Esenca e dashurisë së sinqertë me Zotin

أشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريك لـه، وأشهد أن محمّدًا عبده ورسوله. أما بعد فأعوذ بالله من الشيطان الرّجيم.

 ]بسْمِ الله الرَّحْمَن الرَّحيم* الْحَمْدُ لله رَبِّ الْعَالَمينَ * الرَّحْمَن الرَّحيم * مَالك يَوْم الدِّين * إيَّاكَ نَعْبُدُ وَإيَّاكَ نَسْتَعينُ * اهْدنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقيمَ * صِرَاط الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْر الْمَغْضُوب عَلَيْهمْ وَلا الضَّالِّينَ[، آمين.

Sot do t’ju lexoj disa nga shkrimet e Mesihut të Premtuar alejhiselam në lidhje me dashurinë ndaj Zotit. Në këto shkrime, ai ka parashtruar përkufizimin dhe thelbin e kësaj dashurie. Përveç kësaj, ai gjithashtu shpalos sekretet e dashurisë ndaj Zotit, mënyrat për ta realizuar atë, dhe thellësinë dhe filozofinë e saj. Ai gjithashtu shpreh pritshmërinë e tij nga anëtarët e xhematit, si dhe ç’ përpjekjesh duhen ushtruar për ta arritur këtë dashuri si dhe kushtet e saj. Pra, duke marrë parasysh këtë, çdo fragment na kërkon vëmendje e përqendrim dhe na shërben si udhërrëfyes. Prandaj, këto duhen dëgjuar me shumë vëmendje. Zoti na bëftë prej atyre që kuptojnë esencën e kësaj teme të rëndësishme dhe na mundësoftë të ecim përpara në dashurinë e Zotit dhe t’i sjellim ndryshime të çiltra në veten tonë.

Mesihu i Premtuar alejhiselam shkruan:

“Dashuria nuk vjen aspak artificialisht a prej shtirësie, përkundrazi ajo është një ndër aftësitë njerëzore. Esenca e saj është joshja apo pëlqimi i zemrës ndaj diçkaje dhe tërheqja pas saj. Sikundër vetitë më të veçantë të çdo sendi shfaqen dukshëm kur ai mbërrin pikën më të lartë të tij, po ashtu edhe cilësitë e dashurisë duken shprehimisht, kur ajo arrin pikën më të përsosur e më të përkryer. Allahu i Madhërishëm thotë:

وَأُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ

d.m.th. dashuria e viçit (d.m.th. adhurimi i tij) ishte rrënjosur aq thellë në zemrat e tyre sikur ishin qerasur me dashurinë e viçit. [el-Bekare 2:94] Në fakt nëse dikush e do dikë me gjithë shpirt, atëherë ai sikur e thith apo e kapërdin atë, pra i përngjan plotësisht moralit dhe sjelljes së tij. Sa më e flaktë të jetë kjo dashuri, aq më shumë njeriu tërhiqet pas vetive të të dashurit të tij, derisa shëmbëllehet me pamjen e tij. Ky është ai mister që njeriu i cili i afrohet Zotit dhe jepet pas dashurisë së Tij, e përfton prej dritës që rrezaton qenia e Zotit, sipas aftësisë së vet sipas shëmbëllimit, ndërsa ai që ndjek gjurmët e shejtanit, gjen atë errësirë të cilën mbërthen shejtani në qenien e tij. I tillë është sekreti i dashurisë. Përvetësimi e nënshtrimi ndaj atributeve të Zotit ishin parashtruar në relacion me temën e njohjes. Derisa nuk jemi njohur me të gjitha atributet, s’mund të kapërcejmë gradën e njohjes, ndërsa njeriu kur hedh hapat mëtanë njohjes, atëherë ajo është veç dashuri. Dashuria arrin shkallën e përkryerjes kur njeriu përqafon e përvetëson vetitë e Zotit, pra nuk mjafton vetëm njohuria e atyre vetive, por nevojitet edhe përvetësimi i tyre. Njeriu kur u përngjan vetive të Zotit, atëherë përfiton edhe dritën e Zotit.

Pastaj ai shprehet duke thënë:

“Thelbi i dashurisë kërkon domosdoshmërisht se njeriu të pëlqejë të gjitha zakonet, vetitë dhe shprehitë e të dashurit të tij, e pastaj për t’u kredhur në këtë dashuri, të orvatet me gjithë zemër e shpirt, me qëllim që ta fitojë atë jetë, që jeton i dashuri i tij. I dashuri i sinqertë fundoset në dashurinë e të dashuruarit të tij. Ai shfaqet përmes qenies së të dashuruarit të tij, e nxjerr një imazh të tillë në shpirtin e tij, sikur e ka thithur. Atëherë thuhet se duke u përhumbur pas tij dhe duke i përshtatur natyrës së tij, njeriu tregon shprehimisht se ai është zhytur thellë në një lidhje të tillë të flaktë me të dashurin e tij.”

Mandej duke shkoqitur shkallët e dashurisë së Zotit, Mesihu i Premtuar alejhiselam thekson (në fakt ky shkrim është bërë si përgjigje ndaj akuzave të priftit Fatih Masih, i cili kishte ngritur disa kritika). Ai shkruan:

“Ai ka ngojuar se muslimanët as me Zotin nuk shprehin dashurinë painteres a të çiltër. Atyre u është porositur se Zoti është i denjë për dashurinë, fal vetive të Tij të pashoqe. Si përgjigje le të qartësohet se një akuzë e tillë i drejtohet Ungjillit e jo Kuranit, sepse porosia që duhet pasur një dashuri personale me Zotin dhe që duhet adhuruar Zoti nëpërmjet një lidhjeje personale, nuk gjendet asgjëkund në Ungjill, ndërsa Kurani është mbushur me mësime të tilla. Kurani shprehet qartësisht:

فَاذْكُرُوا اللَّـهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْرًا ۗ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِّلَّـهِ ۗ

d.m.th. Kujtoni Allahun, ashtu siç i kujtoni prindërit tuaj, madje më tepër se kaq. [el-Bekare 2:201] Vetia e besimtarëve është se ata e duan Zotin më shumë se gjithçka. Pra një dashuri të tillë, nuk kanë as me babanë, as me nënën, as me të dashurit e tyre e as me vetveten. [el-Bekare 2:166]

وَلَـٰكِنَّ اللَّـهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ

Zoti disave prej jush u ka bërë të pëlqyeshme besimin dhe ju ka zbukuruar atë në zemrat tuaja. [el-Huxhurat 49:8] Pastaj Ai porosit:

إِنَّ اللَّـهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ

Ky ajet mbërthen çështjen e të drejtave të Zotit dhe atyre të njeriut. [en-Nahl 16:91] arritja më e lartë e këtij ajeti është se Zoti i Madhërishëm në dyja aspektet, i mbron të drejtat njerëzore. Ne tashmë kemi trajtuar aspektin e të drejtave njerëzore.”

Huzuri sqaron se faktikisht Mesihu i Premtuar alejhiselam ka trajtuar hollësisht çështjen e të drejtave njerëzore në librin e tij, prej të cilit është marrë ky citat. Megjithatë, aty ku ka kthjelluar këtë çështje, ai sqaron se dashamirësia e besimtarit duhet të përfshijë edhe mosbesimtarin, e nëse i duhet përkrahje më të madhe, atëherë besimtari nuk duhet të ngurrojë për një gjë të tillë. Duke parë veset e tij daç fizike, daç shpirtërore, besimtarit i duhet të sillet dhembshurisht me të. Këtu është përgjigjur mjaftueshëm se si duhet t’i duam mosbesimtarët. Disa persona na kritikojnë se ne pohojmë se “Dashuri për të gjithë…”, por si mund të zbatohet kjo porosi në realitet? Atëherë le të dihet se përpjekja për të reformuar sjelljen e mosbesimtarit me dhembshuri dhe për të njëmendësuar nevojat e tij, është shprehja e dashurisë ndaj tij, e jo që t’i pranosh mendimet e tij prej mosbesimi e të përqafosh fenë e tij. Ndërsa dashuria ndaj një besimtari të vërtetë nënkupton përvetësimin e vetive të tij fisnike e nëse gjenden disa vese në të, atëherë për ta këshilluar atë sipas këndvështrimit fetar. Ndërsa për sa i takon dhembshurisë ndaj njerëzve të thjeshtë, atëherë ajo nënkupton dashurinë ndaj çdosecilit. Kjo dashuri, kurrsesi nuk nënkupton përvetësimin e veseve të tjetrit. Të drejtat njerëzore përfshijnë edhe për t’i ushqyer të varfrit, për t’i liruar skllevërit, për të shlyer borxhet e atyre që janë mbytur në to, dhe për t’i ndihmuar ata që janë rënduar nga hallet etj. Meqë ra fjala për drejtësinë, ajeti në fjalë ndriçon faktin se të drejtat njerëzore nxisin për të shfaqur ihsanin (d.m.th. mirësi a favor) që gjendet një shkallë më lartë se drejtësia. Ihsani nënkupton mirësjelljen ndaj gjithsecilit, pa marrë parasysh fenë apo racën e tij. Të tillë janë të drejtat njerëzore, të cilat i shpreh besimtari ndaj njeriut tjetër, duke synuar vetëm pëlqimin e Zotit. Dashuria parësore gjithnjë i takon vetëm Zotit. Mesihu i Premtuar alejhiselam shkruan në librin e tij “Çashmai Mesihi“:

“Ne tanimë kemi diskutuar rreth të drejtave njerëzore, ndërsa nga aspekti i të drejtave të Zotit, ky ajet mban këtë kuptim:

(d.m.th. إِنَّ اللَّـهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ )

Bindju Zotit duke iu përmbajtur drejtësisë, sepse Ai të krijoi e të mundësoi që të rritesh e zhvillohesh. Është e drejta e Tij e vetëm Ai është i denjë për t’iu nënshtruar. Madje, nëse e rrok me mendjemprehtësi, atëherë nuk mbetet vetëm çështja e së drejtës, por duhet t’i nënshtrohesh Zotit duke u udhëhequr nga ndjesia e mirësisë. Zoti është mirëbërës, e mirësitë dhe favoret janë aq shumë saqë as nuk mund të llogariten. Tani dihet se niveli në të cilin njeriu në raport me Zotin i përgjigjet edhe mirësisë dhe favorit të Tij, është më i lartë sesa t’i përmbahet vetëm drejtësisë. Aq më tepër, reflektim dhe përsiatje e gjithhershme mbi mirësitë, na bën për të përfytyruar tiparet dhe sjelljen e mirëbërësit, andaj një ndër përkufizimet e mirësisë përcakton se robi duhet të adhurojë Zotin sikur e vështron, ndërsa njeriut i kujtohen mirësitë atëherë kur Zoti i bëhet i Dukshëm me praninë e Tij, ose thënë ndryshe kur njeriu përsiatet mbi mirësitë e Zotit, atëherë i shfaqet fytyra e Mirëbërësit. Kjo e bën njeriun më të ndjeshëm e më mirënjohës ndaj mirësive të Zotit. Prandaj thuhet se mirësia e Zotit është që të adhurosh Zotin sikur e sheh.

Adhuruesit e Zotit ndahen në tri kategori. Së pari ata që për shkak të padukshmërisë dhe dukjes së mjeteve nuk e vështrojnë dot mirësinë e Zotit (d.m.th. Qenia e Zotit nuk mund të rroket nga syri e sikur gjendet mbrapa perdeve dhe Ai nuk e shfaq veten në formën njerëzore, ndërsa mjetet fizike janë të dukshme dhe njeriu i njeh mjaft mirë, i ndien dhe i kupton. Kur këto sende a mjete fizike i shfaqen, atëherë ndjesia që duhet të ekzistojë edhe Krijuesi i cili të ketë krijuar ato sende, fillon të venitet derisa shuhet krejtësisht dhe njeriu jepet vetëm pas dashurisë së sendeve të dukshme. Pra, janë tre lloje njerëzish dhe së pari janë ata që nuk i vështrojnë mirë a nuk përsiatin mbi mirësitë e Zotit të Lartësuar, dhe arsyeja pse veprojnë në këtë mënyrë është se Zoti qëndron mbrapa perdeve, ndërsa mjetet e tjera janë të dukshme e të kapshme nga shqisat njerëzore). Ai vijon duke shkruar:

“Ata nuk kanë as atë ndjenjë të fuqishme që shfaqet vrulltas, kur njeriu hedh vështrim e reflekton mbi madhështinë e mirësive. Ajo ndjenjë e çiltër dashurie që ngjallet duke reflektuar mbi dhuntitë e jashtëzakonshme të Zotit mirëbërës, nuk gjendet tek ata. Ata pohojnë të drejtat e Zotit të Lartësuar si Krijues vetëm përciptazi.”

(Huzuri shpjegon se të tillë nuk pranojnë mirësinë e Zotit, por meqë në tërësi kanë njëfarë besimi e mëtojnë se janë myslimanë, andaj i nënshtrohen të drejtës së Zotit që u takon si krijesë sepse janë krijuar nga Zoti). Pastaj ai shkruan:

“Ata kurrë nuk përqendrojnë në ato detaje të favoreve të Zotit, studimi i të cilave e sjell figurën e Atij mirëbërësi të vërtetë mu para syve.”

Huzuri shton se ndonëse ata gojarisht betohen se i besojnë Zotit dhe ushqehen me dashurinë e Tij, por duke fituar dobi nga çdolloj mirësie, nuk marrin parasysh favoret e Zotit, përkundrazi përqendrohen vetëm në përfitimet materiale dhe mjetet tokësore). Pastaj ai vazhdon më tej duke shkruar:

“Ku qëndron arsyeja e kësaj sjelljeje? Kjo ndodh sepse mbështetja vetëm te mjetet materiale ka veguar sytë e tyre e nuk arrijnë të shohin fytyrën e plotë të Krijuesit.”

Huzuri shpjegon se mjetet e përgjithshme që shfrytëzon njeriu, i vënë perde njeriut, e ai nuk mund të shikojë fytyrën e Zotit, fuqia e të cilit vepron mbrapa gjithçkaje.” Ai shkruan:

“… prandaj nuk i jepet shikimi i pastër që të mund të shikonin hijeshinë e Dhuruesit të vërtetë.”

Huzuri shton se dhurues i vërtetë është Zoti, me lejen e të cilit na jepet çdo gjë. Hijeshia e Tij nuk shfaqet fizikisht para nesh. Mesihu i Premtuar alejhiselam vijon të shkruajë:

“njohuria e tyre e mangët është e ndotur me mbështetjen e mjeteve materiale, e për këtë arsye ata nuk arrijnë të vështrojnë mirë mirësitë e Zotit, madje ndonëse dëshmojnë vetë shfaqjen e mirësive të Zotit, që qartazi u tregon fytyrën e Mirëbërësit, ata prapëseprapë vuajnë nga turbullira e njohjes. Kjo vjen sepse në njërën anë mbështesin te përpjekjet dhe mjetet e tyre, ndërsa në anën tjetër pak nga droja e shtrëngimi besojnë se Zoti është Krijuesi e Furnizuesi ynë. Meqë Zoti nuk e ngarkon njeriun përtej fuqisë së tij, andaj derisa ata nuk ndryshojnë gjendjen e tyre, Ai u kërkon që të jenë mirënjohës ndaj të drejtave të Zotit. Madje edhe në ajetin

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ

Nga drejtësia nënkuptohet nënshtrimi në varësi të drejtësisë. (pra ata nuk janë në dijeni të plotë të atributeve të Zotit të të krijuarit dhe të furnizuarit, edhe pse ata shprehin këtë gojarisht. Andaj edhe Allahu duke parë gjendjen e tyre, pavarësisht shkallës së mirënjohjes prej tyre, nëpërmjet drejtësisë së Tij, e konsideron këtë të mjaftueshëm për ta, ndërsa edhe ata kujtojnë se kanë bërë mjaftueshëm për Zotin). Megjithatë, përtej kësaj njohja njerëzore ka një shkallë tjetër, kur shikimi i njeriut mënjanohet e privohet plotësisht nga mjetet materiale, dhe përqendrohet në mirësinë dhe fuqinë e favorit të Zotit. Në këtë shkallë, njeriu heq të gjitha perdet e ndërmjetësimit. Në këtë pikë të gjitha shprehjet si ara ime prodhoi të korra të bollshme fal vaditjes sime, a arrita suksesin përmes përpjekjeve të mia, apo ia arriti qëllimit për shkak të dashamirësisë së filanit, apo shpëtova nga shkatërrimi falë interesimit të filanit, të gjitha shprehjet e tilla i duken të kota, të pakuptimta dhe të rrema. I duket vetëm një qenie, vetëm një fuqi, vetëm një mirëbërës dhe vetëm një dorë. Në këtë nivel, njeriu i vështron mirësitë dhe dhuntitë e Zotit të Lartësuar, me një shikim të pastër, që nuk ka asnjë pisllëk nga shirku i mjeteve. Një shikim i tillë është aq i pastër e i sigurt, saqë robi gjatë adhurimit të Zotit Mirëbërës, nuk e konsideron të papranishëm, madje sigurisht e pandeh të pranishëm. Një adhurim i tillë, sipas fjalëve të Kuranit quhet Ihsan (mirësia). I Dërguari i Allahut s.a.v.s. gjithashtu ka përkufizuar Ihsanin pikërisht në këtë kuptim në Buhari dhe Muslim.

Shkalla tjetër që i paraprin është Itai dhil Kurba (d.m.th. dashamirësia si ajo që u tregohet të afërmve). Në këtë shkallë, kur njeriu i studion mirësitë e Zotit për një kohë të gjatë, pa i përzier me ndërmjetimin e mjeteve, dhe e adhuron Zotin duke e konsideruar të Pranishëm dhe Mirëbërës të drejtpërdrejtë, atëherë si rezultat i këtij mendimi dhe kësaj përsiatjeje, do t’i ngjallet një dashuri personale me Zotin e Lartësuar, sepse shikimi e reflektimi i vazhdueshëm i mirësive, domosdoshmërisht shkakton këto ndjesi në zemrën e robit mirënjohës. Robi dalëngadalë pushtohet nga dashuria personale ndaj atij personi, mirësitë dhe favoret e panumërta të të cilit kishin mbërthyer qenien e tij. Në këtë rast, ai nuk e adhuron vetëm falë mirësive a favoreve të tij, por dashuria e tij personale rrëmben gjithë zemrën njësoj sikur një fëmijë e do nënën e tij. Në këtë shkallë, njeriu duke adhuruar Zotin, jo vetëm që e sheh atë, por, ndien edhe kënaqësi e ëndje si të dashurit e sinqertë, dhe atëherë i shuhen të gjitha interesat vetjake dhe zë fill një dashuri personale. Kjo është ajo shkallë, të cilën Zoti ka përkufizuar si Itai dhil Kurba (d.m.th. dashamirësia si ajo që u tregohet të afërmve). Zoti ka lënë gjurmët e këtij niveli edhe në ajetin

فَاذْكُرُوا اللَّـهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْرًا ۗ

Pra, ky është shpjegimi i ajetit

إِنَّ اللَّـهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ

Këtu Zoti ka shpërfaqur të tria shkallët e njohjes njerëzore, ndërsa shkallën e tretë e ka cilësuar si stacion i dashurisë personale. Në këtë nivel i marrin fund të gjitha interesat personale, ndërsa zemra mbushet me dashuri ashtu siç një shishe mbushet me parfum. Madje edhe ajeti

وَمِنْ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ وَاَللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ

d.m.th. ka njerëz që e flijojnë veten duke synuar pëlqimin e Allahut dhe Allahu është shumë i Dhembshur ndaj robërve të Tij. [el-Bekare 2:208] Mandej Ai thotë:

بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّـهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِندَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

d.m.th. të shpëtuarit janë ata që i dorëzojnë veten Zotit, dhe e adhurojnë duke menduar për mirësitë e Tij ashtu sikur e shohin me sytë. Të tillë fitojnë shpërblim prej Zotit dhe ata nuk kanë as frikë e as pikëllim. Pra qëllimi tyre kryesor është vetëm Zoti dhe pëlqimi i Tij, dhe shpërblimi i tyre janë dhuntitë që gjenden pranë Zotit. [el-Bekare 2:113]

Pastaj në një vend tjetër Ai thekson:

وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا ﴿﴾ إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّـهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا ﴿﴾

d.m.th. besimtarët janë ata që i ushqejnë të varfrit, jetimët dhe të zënët robë në luftë falë dashurisë ndaj Zotit. Ata thonë se ne nuk ju ushqejmë as për shpërblim, as për mirënjohje e as për ndonjë qëllim tjetër. I vetmi qëllimi ynë është pëlqimi i Zotit. [el-Insan 76:9-10]

Të gjitha këto ajete na tregojnë shprehimisht se shkalla më e lartë e adhurimit të Zotit dhe veprave fisnike është që dëshira për të fituar dashurinë dhe pëlqimin e Zotit të burojë nga një shpirt i sinqertë. Zoti i Lartësuar ka quajtur këtë fe si Islam, me qëllim që njeriu të mos adhurojë Zotin vetëm nga interesat personale, por nga një ndjenjë e fuqishme natyrore, sepse Islami nënkupton braktisjen e të gjitha interesave të ulëta dhe për t’u pajtuar plotësisht me dëshirën e Zotit. Përveç Islamit nuk ka asnjë fe tjetër që synon këto objektiva. Sigurisht, për të shfaqur mëshirën e Tij, Zoti u ka premtuar besimtarëve lloj-lloj shpërblimesh, por ata besimtarë që synojnë të arrijnë shkallët më të larta, Zoti i porosit për të adhuruar nga dashuria e tyre personale. Pra, adhurimi i vërtetë është ai që realizohet nga dashuria e sinqertë personale, e jo për ndonjë interes tjetër.”

Duke shkoqitur tiparet e dashurisë së sinqertë, Mesihu i Premtuar alejhiselam shkruan:

“Dashuria është një ndjenjë e çuditshme. Zjarri i tij e përpin zjarrin e mëkatit dhe i zhurit flakët e ligësisë. Dashurisë së sinqertë dhe të përsosur kurrë nuk i bashkohet ndëshkimi. Madje një ndër tiparet e dashurisë së sinqertë që ngulitet thellë në natyrën e njeriut, është se ai i frikësohet shumë ndarjes prej të dashurit të tij. Ai e konsideron veten të shkatërruar vetëm për një arsye koti, dhe kundërshtimin e të dashurit e quan zeher për veten. Ai përpëlitet për të takuar të dashurin e tij, ndërsa hidhërimi i largësisë e brengos aq shumë, saqë gjithçka merr fund për të. Kështu që ai nuk i quan gjynahe vetëm ato që konsideron populli, pra mos vrisni, mos i merrni gjakun askujt, mos përdhunoni, mos vidhni, mos jepni dëshmi të rreme, por, ai e konsideron si shkelje të rëndë edhe një pakujdesi apo prirje që e shpien njeriun nga Zoti drejt dikujt tjetër. Prandaj, kërkimi i të falurit prej Zotit është sjellja e tij më e shpeshtë. Meqë natyra e tij nuk e lejon as edhe për një çast që të ndahet nga Zoti i Madhërishëm, prandaj sipas natyrës njerëzore nëse shfaq pakujdesi qoftë edhe sa një grimcë, ai e konsideron si një shkelje të rëndë sa një mal. Kjo është arsyeja pse njerëzit që mbajnë lidhje të çiltër e të përsosur me Zotin, angazhohen gjithnjë në kërkimin e të falurit. Meqë dashuria e sinqertë kërkon që të dashurit t’i mos prishet qejfi në asnjë mënyrë, dhe ngase ai ka njëlloj etje për të kënaqur Zotin, prandaj edhe nëse i drejtohet Zoti se Unë jam kënaqur prej teje, ai prapë nuk ndalet me kaq. Pra, ashtu sikur i dehuri gjithmonë pas gotës së parë, kërkon sërish, po ashtu edhe dashuria gufon brenda tij, dhe kërkon për të fituar sa më shumë dashurinë e Zotit.”

Huzuri shpjegon se ndonëse Zoti t’i ketë premtuar robit, se Ai është i kënaqur prej tij, robi nuk duhet të pushojë së vepruari, madje pëlqimi i Zotit duhet ta shtyjë atë për të shtuar adhurimet dhe të falurit prej Zotit).

“Fuqia e dashurisë i jep shtytje edhe të falurit prej Zotit. Madje për këtë arsye, ata që i nënshtrohen Zotit besnikërisht, të kërkuarit falje prej Tij e kthejnë si një angazhim që e bëjnë në çdo çast e çdo moment. Tipari më i shquar i njeriut të sinqertë është që ai i qëndron besnik istigfarit. Kuptimi më i saktë i istigfarit është që njeriu t’i lutet Zotit për ndihmë kundrejt çdo lajthitje apo faji të mundshëm, që mund të shfaqet nga njeriu falë dobësive të natyrës njerëzore, me qëllim që mëshira e Zotit ta parandalojë një gjë të tillë, dhe kjo dobësi të mbetet e fshehur dhe e mbuluar. Pastaj kuptimi i istigfarit u zgjerua për njerëz të zakonshëm, dhe iu shtua edhe ky element që çfarëdo lajthitje apo gabimi që shfaqet nga njeriu, përmes istigfarit, Zoti të mbrojë nga pasojat dhe ndikimet e tyre negative në këtë botë si dhe në ahiret.

Dashuria me Zotin e Lartësuar është burimi i shpëtimit të vërtetë, e cila e tërheq mëshirën e Zotit përmes përulësisë, ngashërimit dhe të kërkuarit falje. Kur njeriu e ngre dashurinë e tij në shkallën më të lartë, dhe me flakët e zjarrit të dashurisë, i shkrumbon ndjenjat e tij vetjake, atëherë dashuria e Zotit të Lartësuar godet zemrën e tij si një flakë të vrullshme. Ajo i nxjerr qelbësirat e jetës së tij të ndyrë, dhe i jep shpirtit të tij ngjyrën e çiltërsisë së Zotit të Gjallë e të Përjetshëm, madje i jepet pak pjesë nga të gjitha atributet e Zotit. Atëherë ai bëhet pasqyra e shfaqjes së fuqive të Zotit, dhe të gjitha çështjet, që janë të fshehura e të panjohura në thesarin e amshueshëm të Zotit, shfaqen në botë përmes tij. Kjo sepse, Zoti i cili e krijoi, nuk është koprrac, madje bekimet e Tij janë të përhershme, dhe emrat e atributet e Tij, nuk shfuqizohen as për një çast.

Pastaj duke shkoqitur se largimi i mëkateve dhe përmbushja e veprave të mira nuk mund të arrihet përveç dashurisë së Zotit. Ai thekson:

Mëkati është një helm, i cili zë fill kur njeriu privohet e mënjanohet nga dashuria e përflaktë dhe nga përmendja e përzemërt të Zotit, dhe largohet nga nënshtrimi i Tij. Ashtu sikur një pemë e cila shkulet nga toka, dhe nuk arrin të thithë ujin, atëherë dalëngadalë ajo fillon të venitet e të thahet dhe humbet njomësinë, e tillë është gjendja e atij njeriu, zemra e të cilit është e zbrazur nga dashuria e Zotit. Njësoj si thatësia, këtë e mbërthen mëkati. Sipas ligjit të Zotit dermani i kësaj thatësie mund të gjendet në tri mënyra. E para është dashuria. E dyta është istigfari që do të thotë dëshira për të ndaluar e për të mbuluar diçka, sepse derisa rrënjët e pemës janë ngulitur thellë në dhe, atëherë ajo është e denjë për t’u rigjallëruar. Mjeti i tretë i shërimit është pendesa, d.m.th. përveç thithjes së ujit jetëdhënës, kthimi drejt Zotit me përulësi e modesti, afrimi pranë Tij dhe shpëtimi i vetes nga perdja hijerëndë me anë të veprave fisnike.

Pra, për largimin e perdes së mëkateve nevojiten veprat e mira. Pastaj për sa i takon çështjes së veprave të mira, para disa muajsh apo disa javësh, unë kam trajtuar këtë temë në fjalimet e xhumasë se veprat e mira, të cilat e largojnë këtë perde, mund të realizohen vetëm nëpërmjet forcës së vullnetit, forcës së njohurisë dhe fuqisë së zbatimit. Vetëm kështu mund të hiqet kjo perde dhe njeriu mund të arrijë të bëjë këto vepra dhe e këput zinxhirin e ligësisë.

Pendesa nuk është një shprehje gojore, përkundrazi dobia e saj lidhet ngushtë me veprat fisnike. (Huzuri shton se për pendesën nuk nevojitet vetëm një shprehje gojore, por ajo do të konsiderohet e tillë nëse bashkë me të, kryhen edhe veprat fisnike). Të gjitha veprat e mira janë në shërbim të përkryerjes së pendesës, sepse qëllimi i tyre kryesor është që t’i afrohemi pranë Zotit. Edhe lutja është pendesë sepse nëpërmjet saj kërkojmë afrimin e Zotit. Andaj, edhe Zoti duke krijuar jetën e njeriut, e quajti ruh d.m.th. shpirt, sepse qetësia dhe prehja e tij reale gjenden në pranimin e Zotit dhe në besnikëri e nënshtrim ndaj Tij si dhe e quajti nefs sepse ai bashkohet dhe njësohet me Zotin. (Huzuri shton këtu se jeta e njeriut u quajt ruh sepse njeriu shijon kënaqësi e prehje nëpërmjet dashurisë ndaj Zotit, ndërsa e quajti nefs sepse ka aftësi për t’iu bashkuar Zotit. Pra Mesihu i Premtuar alejhiselam ka parashtruar këtë pikë se Zoti duke krijuar jetën e njeriut e quajti Ruh sepse kënaqësia dhe qetësia e tij reale gjenden vetëm në dashurinë dhe bindjen e Zotit. Qetësia shpirtërore arrihet nëpërmjet përkushtimit e flijimit të njeriut në përmbushjen e porosive të Zotit dhe në besnikëri ndaj Tij). Besnikëria ndaj Zotit i ngjan asaj peme, rrënjët e së cilës janë ngulitur thellë në tokë. I tillë është xheneti i njeriut. Ashtu sikur pema thith ujin nga toka dhe e shpërndan brenda trungut, si dhe nxjerr jashtë gazra helmuese, po ashtu edhe zemra e njeriut fiton fuqi duke thithur ujin e dashurisë së Zotit, dhe kështu arrin fuqi për të nxjerrë jashtë elementët dëmtues prej tij dhe i flakëron ato me një lehtësi të madhe. Duke u bashkuar me Zotin, ai zhvillohet e rritet, lulëzohet, hijeshohet dhe mbushet me fruta. Ndërsa, ai që nuk i qëndron besnik Zotit, nuk arrin ta tërheq atë ujë, i cili t’i jepte rritje e progres, andaj venitet e thahet dita-ditës. Derisa i bien të gjitha gjethet dhe i mbeten vetëm ca degë të thata e të shëmtuara. Pra, meqë thatësia dhe fishkja e mëkatit vjen nga shkëputja andaj edhe ilaçi kundër tharjes është bashkimi i qëndrueshëm.”

Huzuri shpjegon se nëse ju krijoni lidhje të fortë me Allahun e Madhërishëm, vetëm atëherë mund të eliminoni këtë tharje, ndryshe njeriu shpirtërisht përfundon si pema e tharë.

“Edhe ligji i natyrës mbështet këtë, ndërsa Allahu xh.sh. shpërfaq këtë mësim:

يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ﴿﴾ ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً ﴿﴾ فَادْخُلِي فِي عِبَادِي ﴿﴾ وَادْخُلِي جَنَّتِي ﴿﴾

d.m.th. o ti shpirt i qetësuar prej Zotit! Kthehu te Zoti yt, që Ai të kënaqet prej teje dhe ti të kënaqesh prej Tij. Dhe hyr në mes të robërve të mi dhe hyr në xhenetin Tim. [el-Faxhr 89:28-30]

Dermani i vetëm kundër gjynahut është dashuria e besnikëria ndaj Zotit. Prandaj të gjitha ato vepra që burojnë nga dashuria dhe besnikëria, shuajnë flakët e mëkatit, sepse njeriu duke realizuar veprat fisnike për hir të Zotit, e përmbush dashurinë e tij. Pranimi e besimi ndaj Zotit duke i dhënë epërsi mbi çdo gjë tjetër madje edhe mbi jetën e tij, është shkalla e parë e dashurisë, e cila i ngjan asaj gjendje të pemës, kur ajo mbillet në tokë. Shkalla e dytë është të kërkuarit falje, që nënkupton se robi duke u shkëputur nga Zoti, të mos zbulohet para botës. Kjo shkallë i ngjan asaj gjendje të pemës, kur ajo ngulit fort rrënjët e saj në tokë. Shkalla e tretë është pendesa, e cila i përngjan asaj gjendje kur pema duke iu afruar rrënjët burimit, thith ujin si një fëmijë. Pra, esenca e mëkatit është se ai lind kur njeriu i largohet Zotit, prandaj edhe largimi nga mëkati është kushtëzuar me afrimin nga Zoti. Prandaj sa të gabuar janë ata njerëz, të cilët e quajnë vetëflijimin e një robi, si ilaç e zgjidhje për gjynahet e tyre.

Duke përcaktuar mjetin për afrimin e Zotit, Mesihu i Premtuar alejhiselam shkruan:

“Kurani Famëlartë parashtron atë mësim, përmes përmbushjes së të cilit, njeriu fiton takimin me Zotin po në këtë botë. Siç shprehet Zoti në Kuran:

فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا ﴿﴾

d.m.th. ai që shpreson për të takuar Zotin në këtë botë, pra atë Zot të Vërtetë e të Dashur, atëherë i duhet të bëjë vepër të mirë, që nuk ka asnjë ndyrësi apo shtrembërim. Domethënë veprat e tij të mos bëhen për t’u reklamuar, e as t’i molepsin me mendjemadhësi se jam i tillë apo këtillë. Ato vepra nuk duhet të jenë të mangëta e as të cunguara, e nuk duhet të kenë asnjë përzierje që i kundërvihet dashurisë së Zotit, përkundrazi ato duhet të jenë të mbushur me sinqeritet e besnikëri. Njeriu i tillë duhet t’i shmanget çdolloj shirku, pra t’i bëj mos shok askënd në të adhuruarit të Allahut, as diellin, as hënën, as yjet, as erën, as zjarrin, as ujin dhe as diçka tjetër të kësaj bote. Madje as mjeteve të kësaj bote nuk u dhënë shumë epërsi, e as të mbështetemi te ato sikur të jenë partnerë të Zotit. Përpos kësaj nuk duhet t’i besojmë vetëm forcës dhe përpjekjeve tona, sepse edhe kjo bën pjesë në llojet e shirkut. Ne ndonëse mund të kemi bërë të gjitha përpjekjet tona, por le të mendojmë sikur nuk kemi bërë asgjë. Nuk duhet të mburremi për njohurinë tonë, e as të krenohemi për veprat tona, përkundrazi me të vërtetë duhet të konsiderojmë veten si injorantë apo të ngathët, dhe shpirti i njeriut t’i gjunjëzohet gjithnjë Zotit, dhe të tërhiqen bekimet e Tij me anë të lutjes. Le t’i përngjajmë atij personi, i cili është shumë i etur por është i cunguar, pra pa duar e këmbë. Para tij shfaqet një burim, me ujë të pastër e të ëmbël. Ai me mundime të mëdha e shpuri veten deri te burimi, dhe vuri buzët te uji, dhe nuk i ndahet derisa ngopet plotësisht.”

Pastaj duke shpjeguar kushtet e dashurisë së Zotit, ai shkruan:

“Nëse mësoni se keni ndjenjat e dashurisë sikur i një të dashuri të vërtetë, dhe ashtu siç në hidhërimin e ndarjes, atij nuk i shkon mendje as për të ngrënë e as për të pirë, nëse edhe ju kridheni në një dashuri të tillë, ku ju humbet fare vetja juaj, atëherë në një gjendje të tillë, edhe nëse njeriu jep  shpirt, prapëseprapë ai mbetet me fat. Neve na interesohet dashuria e besnikëria. Nuk na tërheqin as vizionet e as shpalljet. Shikoni ashtu sikundër një pijanec pi gotë pas gote dhe kënaqet prej tyre, edhe ju duhet të deheni nga dashuria e Zotit të Lartësuar. Ashtu sikur ai nuk ngopet asnjëherë, edhe ju mos u ngini në dashurinë tuaj. Derisa njeriu nuk e ndien vetë se ka rrokur këtë shkallë dashurie, deri atëherë nuk duhet të tërhiqet. Le të vazhdojë të hedhë hapat përpara, dhe të mos ndajë gotën e dashurisë nga buzët për asnjë çast. Bëhuni të përhumbur, të brengosur dhe merakli pas kësaj dashurie. Nëse nuk keni arritur këtë nivel, atëherë s’keni arritur hiç. Dashuria duhet të jetë e tillë, saqë përballë dashurisë së Zotit, të mos merakoseni hiç për asgjë.”

Pastaj ai shkruan: “Dashuria e sinqertë realizohet atëherë kur robi mbetet tërësisht i kënaqur nga Zoti, dhe nuk i mbetet asnjë ankesë apo pakënaqësi. Derisa robi nuk ka arritur këtë shkallë dashurie, besimi i tij mbetet i rrezikuar, ndërsa kur dashuria e tij kalon në këtë shkallë, atëherë vjen nën mbrojtje nga sulmet e shejtanit. Duhet ta arrini këtë dashuri me anë të lutjes. Derisa nuk gjendet në këtë shkallë, njeriu është mposhtur nga nefsi amarah (pra nefsi i tij që e nxit për të keqen) dhe i mbërthyer nga kthetrat e tij. Proverbi popullor në gjuhën penxhabe, i referohet pikërisht kësaj gjendje. “ih xhahan mittha, agla kind dittha” d.m.th. kjo botë është e ëmbël, ndërsa botën tjetër kush e ka parë, vallë a vjen apo jo? Njerëzit e tillë gjenden në një situatë tejet të rrezikshme. Ndërsa ata që gjenden në shkallën e lavamasë, në një çast bëhen të shenjtë, ndërsa në çastin tjetër kthehen në shejtan. (Lavama është ajo gjendje e njeriut kur nefsi i tij e qorton veten për çdo vepër të keqe e të padrejtpeshuar). Ata nuk kanë gjendje të qëndrueshme, sepse fillojnë luftë me nefsin e tyre, dhe herë e mposhtin dhe herë mposhten prej tyre. Megjithatë këta lloj njerëzish, ndodhen në një gjendje të lavdishme, sepse realizojnë edhe veprat fisnike, dhe i druajnë Zotit. Megjithatë, ata që gjenden në shkallën e nefsit mutmainnah (d.m.th. nefsi i qetësuar) janë triumfues dhe ngadhënjimtar. Ata kapërcejnë të gjitha rreziqet dhe frikët dhe mbërrijnë në vatrën e paqes, dhe ndodhen në atë gjendje paqësore pra në darul Aman saqë edhe shejtani nuk i prek dot.”

Mesihu i Premtuar alejhiselam përshkruan shkallën e dashurisë ndaj Zotit duke shkruar:

“Mënyra e besimtarit i ngjan amatorit. Ai është i sinqertë në dashurinë e tij dhe shpreh besnikërinë më të përkryer, dashurinë dhe pasionin për hir të Zotit, dhe i qëndron besnik me përulësi, fisnikëri dhe këmbëngulje. Ai nuk ndien asnjë kënaqësi në dëfrimet e kësaj bote. Shpirti i tij ushqehet nga kjo dashuri, e ai nuk shqetësohet aspak duke parë shpërfilljen e të Dashurit. Ndonëse sheh heshtje e mospërfillje, ai prapë nuk humb shpresë, përkundrazi hedh hapa përpara, dhe vetëm shton dhimbjet e pikëllimet e tij. Prania e këtyre dy elementëve është e rëndësishme, pra besimtari të kridhet plotësisht në dashurinë e Zotit. Kjo dashuri të gjendet në shkallën më të përkryer, pra ai të jetë mbushur me pasion të vërtetë e me qëndrueshmëri në betimin e dashurisë, saqë asnjë fatkeqësi nuk i shkakton lëkundje a luhatje, ndonëse gjen mospërfillje apo heshtje nga i dashuri i tij. Duhet të ketë dy lloj dhimbjesh. Së pari dhimbja e dashurisë së Zotit dhe së dyti dhimbja që shkaktohet nga dashamirësia për fatkeqësinë e dikujt, e ai merakoset për t’i ofruar ndonjë ndihmë. Përulësia, dhimbja e qëndrueshmëria që i ngjalljen njeriut përmes dashurisë së Zotit, e lartësojnë njeriun nga shkalla njerëzore, dhe e shpien në hijen hyjnore. Derisa njeriu nuk e çon përjetimin e dhimbjes dhe dashurinë e tij deri në atë cak, ku lirohet nga vartësia e zotave të tjerë, ai mbetet i rrethuar nga rreziqet. Shpëtimi i njeriut nga këto rreziqe është i pamundur, derisa ai nuk i prish marrëdhëniet me të tjerët dhe i përkushtohet vetëm Zotit. Nuk është e lehtë që njeriu t’i përmbahet pëlqimit të Zotit. I duhet të dhimbset për krijesën e Zotit, ashtu siç dhembet nëna e dashur me ndjenjë të fuqishme dashurie për fëmijët e saj të vegjël.”

Pra esenca e besimit te një besimtar i vërtetë është që t’i largohet zotave e mjeteve të tjera dhe i përkushtohet vetëm Zotit, dhe të ndiejë keqardhje për krijesën e Zotit. Pastaj ai shkruan:

“Një lidhje e tillë dashurie, e qëndrueshme dhe e sinqertë me Zotin e Madhërishëm mund të vendoset vetëm atëherë kur njihet rreth qenies së Tij. Bota është katandisur nga dyshime të tilla. Shumëkush kanë dalë haptas kundër ekzistencës së Zotit, ndërsa disa ndonëse nuk janë bërë ateistë, por u ngjajnë atyre, e prandaj përtojnë në çështjet fetare. Për t’u shëruar nga kjo gjendje, ata duhet t’i luten Zotit, që t’u shtohet njohuri, po kështu duhet të rrinë në shoqërinë e besimtarëve të sinqertë, që të shohin shenja të freskëta të fuqisë së Zotit. Pastaj, Zoti do t’u shtojë njohurinë, do t’u dhurojë urtësinë dhe do t’ua forcojë besimin.

Kjo është plotësisht e vërtetë se sa më i fortë të jetë besimi mbi qenien e Zotit të Lartësuar dhe madhështinë e Tij, aq më shumë do të ketë frikë dhe drojë prej Tij, ndryshe gjatë periudhës së mospërfilljes, ai fiton guxim për t’i bërë shkeljet. Dashuria ndaj Allahut të Lartësuar dhe druajtja prej madhështisë dhe fuqisë së Tij janë ato dy elemente që e shkrumbojnë mëkatin. Është si ligj gjërat prej të cilave njeriu ka frikë, ai u shmanget atyre. Për shembull ai di si zjarri djeg, prandaj ai nuk shtie dorën në të. Nëse di se aty është fshehur gjarpri, ai nuk e shkel atë rrugë. Nëse të kuptojë se helmi i mëkatit e shkatërron, atëherë ai i frikësohet madhështisë së Zotit. Nëse di se Zoti e urren ligësinë, dhe dënon ashpër për shkelje të tilla, atëherë si vallë mund të guxojë për të bërë mëkatin. Ai ecën mbi tokën njësoj si i vdekur, dhe shpirti i tij gjendet gjithnjë pranë Zotit.”

Pastaj ai thotë: “Njeriu kur e asgjëson veten në dashurinë e Zotit të Lartësuar, atëherë kjo vdekje i jep një jetë të re. A nuk po kuptoni se edhe dashuria është zjarri, edhe mëkati është zjarri. Ndërsa zjarri i dashurisë së Zotit, e përpin zjarrin e mëkatit, dhe ky është thelbi i shpëtimit.”

Pastaj duke iu drejtuar anëtarëve të Xhematit, ai këshillon:

“Zoti jo thjesht por për mrekulli, e shpëton besimtarin e devotshëm. Çdo dinak apo injorant mund të pretendojë se është i devotshëm, por devotshmi është vetëm ai, i cili mbështetet nga mrekullitë e Zotit. Çdokush mund të pohojë se e do Zotin. Por, vetëm ai e Zotin, besnikëria e të cilit, vërtetohet nga qielli. Çdosecili deklaron se feja e tij është e vërtetë, por feja e vërtetë është vetëm e atij, i cili ndriçohet po në këtë botë. Çdokush shprehet se do të shpëtojë, por vetëm ai i qëndron fjalës, i cili shikon shenjat e shpëtimit po në këtë botë. Andaj, mundohuni për të fituar dashurinë e Zotit, që të ruheni nga çdolloj fatkeqësie.”

Pastaj dua t’ju parashtroj një shembull sesi Mesihu i Premtuar alejhiselam këshillonte anëtarët e Xhematit. Ai shkruan:

“Sa i pamend është njeriu, që ende nuk ka kuptuar se ai ka një Zot, i cili është i Plotfuqishëm mbi çdo gjë. Parajsa jonë është Zoti ynë. Shijet tona më të larta gjenden në Zotin tonë, sepse ne e pamë Atë dhe çdo lloj bukurie e gjetëm në Të. Kjo pasuri është me vlerë ta marrësh nëse e gjen duke dhënë edhe jetën. Dhe ky rubin është me vlerë ta blesh edhe sikur të kushtojë sa e gjithë qenia jote. O të humbur! Vraponi drejt këtij burimi se ky do t’jua shuajë etjen tuaj. Ky është burimi i jetës që do t’ju shpëtojë. Ç’të bëj unë? Si mund ta gdhend në zemrat e njerëzve këtë lajm të gëzuar? Me ç’daulle t’i njoftoj njerëzit se Ky është Zoti juaj? Dhe me ç’ilaçe t’ua kuroj veshët që ata të fillojnë ta dëgjojnë? Nëse ju bëheni të Zotit, atëherë të dini se edhe Zoti është juaji. Do të jeni në gjumë, ndërsa Ai do të jetë vigjilent për ju. Ju do të jeni të pakujdesshëm ndaj armikut, ndërsa Ai do ta vëzhgojë, dhe do të shkatërrojë intrigën e tij. Ju ende nuk dini se çfarë fuqitë ka Zoti juaj. Po të kishit ditur, atëherë nuk do t’ju vinte kurrë ajo ditë, kur do të kishit pikëlluar për këtë dynja. Njeriu që posedon një thesar të tërë, a vallë mund të merakoset për humbjen e një qindarke, apo qan, ulërin dhe gati vdes për të. Po ta kishit zbuluar këtë visar se Zoti do të kujdeset për ju përballë çdo nevoje, atëherë a vallë do të jepeshit pas kësaj bote. Zoti është një thesar i dashur, andaj vlerësojeni sepse Ai është mbështetësi juaj në çdo hap. Pa të, ju jeni hiç dhe mjetet dhe planet tuaja janë asgjë. Mos i imitoni popujt e tjerë, të cilët janë dhënë plotësisht pas mjeteve. Ashtu sikur gjarpri ushqehet nga dheu, edhe ata kanë ngrënë dheun e mjeteve të poshtra. Pra, ashtu sikur huta dhe qentë e egër jetojnë me ngordhësirat, edhe këta hëngrën mishin e ngordhur, u mënjanuan nga Zoti, u përkulën dhe adhuruan njerëzit, hëngrën mishin e derrit, konsumuan pijet alkoolike si ujë, dhe u anuan aq shumë mbi mjetet fizike saqë pushuan së kërkuar fuqi prej Zotit. Shpirti hyjnor doli nga trupi i tyre, ashtu sikur pëllumbi fluturon nga çerdhja e tij. Ata vuajnë nga lebra e adhurimit të botës, e cila ka copëtuar të gjitha organet e tyre të brendshme. Andaj frikësojuni kësaj sëmundje.

Pastaj ai shkruan:

“Përpiquni shumë për ta njohur këtë Zot, sepse njohja e Tij është shpëtim e takimi i Tij është  udhëzim. Ai Zoti i shfaqet vetëm atij, që e kërkon me dëlirësinë e shpirtit dhe dashurinë. Ai i shpërfaqet vetëm atij, që i përkushtohet. Zemrat e çiltra janë frone për Të, ndërsa gjuhët që privohen nga gënjeshtra, sharjet dhe gojosjet, janë vatrat e zbritjes së shpalljes. Kushdo që flijohet për pëlqimin e Tij, bëhet shëmbëlltyra e fuqisë së Tij të mrekullueshme.

Allahu na mundësoftë t’i arrijmë këto nivele, në të cilat Mesihu i Premtuar alejhiselam dëshiron të na gjejë. Allahu na mundësoftë që t’i nënshtrohemi vetëm Atij përulësisht dhe e duam vetëm Atë, dhe qëllimin e arritjes së dashurisë së Tij, të bëhet pjesë e jetës sonë, dhe të bëhemi banorë të xhenetit të pëlqimit të Tij. Amin