەوە (علیه السلام) بۆ خاتەمی ویلایەت ئیمام مەهدی. بێگومان یەكەمجار لە ئادەمدا (علیه السلام) دەركەوت… پاشان نۆرە لە دوای نۆرە لە شێخە گەورەكاندا دەردەكەوت، وە لە داهاتووشدا لە ئیمام مەهدیدا دەردەكەوێت. پوختەی قسە سەرجەمی پێغەمبەران و ئەولیا و قوتبەكان لە سەردەمی ئادەمەوە كە هاتوون تاكو ئیمام مەهدی هەموویان ڕواڵەتن بۆ ڕۆحی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم).” (مقابيس المجالس، ص419، إرشادات الخواجة غلام فريد، المرتب: محمد ركن الدين، الناشر: إسلامك بك فاونديشن، باكستان، سنة 1977م)
شەریعەتێكی تازە
شێخی لودهیانەوی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بەوە تاوانبار دەكات كە شەریعەتێكی تازەی دروستكردووە و بە موسوڵمانان دەڵێت كە ئەوانە (كافرن).
لەڕاستیدا ئەم تۆمەتە وەكو تۆمەتەكانی تر هەرگیز هیچ بنەمایەكی نيە. تاكەكانی ئەحمەديەت لە 150 دەوڵەتدا هەن، وە هیچ یەكێك لە نەیارەكانی ناتوانێت كە ڕاستی ئەم تۆمەتباركردنە بچەسپێنێت لە یەكێك لەم وڵاتانەدا، بەڵكو ئەوە هەر شێخ و مەلا خراپەكانی پاكستانن كە هەوڵ دەدەن شەریعەتێكی تازە بۆ ئەحمەديەكان دروست بكەن. وە جیاوازی بنچینەیی لە نێوان ئێمە و ئەواندا ئەوەیە كە لەوێدا بەتوندی فشار دەخەنە سەر تاكەكانی كۆمەڵی ئيسلامى ئەحمەدی بۆئەوەی بەگوێرەی شەریعەتی موحەممەدی كارنەكەن، بەڵام ئەحمەديەكان ئامادەنین بە ئەندازەی تاڵە موویەك خۆیانی لێ جیابكەنەوە، وە بە هەموو هێزێكەوە دەستیان پێوەگرتووە و ئارام دەگرن لەسەر كێشە و چەوساندنەوەكان. وە بەهۆی ئەو دەستگرتنە توندەی ئەحمەدیەكان بە شەریعەتی موحەممەدیەوە سەدەها كەسیان لە زیندانەكاندا بەندكراون و زۆر بەتوندی لێیان دەدرێت و لەسەر كارەكانیان لادەدرێن و لە قوتابخانە و كۆلێژەكان دەردەكرێن و تیرۆر دەكرێن و دەكوژرێن. سەرەڕای هەموو ئەمانە لایان نەداوە لە شەریعەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم). ئەمەیە كە شێخەكان تووڕە دەكات و ئازاریان دەدات، جا ئەگەر كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی شەریعەتێكی تری هەیە جگە لە شەریعەتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بە گوێرەی لاف و گەزافی ئەوان، ئەوا بۆچی مەلاكان حكومەتی پاكستانیان ناچاركرد كە یاسا دەربكات بۆ قەدەغەكردنی ئەحمەدیەكان لە كاركردن بە شەریعەتی موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم)؟!!
شێخی لودهیانەوی لەم ڕەخنەگرتنەیدا تەنها مەبەستی وروژاندنی ئاژاوە و خراپەكاريیە؛ چونكە زۆر چاك ئەوە دەزانێت كە شەریعەتێك لەئارادا نیە بۆ كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی جگە لە شەریعەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم). بێگومان ئەم شێخە و هاوشێوەكانی دواڕۆژی خۆیانیان خراپ كرد، وە تكاكارین لە خەڵكی ئاسایی كە ئاكام و سەرئەنجامی خۆیان نەفەوتێنن بە خۆكێشكردنیان بەدوای ئەمانەدا.
بەڵام بیروباوەڕی دامەزرێنەری كۆمەڵى ئيسلامى ئەحمەدى لەم بارەيەوە ئەوا لە خوارەوە باسی دەكەین بۆئەوەی ڕاستی درۆ هەڵبەستنەكەیان ئاشكرا بێت. گەورەمان ئەحمەد (علیه السلام) دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی دەفەرموێت، كە ئەمە كوردیەكەیەتی:
1): “بێگومان ئێمە ئەوەمان ڕاگەیاندووە ئەو كەسە كافرە كە ئەوەندەی تاڵە موویەك لە شەریعەتی موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) لابدات. وە بەردەوام باوەڕمانوایە كە ئەو كەسەی لە شوێنكەوتنی موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) دەرچێت ئەوە كافرە. ئیتر دەبێت بۆچوونت چۆن بێت دەربارەی ئەو كەسەی بانگەشەی ئەوە بكات كە بە شەریعەتێكی تازەوە هاتووە یان شتێك لە قورئانی مەزن بگۆڕێت، یان لە سوننەتی پێغەمبەری خوا (صلى الله علیه وسلم)، یان فەرمانێك لە فەرمانەكانی هەڵوەشێنێتەوە یان نەسخی بكات؟ وە بە پێی بیروباوەڕی ئێمە باوەڕدار كەسێك نيە مەگەر ئەو كەسەی كە بە ڕاستی شوێن قورئانی پیرۆز دەكەوێت و باوەڕی بەوە هەیە كە قورئان بریتیە لە كۆتایی كتێبەكان و باوەڕی وایە كە شەریعەتی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بەردەوام دەبێت بۆ هەتاهەتایە، وە بە ئەندازەی كێشی گەردیلەیەك ناگۆڕێت، وە بوونی خۆی بەخت بكات لە پەیڕەوكردنیدا و لەم ڕێگەیەدا هەموو گەردیلەكانی پێكهاتەی خۆی بكاتە قوربانی، وە سەرپێچی لێ نەكات نە بە بیروباوەڕ نە بەكردەوە. ئەوسا ئەو كەسە دەبێت بە موسوڵمانێكی ڕاستگۆ…” (صحيفة “الـحَـكم” 6 مايو “آيار” 1901م ص5)
2) “من ئەوە دووپات دەكەمەوە بۆ هەموو موسوڵمانان، كە من جیاواز نیم لێیان لە هەر حوكمێك لە حوكمەكان، وە هەروەك سەرجەم موسوڵمانان باوەڕیان بەوە هەیە كە ئەحكامە ڕۆشنەكان لە قورئانی مەزن و فەرموودە ڕاستەكاندا، وە قیاساتی دانپیانراو و بێ گیروگرفتی موجتەهیدەكان هەر دەبێت كاریان پێ بكرێت، بەهەمان شێوە ئەوەش بیروباوەڕی منە.” (الحق لدهيانة، ص 80، الخزائن الروحانية ج4 ص80)
3) “بەڕاستی دەڵێم: ئەو كەسەی بچوكترین فەرمان لە حەوت سەد فەرمانەكەی قورئان بشكێنێت ئەوا بەدەستی خۆی دەرگای ڕزگاری لەسەر خۆی دادەخات. قورئان واڵاكەری ڕێگاكانی ڕزگاربوونی ڕاستەقینەی تەواوەتیە، بەڵام پەڕاوەكانی تر ئەوا شتێك نین جگە لە سێبەرەكانی ئەو، لەبەرئەوە بە تێڕامانەوە قورئان بخوێننەوە و بە جۆرێك خۆشتان بوێت كە هیچ شتێكتان وەكو ئەو خۆش نەویستبێت…” (سفينة نوح، ص 35، الخزائن الروحانية ج 19 ص26)
4) “ئاگاداربن سەرچاوەی خۆشبەختی و ڕزگاربوونتان بێگومان لە قورئاندایە، وە هیچ پێویستیەكی ئايينەكەتان نيە مەگەر لە قورئاندا هەیە، وە لە قیامەتدا قورئان دەبێت بە شایەت لەسەر ڕاستی و درۆیی ئیمانتان. وە لە ژێر چەتری ئاسماندا هیچ كتێبێك ناتوانێت هیدایەتتان بدات مەگەر لە ڕێگەی قورئانەوە، بێگومان خوا چاكەیەكی گەورەی لەگەڵ كردن كە كتێبێكی وەكو قورئانی پێ بەخشین…” (سفينة نوح، ص35، الخزائن الروحانية، ج19 ص26)
5) “…. سوێند بە خوا كە بەرز و بڵندە من كافر نیم و بیروباوەڕم بریتیە لە (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ) من باوەڕم بەوە هەیە كە گەورەمان موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) (نێردراوی خوا و خاتەمی پێغەمبەران)ـە. وە بۆ جەخت كردنەوە لەسەر قسەكەم دەتوانم سوێند بخۆم بە خوا بە ئەندازەی ناوە بەرزەكانی، وە بە ئەندازەی پیتەكانی قورئان و بە ئەندازەی كەماڵاتی موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) كە لە زانستی خوای گەورەدایە، كە هیچ بیروباوەڕێكم لانیە پێچەوانەی وتەی خوا و پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) بێت. وە هەر كەس لافی غەیری ئەمە لێبدات بۆ من ئەوە هەڵەیەكە لە خۆیەوە. وە پاش ئەم ڕاگەیاندن و ڕوونكردنەوەیە ئەو كەسەی بە (كافر)م دەزانێت و دەستهەڵناگرێت لە كافركردنم پێویستە لەسەری كە بەدڵنیاییەوە ئەوە بزانێت كە لای خوای گەورە بەرپرسیار دەبێت. من سوێند دەخۆم بە الله كە شكۆی بەرز و بڵندە، كە من باوەڕم هەیە بە خوای پاك و گەورە و بە موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) بە جۆرێك ئیمانی هەموو ئەو كەسانەی كە لەم سەردەمەدا هەن لە تایەكی تەرازوودا دابنێن و ئیمانی منیش لە تاكەی تریدا دابنێن؛ ئەوا تای ئیمانەكەی من سەردەكەوێت بە فەزڵی خوای گەورە…” (كرامات الصادقين، ص25، الخزائن الروحانية ج7 ص27)
بەڵام ئەو تۆمەتەی ئەو كە دەڵێت ئەحمەدیەكان موسوڵمانانی تر بە كافر دادەنێن؛ ئەوا دیسان شێخی لودهیانەوی لە دروستكردنەكەشیدا تاوانی خیانەتی ئەنجامداوە، وە هەوڵدەدات كە خەڵك ڕازی بكات بەوەی كە گروپی دیۆبەنديەت سەرجەم گروپ و كۆمەڵە ئیسلاميەكان بە موسوڵمان دادەنێت، بەڵام كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی بە ناموسوڵمانیان دادەنێت، ئەوەتا ئەو ڕەخنە دەگرێت لە هەندێك بڕگەی وەرگیراو لە كتێبەكانی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی و كردوویەتی بە ئامانجی ڕەخنەگرتن.
یەكەم: فەتواكانی تەكفیركردن یان هەندێك بڕگەی وەرگیراو لەو فەتوایانە دەخەینە بەردەستی خوێنەر كە ئەو شێخانە و هاوشێوەكانی دەریانكردووە، ئەمەش بە زمانێكی ڕەق و توندوتیژ كە لە توندوتیژیدا ئەوانەی كە لە كتێبەكانی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیدا هەیە هیچ كێشێكیان نيە لەچاو ئەوانەدا، دەی ئەگەر شمشێری ڕەخنەگرتنت لە ئێمە هەڵكێشاوە ئەی شێخ ئەوا پێویستە لەسەرت یەكەمجار هێرش بكەیتە سەر زاناكانی گروپەكەی خۆت و ڕابەرەكانی.
دووەم: پێویستە لەسەر خوێنەر ڕەچاوی ئەوە بكات كە ئەم مەلایانە لە فەتوا و بۆچوونەكانیاندا دەرچەیەكیان بەجێنەهێشتووە و هەر بە تەكفیركردنی گروپەكانی تر وازیان نەهێناوە بە وشەكانی وەك: “كافر و موشریك” بە تەنها، بەڵكو دەڵێن ئەمانە نزمترن لە ئاژەڵ و چوارپێيەكان و منداڵە زۆڵەكان.
أ_ بۆ نموونە ئەو قسەیە وەردەگرین كە زاناكانی گروپی دیۆبەنديەت كردوویانە و شێخی لودهیانەویش سەر بەو گروپەیە. ئەوەتا (حوكمێكى شەرعی)یان دەركردووە لەمەڕ گروپی برێلویەت كە باوەڕیان وایە پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) غەیب دەزانێت و تێیدا هاتووە: “ئەگەر یەكێك هەوڵيدا كە زانینی غەیب بداتە پاڵ غەيری خوا و پێی وابێت كە زانستی ئەو كەسە وەك زانستی خوای گەورە وایە؛ ئەوا بە بێگومان كافرە، و ئیمامەتەكەی حەرامە (لە نوێژدا)، و حەرامە بۆ موسوڵمانان كە پێشوازی لێ بكەن و سۆز و خۆشەویستی بۆ دەرببڕن.” (الفتاوى الرشيدة الكاملة المبوبة من المولوي رشيد أحمد الجنجوهي، ص 26. الناشر: محمد سعيد وأولاده تجار الكتب، قرآن محل، أمام مولوي مسافر خانة، كراتشي 83، 1884م)
ب) زانای بەناوبانگی گروپی دیۆبەنديەت شێخ حوسەین سەید ئەحمەد مەدەنی بەڕێوەبەری پێشووی خانەی زانستەكان لە دیۆبەند، هەواڵیدا دەربارەی پێشەوای گروپی برێلویەت و شوێنكەوتووانی و دەڵێت: “لە داهاتوودا موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) دەججالی برێلویەت وەكو سەگ لەسەر حەوزەكە دەردەكات و لە شەفاعەتە سوپاسكراوەكەی خۆی بێبەشیان دەكات و پێیان دەڵێت: دووركەونەوە، دووركەونەوە، وە بێبەش دەبن لە پاداشتی ئوممەتی ڕەحم پێكراو و خەڵاتەكەی و خانووەكانی و نیعمەتەكانی.” (رجوم المذنبين على رؤوس الشياطين المشهور بالشهاب الثاقب على المستسرق الكاذب ص 111. المؤلف: مولوي سيد حسين أحمد مدني، الناشر: دار الكتب العزيزة، مدينة ديوبند، سهار نبور، الهند)
ج) سەید وەلی حەسەن تونكی و موحەممەد یوسف بەنۆری فەتوایەكی هاوبەشیان دەركردووە دەربارەی گەورەی گروپی پەروێزی و تێیدا هاتووە: “سەید غوڵام ئەحمەد پەروێز كافرە و لە دەرەوەی ئايينی ئیسلامە بەگوێرەی شەریعەتی موحەممەدی. جا لەبەرئەوە دروست نيە كە خانمێكی موسوڵمان بەردەوام لە گرێبەستی هاوسەرگیریكەیدا بمێنێتەوە، هەروەك دروست نيە كە مارەیشی بكات، وە نوێژی مردووی لەسەر ناكرێت و لە گۆڕستانی موسوڵماناندا نانێژرێت. وە ئەم فەتوایە بە تەنها بەسەر (پەروێزی)دا پیادە ناكرێت، بەڵكو جێبەجێ دەكرێت بەسەر هەموو كافر و شوێنكەوتوویەكی ئەودا كە باوەڕیان بە بیروباوەڕی كافرەكان هەیە، وە مادام هەڵگەڕاوەیە لە ئايين؛ ئەوا لەڕووی شەرعەوە دروست نيە كە پەیوەنديە ئیسلاميەكان لەگەڵیدا بەرپا بكرێت.” (الفتاوى الصادرة من الشيخ ولي حسن تونكي مفتي ومدرس في المدرسة العربية الإسلامية، نيو تاون كراتشي، ومحمد يوسف البنوري شيخ الحديث في المدرسة العربية الإسلامية، كراتشي)
د) شێخەكان بەم زمانە توندوتیژە زۆرینەی خەڵكیان ئاگادار كردووەتەوە لە شیعە: “بڕیاری كۆتایی و كۆدەنگی دەربارەی ئەم شیعە ڕافزییانە ئەوەیە كە لە گشت ڕوویەكەوە ئەمانە كافر و هەڵگەڕاوەن لە ئايين، وە سەربڕاویان وەكو لاشەی بۆگەن وایە و ژن و ژنخوازی لەگەڵیان تەنها حەرام نيە، بەڵكو بە زینا دادەنرێت. وە ئەگەر مێرد (ڕافزی) بێت و ژنەكەی موسوڵمان ئەوا ئەمە دەبێتە هۆی تووڕەبوونی توندی خوایی، وە ئەگەر مێرد موسوڵمانێكی سوننی بێت و ژنەكەی لەم پیسانە بێت؛ ئەوا بە مارەبڕینی شەرعی دانانرێت، بەڵكو بە زینا دادەنرێت و منداڵەكانیشیان بە زۆڵ دادەنرێن و هیچ شتێك بە میراتی نابەن هەرچەند ئەمانە سوننی بن؛ چونكە بەگوێرەى شەریعەت مناڵی زۆڵ باوكی نيە. هەروەها ژنەكەیش هیچ شتێك لە میراتی بەجێماوی مێردەكەی بەدەست ناهێنێت و مارەییشی ناكەوێت؛ چونكە ئافرەتی زیناكەر مارەیی نيە، وە شیعەی ڕافزی هیچ میرات نابات لە موڵك و ماڵی بەجێماوی خزمەكانی ئەگەرچی باوكی یان دایكی یان كوڕی یان كچی بێت. وە نابێت ڕافزی هیچ شتێك بەدەست بهێنێت لە خزمە نزیكەكانی ئەگەرچی سوننی یان كافر یان لە خاوەنی ڕێبازەكەی خۆی بن كە ڕافزيە. وە حەرامە و زۆریش حەرامە بۆ موسوڵمان كە قسە بكات لەگەڵ نێر و مێ و زانا و نەزانیاندا یاخود سڵاویان لێ بكات. وە كەسێك بە موسوڵمانیان دابنێت پاش زانینی بیروباوەڕە نەفرین لێكراوەكەیان، یان گومانی لە كافربوونیان هەبێت؛ ئەوا ئەویش كافرە بە كۆدەنگی هەموو پێشەوایانی ئايين، وە هەموو بڕیارەكانی پێشووی بەسەردا پیادە دەبێت، وە پێویستە لەسەر موسوڵمانان كە بە ئاگاداری و وریاییەوە گوێ شل كەن بۆ ئەم فەتوایانە و بەپێی ئەمانە كاربكەن بۆ ئەوەی ببن بە موسوڵمانی سوننی ڕاستگۆ.” (فتوى مولانا شاه مصطفى رضا خان مأخوذة من كتيب “رد الرافضة” ص 32. الناشر: دار الكتب نوري، البازاردتا صاحب، لاهور. مطبعة: جلزار عالم 1320هـ.)
ز) وە ئەڵێن: “لەم سەردەمەی ئێستادا هەموو ڕافزیەكان نكوڵی دەكەن لەو شتانەی كە پێویستن لە ئاييندا، وە بێ چەندوچوون ئەوان ئێستا بوون بە هەڵگەڕاوە لە ئايين، كەواتە ڕەوا نيە بۆ هیچ كەسێك لە موسوڵمانان كە لە ئافرەتەكانیان مارە بكات یان كچەكەی بكات بە هاوسەری یەكێكیان، نموونەی ئەمان وەكو وەههابیەكان و قادیانیەكان و دیۆبەندیەكان و دەهريەكان و چەكرالەویەكان وان، كە ئەمانە هەموویان بوون بە هەڵگەڕاوە لە ئايين، وە ئەو كەسەی كچەكانیان دەكات بە هاوسەر یان ژن دەدات بە كوڕە گەنجەكانیان لە هەر شوێنێكی ئەم جیهانەدا بێت؛ ئەوا هاوسەرگیریەكەی پووچ و بەتاڵە و بە زینای تەواوەتی دادەنرێت.” (الملفوظ، الجزء الثاني، ص 97 و98. المرتب: المفتي الأعظم للهند)
ر) ئێستاش ئێوە و فەتوای زاناكانی عەرەب و عەجەم لەمەڕ گروپی دیۆبەندیەت واتە گروپەكەی شێخی لودهیانەوی: “گروپی وەههابیەتی دیۆبەنديەت بێ چەندوچوون گروپێكی كافر و هەڵگەڕاوەیە لە ئايين؛ چونكە سووكایەتی كردووە بە سەرجەم ئەولیا و پێغەمبەران و تەنانەت حەزرەتی گەورەی پێشینەكان و پاشینەكان (صلى الله علیه وسلم)، بەڵكو سووكایەتیشیان بەرامبەر زاتی باری و گەورە و پاك كردووە، وە كوفر و هەڵگەڕانەوەیان گەیشتووەتە خراپترین ئاست تەنانەت ئەگەر یەكێك بچوكترین گومانی لە كوفر و هەڵگەڕانەوەیان هەبێت؛ ئەوا ئەویش وەكو ئەوان كافر و هەڵگەڕاوەیە لە ئايين. وە ئەوەیشی گومانی هەبێت لە كافری ئەو كەسە بەگومانە؛ ئەوا ئەویش كافر و هەڵگەڕاوەيە، وە موسوڵمانان هیچ چارێكیان نيە مەگەر دووركەوتنەوە و خۆپاراستن لێیان، وە دیارە نوێژ كردن لە پشتیانەوە حەرامە، نابێت ڕێگەیان پێ بدرێت كە نوێژ لە دواتانەوە بكەن، وە ڕێگەیان پێ مەدەن كە بچنە ناو مزگەوتەكانتانەوە و سەربڕاویان مەخۆن، وە كەس بەشداری نەكات لە ناخۆشيەكانیان و بەڕێكردنی مردووەكانیان، وە ڕێگەیان پێمەدەن كە مردووەكانیان لە گۆڕستانی موسوڵماناندا بنێژن، پوختەی قسە پێویستە بە تەواوەتی لێیان دووربن.” (المعلن: محمد إبراهيم البهاغلفوري ص 63، الناشر الشيخ شوكت حسين، مطبعة برقي، هيوت رود، لكنهة، الهند)
ئەمە پوختەی فەتواكانە كە ئەهلی سوننەت دەریانكردووە، وە ئەم زانایانە تەنها لە هیندستاندا نین، بەڵكو كاتێك هەندێ لە كتێبەكانی گروپی دیۆبەنديەت و دەستەواژەكانی وەرگێڕدران و نێردران بۆ لای زاناكانی ئەفغانستان و خیوا و بوخارا و ئێران و میسر و شام و مەككەی پیرۆز و مەدینەی مونەووەرە و كووفە و بەغداد، زاناكانی ئەم وڵاتانەش هەموویان هەمان فەتوایاندا. وتیان ئەم دەستەواژانە سووكایەتین بە خوای گەورە و ئەولیا و پێغەمبەران، جا لەبەرئەوە گروپی وەههابیەتی دیۆبەنديەت خراپترین خەڵكانێكی كافر و هەڵگەڕاوەن لە ئايین.
مامەڵەیەكی نەرم لەگەڵ ئەحمەديەكاندا
شێخی لودهیانەوی لە وتەكەیدا باسی ئەوەی كردووە كە ئەوان بەنەرم و نیانی هەڵسوكەوت لەگەڵ كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیدا دەكەن و كۆت و پێوەندیان نەخستووەتە سەریان و بەربەستیان دانەناوە لە ڕێگەیاندا!!
تۆ لەكوێ ئەژیت ئەی شێخ؟! لە چ ناوچەیەكی پاكستاندا نیشتەجێیت؟ بەهۆی هەوڵی دوژمنكارانەی مەلاكانی هاوشێوەی تۆوە دیكتاتۆر ضياء الحق چەندەها كۆت و پێوەندی دانا لەسەر كۆمەڵەكەمان و تا ئەمڕۆش بەردەوامە و ئەمەی خوارەوەش لیستەكەیەتی:
* قەدەغەیە بۆ كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی كە زاراوە ئیسلامیەكان بەكاربهێنێت. بۆ نموونە:
* قەدەغەیە لەسەر تاكەكانی كە لە مزگەوتەكاندا لە كاتی نوێژدا بانگ بدەن بەدەنگی بەرز.
* قەدەغەیە لەسەریان كە بیروباوەڕەكانیان ئاشكرا بكەن.
* قەدەغەیە كە بانگەواز بكەن بۆ بیروباوەڕەكانیان و بڵاویبكەنەوە.
* قەدەغەیە بۆ ئەحمەدی شەهادەی: (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ).
* قەدەغەیە كە ئەحمەدی لە ماڵی خۆی یان لە دوكانەكەی هەر ئایەتێكی قورئان بنووسێت.
* قەدەغەیە كە ئەحمەدی بڵێت: “بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ” یان بڵێت: “السَّلَامُ عَلَيْكُمْ“.
وە گەلێكی تر لە كۆت و پێوەندەكان كە بەدرێژی بڵاوكراوەتەوە لە یاسایەكی تەشریعیدا كە لە دژی ئەحمەدیەكان دەركراوە و ئەو یاسا فەرمیە بڵاوكراوەتەوە و هەموو گەورە و بچوكێكی پاكستان دەیزانێت.
لەم قسەیەی شێخەوە ئەوە سەلمێنرا كە ئەو بە ئەنقەست درۆ دەكات؛ چونكە ئەو فەرمانە تەشریعیە كە تایبەتە بە كۆت و پێوەندەكان لەسەر ئەحمەدیەت پیشاندراوە لە بەردەمیدا كەچی ئەو خۆی لێ گێل دەكات. جا كە شێخ نكوڵی لە بوونی ئەم فەرمانە تەشریعیە بكات كە بڵاوكراوەتەوە لە كتێب و ڕۆژنامەكاندا؛ ئەوا زۆر بە ئاسانی مەودای دەستدرێژی و ئازاردانی ئەو دژی نەیارەكانی دەزانرێت، وە ئەو و هاوەڵەكانی هەمان ستەمیان ئەنجامداوە لەگەڵ نووسراوەكانی دامەزرێنەری كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدیدا.
ماوەتەوە كە درێژەی هەندێك لەو ستەم و چەوساندنەوانە باس بكەین كە دەرهەق بە تاكەكانی كۆمەڵەكەمان كراوە لە پاكستاندا: بێگومان ڕۆژنامەكانی پاكستان بگرە هەموو ڕۆژێك هەواڵەكان بڵاودەكەنەوە دەربارەی ئەو ستەم و چەوساندنەوانە. وە لەم دەرفەتە كەمەدا تكاكارین لە خوێنەری بەڕێز كە ئەم سەرژمێریانە بخوێنێتەوە كە ڕۆژنامەیەكی ڕۆژانە بە ناوی “نداء الوقت” (بانگەوازی وەخت) بڵاویكردووەتەوە كە باسی ڕووداوەكانی بەندكردنی هەزار و سێ سەد (1300) ئەحمەدی دەكات بەهۆی سەرپێچی كردنیان لەم كۆت و پێوەندانە ئەمەش لە ساڵی 1984ی زاینیەوە تاكو ساڵی 1988ی زاینی، هەرچەندە ژمارەی ڕاستەقینە زۆر لەمە زیاترە، وە لە دوای ساڵی 1988ی زاینیەوە ئەم ژمارەیە زۆر زۆر بووە، وە ئەم سەرژمێریانەش لە ڕۆژنامەی كۆمەڵەكەماندا بڵاونەكراونەتەوە، بەڵكو نەیارەكانمان بڵاویان كردووەتەوە:
* 125 ئەحمەدی زیندانی كران بەهۆی ئەوەی كە وتیان ئێمە موسوڵمانین.
* 588 ئەحمەدی بەند كران؛ چونكە دروشمی شەهادەی: (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ)یان هەڵواسی بوو.
* 178 ئەحمەدی بەند كران؛ چونكە وشەی (لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ محمدٌ رَّسُولُ اللهِ) لە سەر مزگەوتەكانیان نووسرا بوو.
* 204 ئەحمەدی زیندانی كران؛ چونكە لە مزگەوتەكانیاندا بەدەنگی بەرز بانگیان دابوو.
* 86 ئەحمەدی زیندانی كران؛ چونكە دروشمی ئیسلامییان بەكارهێنابوو وەك وتەى: (بِسْمِ اللهِ) یان (السَّلَامُ عَلَيْكُمْ) و غەيرى ئەوانەش.
* 1421 ئەحمەدی گیران بەهۆی سەرپێچی كردنیان لەو كۆت و پێوەندانەی كە پێشتر باسكران و كێشەكانیان بەرزكرایەوە بۆ دادگاكان. (صحيفة “نوائي وقت” 11 سبتمبر “أيلول” 1988م. [ئەمە هەندێ سەرژمێری ساڵی 1988ـە])
درێژەی هەموو ئەمانە تەنانەت خەڵكی ئاسایيش دەیانزانێت لە پاكستاندا، بەڵام ئەم شێخە بەهۆی خووگرتنی لەسەر درۆ و دەلەسە چەنەبازی دەكات و دەڵێت: “هیچ كۆت و پێوەندێكمان نەخستووەتە سەریان.” ئەگەر كارەكە بەم جۆرەیە ئەوا تكاكارین لە حكومەتی پاكستان كە ئەم ئاسانكاريە خەیاڵیانە لابدات لەسەر ئەحمەدیەكان و بیانبەخشێت بەم شێخانە و شوێنكەوتووانیان وەك میهرەبانی و بەخششێك دەربارەیان.
گۆرانيەك كە ئاسمان نایڵێت
شێخی لودهیانەوی ئامۆژگاری بیسەران دەكات و دەڵێت:
“غیرەتمان ئەوە دەخوازێت كە تەنانەت یەك قادیانیش بە زیندوویی نەمێنێتەوە لە جیهاندا…. كەوابوو پێویستە لەسەرتان بەلایەنی كەمەوە بەتەواوەتی پەیوەندییان لەگەڵدا بپچڕێنن، وە هەرگیز بەرگەی ئەوە ناگرین كە بوونیان هەبێت لە كۆڕ و كۆبوونەوەكانماندا.” (لا21 و22)
پەندێكى ئینگلیزی هەیە ئەڵێت: (The cat is out of the bag) “پشیلەكە لە جانتاكە چووە دەرێ.” ئێستا ئەوەمان بۆ دەركەوت كە شێخ چ مانایەكی مەبەستە لە وتەی “مامەڵەی نەرم“!! غیرەتت ئەوە دەخوازێت كە تاكێك لە ئێمە بە زیندوویی نەمێنێتەوە، وە ئاوات دەخوازیت كە بەدەستی خۆت لەناومان بەریت، بەڵام هەواڵت پێ دەدەین كە ئەم ئارەزووەت تەواو پێچەوانەی ویستی خواییە. وە ئەوەتان بەسەردا دەچەسپێت كە گەورەمان ئەحمەد مەسیحی بەڵێندراو (علیه السلام) لە دێڕە شیعرێكی خۆیدا فەرموویەتی كە ماناكەی ئەمەیە: “ئەو شێخ و مەلایانە گۆرانیەك دەڵێن كە ئاسمان ئەو گۆرانیە ناڵێت“، ئەوان شتێكیان دەوێت كە خوای گەورە و بێ عەیب ئەوەی ناوێت، وە یەكێك لە عەجایبەكانی دەسەڵاتی خوایی ئەوەیە كە هەركاتێك شێخ و زاناكانی وەكو تۆ هەوڵیان دابێت كە بەتەواوەتی كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی لەناوببەن؛ ئەوا لەو كاتەدا خوای گەورە و بێ عەیب گەشە و پێشكەوتنێكی وەهای پێداوە كە لەسەرووی تێڕوانینی ئێمەوە بووە. بۆ نموونە كاتێك (گەورەكەت) دیكتاتۆر ضياء الحق ڕایگەیاند كە: “من و حكومەتەكەم سوورین لەسەر بنەبڕكردنی شێرپەنجەی ئەحمەدیەت لە هەموو جیهاندا…” ئەو كاتە كۆمەڵەكەمان تەنها لە 90 دەوڵەتدا بوونی هەبوو وە جێگیر بوو، وە پاش ڕاگەیاندنی نیازە پیسەكانتان ئەو ژمارەیە گەیشتە 130 دەوڵەت.
ئەی شێخ ئەگەر وەك خۆت دەڵێیت خواپەرست و خۆپارێز و خزمەتكاری ئیسلامیت، وە ئەگەر بەگوێرەی وتەی تۆ كۆمەڵی ئیسلامی ئەحمەدی كۆمەڵێكی درۆزنە. ئیتر بۆچی جار لەدوای جار خوای گەورە و بێ عەیب هەناسەسارد و نائومێدت دەكات و بۆ ئێمەش گەشەسەندن و پێشكەوتن و بڵاوبوونەوە دەنووسێت!!
بوختانێكی تر:
شێخی لودهیانەيی بوختانی ئەوە دەكات كە ئێمەی موسوڵمانانی ئەحمەدی هەموو ئەو موسوڵمانانەی پێشوو كە ڕابوردوون هەر لە سەرەتای ئیسلامەوە هەتاكو ئێستا كافر دەكەین!!
ئەمە درۆیەكی شاخدارە و بوختانێكی ڕوون و ئاشكرایە و نەفرینی خوا لە درۆزنەكان بێت، كۆمەڵەكەمان نە ئەو قسەیەی كردووە كە شێخ ئێمەی پێ تۆمەتبار دەكات نە لە داهاتووشدا قسەی وەها دەكات. هەروەها ئەحمەدیەت پشتگیری ئەو دەستە و گروپانە ناكات كە یەكتری كافر دەكەن و هەموو ئەوەی كە وتوویەتی بریتیە لەوەی كە ئەگەر میرزا غوڵام ئەحمەدی قادیانی ئیمامی مەهدی ڕاستگۆیە؛ ئەوا ئەو كەسەی كە باوەڕی پێ ناهێنێت كافرە بە ئەو لای خوای گەورە و بێ عەیب. وە بێگومان میرزا غوڵام ئەحمەد لە ساڵی (1306ك، 1889ز) ئەم كۆمەڵەيەی دامەزراند، ئیتر كەی ڕەوایە بۆ كۆمەڵەكەمان كە ئەو موسوڵمانانە كافر بكات كە پێش دامەزراندنەكەی مردوون؟ ئایا ئەمە دەچێتە ئەقڵەوە؟ بەڵام ئەو موسوڵمانانەی كە لە ڕابردوودا وەفاتیان كردووە ئەوا لە خوارەوە بەشێك لە ئامۆژگاریەكانی گەورەمان ئەحمەد مەسیحی بەڵێندراویان (علیه السلام) لەبارەوە دەنووسین، وە بە دێڕە شیعرێكی تایبەت بە گەورەمان موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) و ئەهلی بەیتی ئەو دەست پێ دەكەین كە بە زمانی فارسی فەرموویەتی كە ئەمەش كوردیەكەیەتی:
“ڕۆح و دڵم فیدا بێت بۆ جەماڵی موحەممەد (صلى الله علیه وسلم)، وە هیوادارم كە ببم بە خۆڵ لە گوزەرگاكانی ماڵباتی موحەممەد دا (صلى الله علیه وسلم).” (الدرر الثمينة بالفارسية ص 89، الناشر: نظارة الإصلاح والإرشاد، ربوة، باكستان)
وە دەربارەی یارانی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) دەفەرموێت:
“بێگومان كۆمەڵی موحەممەدی هەڵبژاردە (صلى الله علیه وسلم) لە ڕۆحانیەتدا بوون بە یەك و یەكیان گرت لە پێناوی پێغەمبەرەكەیان بە جۆرێك كه لە ڕاستیدا وەكو یەك ئەندامیان لێ هات لە برایەتی ئیسلامیدا، نوورەكانی پێغەمبەرایەتی چۆڕە چۆڕ ڕژایە ناویان لە هەڵسوكەوت و ژیانی ڕۆژانە و لە ڕواڵەت و ناخیاندا ڕەنگيدايەوە بە جۆرێك هەموویان وەكو وێنەی وەرگیراوی گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) وابوون.” (فتح الإسلام، ص 35، الخزائن الروحانية ج 3 ص 21)
وە دەربارەی دوانزە ئیمامەكە دەفەرموێت:
“بێگومان دوانزە ئیمامەكە لە كەسایەتيە پیرۆز و ساڵحەكان بوون و دەرگاكانی كەشفیان بۆ ئاوەڵا كرا بوو.” (إزالة الأوهام، الجزء الثاني، ص 457، الخزائن الروحانية، ج3 ص344)
وە دەربارەی چوار ئیمامەكە دەفەرموێت:
“چوار ئیمامەكە لە جێگەی چوار دیوارن بۆ ئیسلام.” (صحيفة بدر، 3 نوفمبر 1905م، ص4)
وە دەربارەی پیاوچاكانی ئەم ئوممەتە دەفەرموێت:
“لە سەردەمی گەورەمان موحەممەدی هەڵبژاردەوە (صلى الله علیه وسلم) تاكو ئەمڕۆ كە ئێمەی تێداین خوای گەورە لە هەموو سەدەیەكدا لە ناو ئوممەتی ئیسلامیدا ئەولیاكانی خۆی ڕەوانە كردووە بۆ ئەوەی بەهۆی ئەوانەوە كۆمەڵێك نیشانە و موعجیزە دەربخات كە بەهۆیانەوە ئەهلی ئايينەكانی تر هیدایەت بدات، وەكو سەید عەبدولقادری گەیلانی، ئەبولحەسەنی خەرقانی، ئەبو یەزیدی باستامی، جونەیدی بەغدادی، محێدنی ئيبن عەرەبی، زەنونی میسری، مەعینەددینی جەشتی ئەجمیری، قوتبەدینی بەختیار كاكی، فەریدەدین پاك پەتەنى، نیزامەددینی دەهلەوی، شاهـ وەلیوڵڵای دەهلەوی، شێخ ئەحمەدی سەرهەندی، خوا لێیان ڕازی بووە و ئەوانیش لە خوای خۆیان ڕازین. وە ژمارەی ئەم پیاوچاكانە دەگاتە هەزارەها، وە نیشانە و موعجیزەكانیان بە زۆری لە كتێبی زانا بەڕێزەكاندا نووسراوە بە جۆرێك ئەگەر هەر كەسێكی یاخی و كەللـەڕەق بەرامبەر ئیسلام خوێندنەوەیان بۆ بكات؛ ئەوا ناچار دەبێت كە دانبنێت بەوەدا كە ئەم وەلیيانە ئەهلی موعجیزە و كارە دەراساكان بوون. وە ئەو ئایەتە ئاسمانیانە كە لە ڕابردوودا دەركەوتن و بەردەوامیش لە ئیسلامدا دەردەكەون بەهۆی ئەولیاكانی ئەم ئوممەتەوە بۆ پشتگیری كردنی گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) و دەرخستنی ڕاستگۆیی ئەو، هاوشێوەی نيە لە ئايينەكانی تردا.” (كتاب البرية، ص73 و74، الخزائن الروحانية، ج13 ص91و92)
وە پتر لەسەری دەڕوات و دەفەرموێت:
“چاكەكارانی ئەم ئوممەتە كە لە سەدەكانی ناوەڕاستدا هەبوون وەكو ڕووبارێكی مەزن وابوون سەرەڕای لافاوی بیدعەكان كە لە سەردەمەكانیاندا هەبووە.” (تحفة غولروية ص81، الطبعة الأولى)
نموونەیەكی زۆر چەپەڵ
ئەم شێخە هەوڵیداوە ڕاستی درۆكەی بچەسپێنێت بە نموونەیەكی ناقۆڵا، دیسان بەگوێرەی دەستەواژەكەی خۆی، وە دەڵێت: “كابرایەك 10 مناڵی هەبوو، بەردەوام بەدرێژایی ژیانی دەیوت ئەمانە مناڵی منن، پاش مردنی ئەم پیاوە كابرایەكی نەناسراو هات و لافی ئەوەی لێدا كە ئەو مناڵی ڕاستەقینەی ئەوە و ئەم 10 مناڵەی تر مناڵی ناشەرعین“، شێخ زیاتر دەڕوات و دەڵێت: “موسوڵمانانی 13 سەدە لەمەوبەر منداڵی ڕۆحانی گەورەمان موحەممەدن (صلى الله علیه وسلم)، بەڵام لەسەرەتای سەدەی چواردەدا میرزا غوڵام ئەحمەدی قادیانی پەیدا بوو كە لافی ئەوەی لێدا كە ئەو تاقانە مناڵی ڕۆحانی گەورەمان موحەممەدە (صلى الله علیه وسلم) و موسوڵمانانى تر كافرن….“.
ئەی شێخ! هەر بەخۆت چەسپاندت بەم نموونە ناقۆڵایە كە تۆ بەتەواوی بێ عەقڵیت، وە بەهێنانەوەی ئەم نموونەیە كەوتیتە ناوتۆڕەكەوە و ناتوانیت لێی دەرچیت، وە بەم شێوازەت ئەوەت دەرخست كە تۆ شارەزا نیت لە قورئانی پیرۆز و فەرموودەكان و سوننەتی پێغەمبەر (صلى الله علیه وسلم) و وتەی ئەولیاكانی خوا، بەڵكو هەر حەز دەكەیت هێرش بكەیت، بەڵام ئایا نازانیت بۆسەر كێ؟ وە دەرەنجامەكەیشی چی دەبێت؟ لە گەڕان و پشكنینی بابەتە ئايينیەكاندا بەهێنانەوەی ئەم نموونە ناقۆڵا و هەوانتەیە دەربارەی 10 منداڵ پێویستە هەست بە شەرمەزاری بكەیت! پاشان ئەم نموونەیەت بە جوانی ئەو پیسيە دەردەخات كە لە دەروونتدا هەیە، ئایا ئەوە نازانیت كە گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) دەفەرموێت: “ئوممەتەكەم دابەش دەبن بەسەر 73 گروپدا هەموویان لە ئاگردان مەگەر گروپێكیان نەبێت.” (جامع الترمذي، أبواب الإيمان، باب افتراق هذه الأمة)، تۆ دەربارەی 10 مناڵ دەدوێیت بەڵام گەورەمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) باسی ئەوە دەكات كە ئوممەتەكەی دابەش دەبێت بەسەر 73 گروپدا، وە دەفەرموێت: “هەموویان لە ئاگردان مەگەر گروپێكیان نەبێت.” وە ئەو كەسە زۆر بەدبەختە كە لێدوان دەدات لەسەر ئەم فەرموودەیە و دەڵێت: پیاوێك 73 مناڵی هەبوو و بەردەوام دەیگوت: ئەمانە مناڵی منن، وە پاش مردنی كەسێكی نەناسراو پەیدا بوو وتی: من مناڵی ڕاستەقینەی ئەوم. تۆ دەزانیت كە هەموو گروپێك لە گروپەكانی ئوممەتی موحەممەدی بانگەشەی ئەوە دەكات كە ئەو گروپی ڕزگاربووە و غەیری ئەو لەسەر هەڵەیە، بەڵكو بە پیسترین شێوە كافرە، وە هیچت پێ ناڵێین تەنها ئەوە نەبێت كە خۆشەویستمان موحەممەد (صلى الله علیه وسلم) فەرموویەتی: “ئەگەر شەرمت نەكرد ئەوا هەرچیەكت ویست بیكە.” (مشكوة المصابيح، باب الرفق والحياء وحسن الخلق)